Προσοχή όταν παραχωρείτε δωρεάν το σπίτι σας

Του Χρήστου Ηλιόπουλου*


Συμβαίνει κάποια φορά ο ιδιοκτήτης ακινήτου (διαμερίσματος, μονοκατοικίας, ή ακόμα και οικοπέδου ή αγροτεμαχίου), να παραχωρεί δωρεάν την χρήση του ακινήτου του σε κάποιον άλλον. Αυτό μπορεί να γίνει διότι πρόκειται για συγγενικό του πρόσωπο στο οποίο έχει εμπιστοσύνη, ή για φίλο ή γείτονα, ο οποίος έχει ζητήσει την εξυπηρέτηση, αφού ο ιδιοκτήτης του ακινήτου λείπει στο εξωτερικό ή σε άλλη πόλη της Ελλάδος.

Οι υποθέσεις είναι πολλές. Ο αδελφός, ομογενής που μένει μόνιμα στο εξωτερικό, έχει αφήσει τον αδελφό του στην Ελλάδα να κατοικεί στο διαμέρισμα του ομογενούς, άνευ ανταλλάγματος, για να τον εξυπηρετήσει και έχουν μεταξύ τους συμφωνήσει ότι όταν ο ομογενής θελήσει την χρήση του διαμερίσματος, ο αδελφός του θα το ελευθερώσει αμέσως.

Άλλος ομογενής κάτοικος εξωτερικού έχει αφήσει τον γείτονα να σταθμεύει το αυτοκίνητό του σε οικόπεδο που ανήκει στον ομογενή. Ο γείτονας μάλιστα έχει φτιάξει και στέγαστρο για το αυτοκίνητό του και κάνει χρήσει του γκαράζ και του οικοπέδου αρκετά χρόνια.

Σε τέτοιες περιπτώσεις, εφόσον μεταξύ του κυρίου του ακινήτου και του μη δικαιούχου έχει συμφωνηθεί ότι ο κύριος παραχωρεί στον τρίτο το δικαίωμα να χρησιμοποιεί το ακίνητο χωρίς αντάλλαγμα, έχουν τις περισσότερες φορές συνάψει μεταξύ τους (ακόμα και προφορικώς, χωρίς έγγραφο) σύμβαση χρησιδανείου, που σημαίνει δωρεάν παραχώρηση της χρήσης του ακινήτου, με δικαίωμα του κυρίου να πάρει πίσω την χρήση όταν λήξει ο χρόνος του χρησιδανείου, ή όταν παύσει η χρήση του ακινήτου από εκείνον που το χρησιμοποιεί.

Εκτός από χρησιδάνειο, μπορεί να έχει συμφωνηθεί και κάτι παραπλήσιο, δηλ. το δικαίωμα οικήσεως στο σπίτι, που παραμένει στην κυριότητα του ιδιοκτήτη, αλλά αυτός παραχωρεί δικαίωμα σε άλλον να κατοικεί στο ακίνητο, χωρίς όμως να του καταβάλει μίσθωμα.

Όταν συμβαίνει κάτι τέτοιο, ελλοχεύει ο κίνδυνος παρεξηγήσεων, εάν ο κύριος του ακινήτου ζητήσει να πάρει πίσω την χρήση του και εκείνος που κάνει χρήση ισχυρισθεί ότι δεν επιθυμεί αμέσως να το εγκαταλείψει, ή αναζητήσει έξοδα που έχει κάνει για να το βελτιώσει, ή ακόμη χειρότερα, μετά από πολλά χρόνια, ισχυρισθεί ότι έγινε πλέον κύριος του ακινήτου με χρησικτησία.

Εάν αποδειχθεί ότι η σύμβαση μεταξύ των εμπλεκομένων είναι χρησιδάνειο, ο κύριος του ακινήτου θα μπορέσει ευκολώτερα να πάρει πίσω την χρήση του, διότι στο χρησιδάνειο εκείνος που κάνει χρήση του ακινήτου δύσκολα μπορεί να βρει νομικό λόγο να αρνηθεί να επιστρέψει την χρήση του ακινήτου στο κύριο αυτού. Για να προστατεύεται μάλιστα ο κύριος, καλό είναι να υπογράφεται έγγραφο, ή έστω να συμφωνείται προφορικώς, ότι η χρήση θα γίνει για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα και όχι αορίστως.

Εκείνος που κάνει χρήση έχει απλώς το δικαίωμα να αφαιρέσει από το ακίνητο τα πράγματα που έχει αυτός τοποθετήσει ή να ζητήσει αποζημίωση για αύξηση της αξίας του ακινήτου μετά από εργασίες που έκανε σ’ αυτό.

Εάν όμως η θεωρηθεί ότι η συμφωνία της δωρεάν παραχωρήσεως του ακινήτου δεν είναι ακριβώς χρησιδάνειο, αλλά παραχώρηση δουλείας οικήσεως, τότε ο κύριος του ακινήτου μπορεί να έχει μεγάλη δυσκολία ή και νομική αδυναμία να βγάλει από μέσα εκείνον που κάνει χρήση αυτού.

Η οίκηση είναι δουλεία που για να συσταθεί επί ακινήτου πρέπει να γίνει με συμβολαιογραφικό έγγραφο. Αν όμως αποδειχθεί με μάρτυρες και έγγραφα ότι είχε συμφωνηθεί οίκηση, χωρίς έστω να συνταχθεί συμβολαιογραφικό έγγραφο, αλλά εκείνος που κατοικεί διαμένει στο ακίνητο πάνω από είκοσι έτη με την πεποίθηση ότι έχει δικαίωμα οικήσεως, τότε η οίκηση έχει δημιουργηθεί με χρησικτησία, έστω κι αν δεν υπήρξε συμβόλαιο.

Σε μία τέτοια περίπτωση ο ιδιοκτήτης του ακινήτου μπορεί να βρεθεί προ της καταστάσεως να του αναγνωρίζεται ότι το ακίνητο είναι δικό του, αλλά να μην μπορεί να βγάλει από μέσα εκείνον που ασκεί το δικαίωμα της δουλείας οικήσεως.

Αυτό συνέβη και με την υπ΄αριθ. 1773/2011 απόφαση του Αρείου Πάγου, στην οποία εκρίθη ότι ο κύριος του ακινήτου δεν μπορούσε να λάβει την χρήση αυτού, διότι αυτό είχε δοθεί από τους γονείς του, πριν το ακίνητο περάσει στην κυριότητά του, σε τρίτο πρόσωπο, όχι κατά κυριότητα, αλλά με την συμφωνία το πρόσωπο αυτό να κατοικεί στο ακίνητο. Μετά την πάροδο πλέον των είκοσι ετών, το τρίτο αυτό πρόσωπο απέκτησε δικαίωμα οικήσεως με χρησικτησία, με αποτέλεσμα ο ιδιοκτήτης του ακινήτου να μην μπορεί να πάρει την χρήση του ακινήτου του.

*Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι

Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω,

Master of Laws.

bm-bioxoi@otenet.gr

ktimatologiolaw@yahoo.gr

Ο πραγματογνώμων στο ελληνικό δικαστήριο

Του Χρήστου Ηλιόπουλου*



Συχνά οι διάδικοι που έχουν εκκρεμείς υποθέσεις στα ελληνικά δικαστήρια βρίσκονται ενώπιον δικαστικής αποφάσεως που δεν λύνει οριστικώς την διαφορά, αλλά διορίζει πραγματογνώμονα. Το δικαστήριο διορίζει πραγματογνώμονα σε κάθε περίπτωση κατά την οποία η φύση της υποθέσεως και τα ζητήματα που αναφύονται απαιτούν ειδικές γνώσεις επιστήμης ή τέχνης που ο δικαστής δεν έχει.

Όταν συνεπώς για να εκδώσει απόφαση το δικαστήριο χρειάζεται να συμβουλευθεί την γνώμη ενός ειδικευμένου επιστήμονος, καταφεύγει στις γνώσεις του εκάστοτε ειδικού, που ονομάζεται πραγματογνώμων, ο οποίος μπορεί να διορισθεί σε υπόθεση αυτοκινητικού ατυχήματος και να είναι μηχανολόγος, για την διακρίβωση των συνθηκών του ατυχήματος, ή ιατρός, για την διαπίστωση των συνεπειών του ατυχήματος στην υγεία και στην μελλοντική ζωή των εμπλεκομένων.

Ο πραγματογνώμων μπορεί να είναι πολιτικός μηχανικός, αρχιτέκτων ή τοπογράφος, εάν η υπόθεση αφορά ακίνητα, οικόπεδα ή αγροτεμάχια και πρέπει να διαπιστωθούν θέματα όπως η ακριβής θέση, τα όρια και η έκταση των ακινήτων σε συγκεκριμένα χρονικά σημεία. Μπορεί όμως να είναι και γεωπόνος, για να διαπιστώσει την ηλικία ορισμένων δένδρων και να αποδειχθεί η ακρίβεια ισχυρισμού για τον χρόνο φύτευσής τους από κάποιον εκ των διαδίκων, σε υπόθεση χρησικτησίας και νομής ακινήτου, όταν υπάρχει ισχυρισμός για εικοσαετή νομή του οικοπέδου.

Άλλη συχνή περίπτωση διορισμού πραγματογνώμονος είναι ο διορισμός γραφολόγου, όταν υπάρχει αντιδικία για την γνησιότητα ή πλαστότητα ιδιογράφου διαθήκης. Όταν το δικαστήριο διορίσει τον γραφολόγο, οι δύο πλευρές καλούνται να του προσκομίσουν όλα τα έγγραφα που διαθέτουν και τα οποία ήταν γραμμένα με το χέρι του/της διαθέτου, ώστε να γίνει σύγκριση της γραφής με την γραφή στην διαθήκη και να αποδειχθεί εάν η διαθήκη είναι γνήσια ή πλαστή.

Σε κάθε δίκη όπου το δικαστήριο διαπιστώνει ότι οι γνώσεις των δικαστών δεν επαρκούν για να εκδώσουν απόφαση και απαιτούνται ειδικές γνώσεις επιστημόνων, το δικαστήριο επιλέγει από ειδικό κατάλογο που έχει με όλες τις ειδικότητες, συγκεκριμένο πραγματογνώμονα. Ο διάδικος που ενδιαφέρεται για την πρόοδο της δίκης πρέπει να μεριμνήσει ώστε ο διορισθείς πραγματογνώμων να ορκισθεί στο δικαστήριο και ακολούθως να λάβει το σύνολο των εγγράφων της υποθέσεως, που θα του επιτρέψουν να ολοκληρώσει την πραγματογνωμοσύνη του.

Εάν πρόκειται για ακίνητο, θα χρειασθεί να διενεργήσει αυτοψία επί τόπου και να μελετήσει τοπογραφικά και συμβόλαια. Εάν πρόκειται για διαθήκη, θα μελετήσει το σύνολο των εγγράφων του διαθέτου, για να αποφανθεί περί της γνησιότητος της διαθήκης ή μη, ενώ εάν πρόκειται για ιατρό, θα μελετήσει ιατρικά έγγραφα άλλων ιατρών και θα εξετάσει τους παθόντες, ώστε να διαγνώσει τον βαθμό κατά τον οποίο έχει πληγεί η υγεία ή η σωματική τους ακεραιότητα και αν θα υπάρξει μόνιμη αναπηρία για το μέλλον και σε τι βαθμό.

Κάθε διάδικος δύναται να διορίσει δικό του τεχνικό σύμβουλο, που θα παρακολουθήσει την διενέργεια της πραγματογνωμοσύνης και θα συντάξει τυχόν δική του έκθεση περί των θεμάτων της πραγματογνωμοσύνης.

Ο πραγματογνώμων συμφωνεί την αμοιβή του με εκείνον από τους διαδίκους που ενδιαφέρεται για την πρόοδο της δίκης, ο οποίος και τον πληρώνει. Με την έκδοση οριστικής ή τελεσιδίκου αποφάσεως, η δαπάνη για την αμοιβή του πραγματογνώμονος μπορεί να επιδικασθεί από το δικαστήριο εις βάρος ενός ή αμφοτέρων των διαδίκων, αναλόγως του ποιός δικαιώθηκε από το δικαστήριο και σε ποιόν βαθμό.

Το δικαστήριο με τον διορισμό του πραγματογνώμονος ορίζει και προθεσμία εντός της οποίας πρέπει να ολοκληρώσει την πραγματογνωμοσύνη και να την υποβάλει στην γραμματεία του δικαστηρίου, οπότε και θα ορισθεί νέα δικάσιμος μετά το πέρας της οποίας το δικαστήριο θα εκδώσει (μετά από μήνες) την οριστική απόφασή του, λαμβάνοντας υπόψιν τα συμπεράσματα της πραγματογνωμοσύνης.

*Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι

Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω,

Master of Laws.

legalgr@yahoo.gr

ktimatologiolaw@yahoo.gr

Διεκδίκηση ακινήτου κτηθέντος με κληρονομιά ή αγορά

Του Χρήστου Ηλιόπουλου*


Εκείνος που διαπιστώνει ότι δικό του ακίνητο έχει καταπατηθεί από άλλον, μη δικαιούχο, προσφεύγει στο δικαστήριο για διεκδίκηση του ακινήτου του. Για να επιτύχει την αναγνώριση ότι αυτός είναι ο κύριος και την απόδοση του ακινήτου σ’ αυτόν πρέπει στην αγωγή που θα καταθέσει στο δικαστήριο να επικαλείται τον τρόπο με τον οποίο απέκτησε την κυριότητα του ακινήτου, καθώς και ότι εκείνος κατά του οποίου στρέφει την αγωγή έχει την νομή του επίδικου ακινήτου κατά τον χρόνο άσκησης της αγωγής.

Στην αγωγή αυτή πρέπει επίσης να περιγράφει το ακίνητο που ισχυρίζεται ότι είναι δικό του, δηλαδή να αναφέρει τις διαστάσεις του, τα όριά του, την θέση του, τις όμορες ιδιοκτησίες και κάθε άλλο στοιχείο της περιγραφής του, ώστε να το εξατομικεύει και να μην αμφισβητείται η ταυτότητά του.

Πρέπει επίσης να αναφέρει στην αγωγή και να προσκομίσει στο δικαστήριο τα συμβόλαια με τα οποία έχει αποκτήσει την κυριότητα του ακινήτου, αλλά και να επικαλείται ότι εκείνος από τον οποίο απέκτησε το ακίνητο ήταν κι εκείνος νόμιμος κύριος του ακινήτου πριν του το μεταβιβάσει.

Κυριότητα του ακινήτου μπορεί να έχει αποκτηθεί είτε με παράγωγο τρόπο, δηλαδή με συμβόλαιο αγοράς, δωρεάς, γονικής παροχής κλπ. αλλά και με αποδοχή κληρονομίας ή κληρονομητήριο, δηλαδή από κληρονομιά, είτε με πρωτότυπο τρόπο, δηλαδή με χρησικτησία.

Για την απόδειξη του παράγωγου τρόπου κτήσεως του ακινήτου πρέπει να προσκομισθούν τα συμβόλαια κτήσεως, αλλά και να αποδειχθεί ότι αυτά έχουν μεταγραφεί στο υποθηκοφυλακείο ή στο κτηματολογικό γραφείο της περιοχής όπου κείται το ακίνητο.

Για την απόδειξη του πρωτοτύπου τρόπου κτήσεως, δηλ. της χρησικτησίας, απαιτείται απόδειξη της νομής του ακινήτου για τουλάχιστον είκοσι έτη, ή υπό προϋποθέσεις καλοπιστίας και ύπαρξης συμβολαίου που όμως πάσχει ακυρότητα, για δέκα έτη.

Στην υπ΄αριθ.1722/2011 απόφασή του Γ΄ πολιτικού τμήματος του Αρείου Πάγου, το ανώτατο δικαστήριο διέλαβε ότι: «Ο κύριος πράγματος δικαιούται να απαιτήσει από το νομέα ή τον κάτοχο την αναγνώριση της κυριότητάς του και την απόδοση του πράγματος. Από τη διάταξη αυτή συνάγεται ότι αναγκαία στοιχεία της διεκδικητικής αγωγής είναι η κυριότητα του ενάγοντος επί του διεκδικουμένου ακινήτου και η νομή ή κατοχή του πράγματος από τον εναγόμενο, κατά το χρόνο ασκήσεως της αγωγής. Στην περίπτωση που η διεκδικητική αγωγή θεμελιώνεται σε παράγωγη κτήση, ο ενάγων αρκεί να προβάλει όσα περιστατικά απαιτούνται για τη μεταβίβαση του δικαιώματος, και, αν αμφισβητείται ότι ο φερόμενος ως δικαιοπάροχος του είχε το δικαίωμα, οφείλει επίσης να επικαλεστεί και να αποδείξει τα γεγονότα που στηρίζουν την κτήση κάποτε του δικαιώματος στο πρόσωπο του, καταφεύγοντας, αν υπάρξει ανάγκη, σε πρωτότυπη κτήση (π.χ. χρησικτησία). Σε καμιά όμως περίπτωση δεν οφείλει να επικαλεστεί και να αποδείξει ότι ο δικαιοπάροχος του είχε διατηρήσει το δικαίωμα έως την προς αυτόν μεταβίβαση».

Εάν η αγωγή εκείνου που διεκδικεί το ακίνητο δεν αναφέρει τον αναλυτικό τρόπο με τον οποίο αυτός απέκτησε την κυριότητα του ακινήτου, τα συμβόλαια, την μεταγραφή αυτών, αναλυτική περιγραφή του ακινήτου, αλλά και το γεγονός ότι κατά την άσκηση της αγωγής ο εναγόμενος ήταν ο νομέας του ακινήτου, η αγωγή απορρίπτεται από το δικαστήριο.

*Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι

Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω,

Master of Laws.

bm-bioxoi@otenet.gr

ktimatologiolaw@yahoo.gr

Time to buy property in Greece? Basic legal advice.

By Christos ILIOPOULOS*


It’s been decades during which real estate property prices in Greece have been steadily increasing. Purchasing property in Greece was almost a safe bet for almost time immemorial. Especially since the property boom of 1998 onwards, when Greek banks started offering loans and mortgages to a relative “virgin” Greek mortgage - finance market, values in many areas have skyrocketed.

That until 2010. When the crisis hit hard in Greece, property values first stopped rising. And then, for the last two or three years, they have started their steady, albeit controlled, decline.

Until a couple of years ago foreign prospective buyers may have thought that the properties they liked in Greece were a bit overvalued. Now this is history. Property prices have declined, in some cases dramatically, to such an extent that many think that now is the opportunity to buy.

If you are among those contemplating purchasing property in Greece, here is some basic advice on the process from A to Z.

First, one has to locate the property he is interested into. This can be done either by personally searching the market and using every bit of information one has on properties, locations, prices, yearly yields etc. or by appointing one or more real estate brokers to find the property with the characteristics one desires.

It must be noted that when you sell or buy property in Greece, you can appoint more than one estate agent to offer you opportunities for a deal. Usually, you are not bound by exclusivity terms and you have the option to take or to decline any offer provided by the agent, even if it meets your initial requirements. If you decide to take the deal, you will have to pay a maximum 2% on the sale price to the agent, who found the deal for you.

Once you have spotted the property you want, and you have agreed on the price, you need to retain a lawyer, who will work only for you. It is advisable that especially if you are a foreigner, not familiar with Greek law and practice, the lawyer should be of your absolute choice and trust.

Retaining an attorney, who comes as a referral from the estate agent or even from the seller’s or developer’s side, may not be a good idea. It is vital that your lawyer protects solely your interests and is not even acquainted with the other party. Many foreigners have purchased real estate property in Greece in the past, not exactly knowing that the lawyer who represented them on the purchase should have been of their absolute choice and trust, and there have been cases where the complications that followed could have been avoided if there was a better understanding between foreign buyers and their Greek attorney.

Once the attorney working for the buyer has become familiar with his/her clients’ desires and instructions, allowing for a client – attorney understanding and confidentiality to be established, the attorney for the buyer will contact the seller’s attorney and the agent, to request copies of the deeds/titles of the property to be sold. The most crucial part of the purchase is to check the titles and confirm that the property is free of any legal burden, lien or other liabilities.

The title check takes place at the local cadaster or land registry, where the property is located. The examination of the good standing of the titles of the property to be purchased takes place on the spot at the local land registry by the buyer’s attorney and it is the most crucial part of the purchase. Only lawyers are allowed to make such title searches and only the buyer’s attorney will have the final say (and the final responsibility) for the purchase to go ahead or not, at least as far as the buyer is concerned.

Once the title search has produced the result that the property is of sound legal standing, or once the necessary adjustments in the titles have been done by the seller (modifications of his titles, deletion of old and forgotten liens etc.), the notary public will start drafting the deed of sale. The notary public is chosen and paid by the buyer. The attorney for the buyer and the attorney for the seller advise the notary public on the drafting of the deed of sale.

The seller and the buyer will execute the deed of sale at the notary’s office, in the presence of their respective attorneys. Each side (seller and buyer) can execute the deed either in person (by physically being present at the notary’s office and signing the deed), or by proxy. Their proxy can be their attorney, a friend or a relative, who must be of their utmost trust.

The foreign buyer must always remember that the funds to be used for the purchase of the property must be wired from the buyer’s bank account abroad to the buyer’s bank account in Greece. If the foreign buyer has funds in a Greek bank, the buyer must have either declared the funds as income in his past Greek tax returns, or must be able to prove that he/she wired the funds in the past years from a bank outside of Greece to a Greek bank.

The final important matter that any foreign buyer of property in Greece must be aware of is that the purchase of the real estate property has not taken place, even after it has been executed by the two parties at the notary’s office, until the deed is properly registered with the local land registry, in the buyer’s name. This usually happens within a few days of the deed’s execution.

*Christos ILIOPOULOS, attorney at

the Supreme Court

of Greece, LL.M.

e-mail: bm-bioxoi@otenet.gr

ktimatologiolaw@yahoo.gr

Buy Property In Greece and Get Residence

By Christos ILIOPOULOS*

If you are a foreign (not Greek and not EU) national, you are not of Greek ancestry, you have not obtained the Greek citizenship via your ancestors and you do not have a residence permit, neither a visa for stay in Greece, you are now going to be able to obtain the right to reside in Greece by purchasing real estate property in the country.

This is not yet enacted law, passed by the Greek Parliament. However, according to the Greek press, the Greek government has prepared a bill for boosting foreign investment in Greece. When the bill becomes law, it will state that any foreign national who is willing to invest in Greece a minimum of 300,000 euros in the real estate market, will be able to obtain a residence permit for a long period of time (possibly for five years initially).

The requirement will be to buy in Greece property worth of 300,000 euros at least.

Although more details of the bill have not been published yet, it must be noted that under the basic rules of European Union law, any person legally residing in one member state (like Greece), has the right to travel and, under conditions, to reside in any other member state of the European Union.

As a result of such rules, foreign nationals of third countries (who are not EU citizens, as in that case they have the right of residence anywhere in the EU, anyway), who obtain a residence permit in Greece by purchasing property, will also enjoy free travel and possibly residence rights in other European countries.



*Christos ILIOPOULOS, attorney at

the Supreme Court

of Greece , LL . M .

e-mail: bm-bioxoi@otenet.gr

ktimatologiolaw@yahoo.gr

Πώς ο κληρονόμος διεκδικεί κοινό λογαριασμό του θανόντος

Του Χρήστου Ηλιόπουλου*

Οι στενοί συγγενείς του κληρονομουμένου ερίζουν συχνά, είτε μεταξύ τους είτε με τρίτον, για το υπόλοιπο που ήταν κατατεθειμένο σε κοινό τραπεζικό λογαριασμό του θανόντος. Ο κοινός αυτός λογαριασμός μπορεί να ήταν μεταξύ του θανόντος και ενός εκ των πλησιεστέρων συγγενών του, ή μεταξύ του θανόντος και ενός τρίτου, μη συγγενικού προσώπου.

Όταν ο ένας εκ των δικαιούχων ενός κοινού τραπεζικού λογαριασμού αποβιώσει, συνήθως κατά την σύμβαση που έχει υπογραφεί με την τράπεζα κατά το άνοιγμα του κοινού λογαριασμού, το υπόλοιπο των χρημάτων του κοινού λογαριασμού δικαιούται να το αναλάβει ο επιζών δικαιούχος του λογαριασμού και όχι οι κληρονόμοι του αποβιώσαντος.

Κατ’ αυτόν τον τρόπο, εάν ο πατέρας είχε κοινό λογαριασμό με ένα μόνο από τα δύο παιδιά του, μετά τον θάνατο του πατρός, το ένα παιδί που ήταν συνδικαιούχος μπορεί να εισπράξει το υπόλοιπο του λογαριασμού. Το άλλο παιδί μπορεί να διαμαρτυρηθεί ότι το υπόλοιπο του κοινού λογαριασμού ήταν χρήματα του πατέρα τους και πρέπει να υπολογισθεί στην κληρονομιά και να μοιρασθεί αναλόγως και στα δύο παιδιά, ισχυρισμός όμως που συνήθως δεν γίνεται δεκτός από το παιδί που έχει πάρει τα χρήματα από την τράπεζα.

Σε πρώτη ανάγνωση, η απάντηση προς τις δύο αντικρουόμενες απόψεις είναι ότι εφόσον κατά το άνοιγμα του κοινού τραπεζικού λογαριασμού είχε τεθεί ο σχετικός όρος (πράγμα που συμβαίνει αυτομάτως σχεδόν σε κάθε άνοιγμα κοινού τραπεζικού λογαριασμού στην Ελλάδα), ο συνδικαιούχος δικαιούται να αναλάβει το υπόλοιπο του ποσού (όπως άλλωστε συνέβαινε και όσο ο πατέρας ήταν εν ζωή) και το ποσό του κοινού λογαριασμού δεν μπορεί να υπολογισθεί στην κληρονομική περιουσία του θανόντος.

Ωστόσο, υπάρχει η δυνατότητα το άλλο παιδί να διεκδικήσει μερίδιο από το υπόλοιπο του κοινού λογαριασμού κατά την ημέρα του θανάτου, εφόσον κατά το άρθρο 117 του Εισαγωγικού Νόμου του Αστικού Κώδικα, αποδείξει ότι με την κατάθεση στον κοινό τραπεζικό λογαριασμό συντελέσθηκε δωρεά από τον πατέρα προς το τέκνο του, το οποίο κατέστησε συνδικαιούχο του κοινού λογαριασμού τους και εφόσον βεβαίως τα χρήματα του λογαριασμού ήταν χρήματα μόνο του πατρός και όχι χρήματα και των δύο.

Εάν το παιδί του θανόντος που δεν ήταν συνδικαιούχος του λογαριασμού επιτύχει να αποδείξει ότι επρόκειτο περί δωρεάς, τότε μπορεί να ανατρέψει το αποτέλεσμα της περιέλευσης της κατάθεσης του κοινού λογαριασμού στο ένα μόνο παιδί, στον βαθμό που θίγεται το ποσοστό της νομίμου μοίρας του. Για να γίνει αυτό πρέπει να αποδειχθεί ότι ο σκοπός του πατέρα που έβαλε το ένα μόνο παιδί του συνδικαιούχο του λογαριασμού ήταν να επωφεληθεί το παιδί αυτό από το ενεργητικό υπόλοιπο της καταθέσεως, ακόμη και όταν προϋπόθεση της περιελεύσεως της ωφελείας είναι ο θάνατος του παρέχοντος και η επιβίωση του λήπτη.

Σ’ αυτήν την περίπτωση δύναται να υποστηριχθεί ότι επρόκειτο περί δωρεάς (εν ζωή ή αιτία θανάτου), ή εάν είχε συνταχθεί διαθήκη, περί κληροδοσίας. Αν κριθεί ότι επρόκειτο περί δωρεάς αιτία θανάτου (εξομοίωση με την κληροδοσία), το θιγμένο τέκνο που δεν ήταν συγκύριος του κοινού λογαριασμού, θα διεκδικήσει μερίδιο με βάση τις διατάξεις της νομίμου μοίρας, δηλ. στο παράδειγμά μας που υπήρχαν μόνο δύο παιδιά και όχι σύζυγος του θανόντος, η νόμιμη μοίρα είναι το μισό της μερίδας του τέκνου, δηλαδή το μισό του 1/2, άρα το 1/4 του ποσού.

Εάν κριθεί ότι η κατάθεση στον κοινό λογαριασμό ήταν δωρεά εν ζωή (του πατρός προς το τέκνο του που έβαλε συνδικαιούχο του λογαριασμού), το άλλο τέκνο μπορεί να διεκδικήσει το μερίδιό του με συνδυασμό των διατάξεων της νομίμου μοίρας και της μέμψεως αστόργου δωρεάς για να επιτύχει ακύρωση μέρους της αποδόσεως της χρηματικής καταθέσεως στον αδελφό του και την αντίστοιχη απόδοση του μέρους αυτού στον ίδιο.

*Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι

Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω,

Master of Laws.

bm-bioxoi@otenet.gr

ktimatologiolaw@yahoo.gr

Ενέργειες που ο κύριος του ακινήτου πρέπει να κάνει

Του Χρήστου Ηλιόπουλου*


Κυριότητα ακινήτου αποκτά κάποιος από άλλον με αγορά, δωρεά, γονική παροχή, αποδοχή κληρονομίας κλπ. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις η μεταβίβαση γίνεται με συμβόλαιο σε συμβολαιογράφο στην Ελλάδα και μεταγραφή του συμβολαίου στο υποθηκοφυλακείο ή στο κτηματολογικό γραφείο της περιοχής που βρίσκεται το ακίνητο. Οι ομογενείς και οι αλλοδαποί που ζούν εκτός Ελλάδος πρέπει να γνωρίζουν ότι ακίνητο δεν αποκτούν με ιδιωτικά συμφωνητικά ή έγγραφα σε συμβολαιογράφο εκτός Ελλάδος, ακόμα κι αν κατά το δίκαιο της χώρας του εξωτερικού τα έγγραφα αυτά αρκούν για να αποκτήσουν εκεί ακινήτου.

Κυριότητα ακινήτου όμως μπορεί κάποιος να αποκτήσει και με χρησικτησία, δηλαδή χωρίς συμβόλαιο ή με συμβόλαιο που μπορεί να έχει κάποιο νομικό ελάττωμα ή ακυρότητα, εφόσον αποδείξει ότι για διάστημα δέκα ή είκοσι ετών (αναλόγως την περίπτωση) είχε το ακίνητο στη νομή του, δηλαδή το εξουσίαζε με την πεποίθηση ότι είναι δικό του.

Τόσο στην περίπτωση που κάποιος αποκτά ακίνητο με συμβόλαιο σε συμβολαιογράφο και μεταγραφή του, όσο και στην περίπτωση της χρησικτησίας, αυτό που πρέπει να κάνει πάντα ο κύριος του ακινήτου είναι να συνεχίζει να ασκεί νομή σ’ αυτό, διότι αν δεν το πράττει, κινδυνεύει να το χάσει από κάποιον άλλον που ασκεί εκείνος νομή.

Τι είναι όμως νομή; Ο μη νομικός πρέπει να γνωρίζει ότι νομή είναι οι πράξεις και η εξουσία που ο κύριος του ακινήτου ή εκείνος που το διεκδικεί πρέπει να ασκεί επί του ακινήτου είτε για να διατηρήσει την κυριότητά του (όταν είναι ήδη κύριος), είτε για να αποκτήσει την κυριότητά του μετά από δέκα ή είκοσι χρόνια με χρησικτησία, όταν δεν είναι κύριος του εν λόγω ακινήτου.

Όπως έχει κάνει και με άλλες αποφάσεις του, ο Άρειος Πάγος στην υπ’ αριθ. 1418/2010 απόφασή του προσδιόρισε ποιές είναι οι πιο συνηθισμένες πράξεις νομής. Αυτές είναι οι πράξεις φυσικής εξουσίασης του ακινήτου μαζί με την πεποίθηση εκείνου που τις ασκεί ότι το ακίνητο είναι δικό του, όπως είναι ενδεικτικώς η εποπτεία, η επίβλεψη, η επίσκεψη, η εκμίσθωση σε τρίτο, η φύλαξή του, η καλλιέργεια, η οριοθέτηση και καταμέτρηση των διαστάσεών του, η ανάθεση σύνταξης τοπογραφικών διαγραμμάτων, οι ενέργειες για ένταξή του στο σχέδιο πόλεως και, εφόσον πρόκειται για κληρονομιαίο ακίνητο, η αποδοχή κληρονομίας και η μεταγραφή της, η καταβολή του φόρου κληρονομίας κ.ά.

Αυτό σημαίνει ότι εκείνος ο οποίος ενδιαφέρεται να διατηρήσει ένα ακίνητο στην κυριότητά του πρέπει να μην το εγκαταλείπει και πρέπει να γνωρίζει ότι το ότι υπέγραψε συμβόλαιο σε συμβολαιογράφο το οποίο έχει και μεταγράψει δεν είναι αρκετό για να του εξασφαλίζει ότι θα το έχει για πάντα δικό του.

Ο κύριος του ακινήτου πρέπει ανά τακτά χρονικά διαστήματα μηνών ή ολίγων έστω ετών να το επισκέπτεται, να το επιθεωρεί και εποπτεύει, αυτοπροσώπως ή μέσω εμπίστου αντιπροσώπου, ιδίως αν ο ιδιοκτήτης ζει στο εξωτερικό, να συντάσσει τοπογραφικό, να το δηλώνει στις αρχές (Ε9, Κτηματολόγιο, δήλωση ιδιοκτησίας στον Δήμο), να το περιφράσσει εάν είναι δυνατόν, να το καλλιεργεί, να το εκμισθώνει σε τρίτον και να συντάσσει πάντα μισθωτήριο που θα αποδεικνύει την μίσθωση, να απαγορεύει σε τρίτους να εισέρχονται άνευ τις δικής του αδείας, να καταβάλλει δαπάνες για την συντήρησή του και να κρατάει τις αποδείξεις που πρέπει να είναι στο δικό του όνομα και γενικώς να είναι ενήμερος της επί τόπου πραγματικής καταστάσεώς του ώστε να προλάβει την άσκηση πράξεων νομής από κάποιον άλλον, που ενδεχομένως να το διεκδικεί.

*Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι

Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω,

Master of Laws.

bm-bioxoi@otenet.gr

ktimatologiolaw@yahoo.gr

Θέλετε να δώσετε περιουσία στα παιδιά σας; Τώρα είναι η ώρα!

Του Χρήστου Ηλιόπουλου*


Το Σύνταγμα της Ελλάδος προστατεύει την οικογένεια και ο νόμος προβλέπει ότι οι γονείς μπορούν να μεταβιβάζουν περιουσία στα παιδιά τους (κυρίως ακίνητα, αλλά και χρήματα) είτε χωρίς καθόλου φόρο, είτε με πολύ μικρό φόρο.

Η μεταβίβαση δηλαδή ακινήτων στην Ελλάδα από γονείς προς τα τέκνα τους είναι, ακόμα, σχετικώς συμφέρουσα επιλογή. Ο κάθε γονέας δικαιούται να μεταβιβάσει στο κάθε τέκνο του ακίνητα αντικειμενικής αξίας έως 150.000 ευρώ χωρίς να καταβληθεί καθόλου φόρος, ενώ για ακίνητα αντικειμενικής αξίας πάνω από 150.000 ευρώ και μέχρι 300.000 ευρώ, ο φόρος είναι μόλις 1%, δηλ. 1.500 ευρώ.

Βεβαίως, για την μεταβίβαση περιουσίας από γονέα σε τέκνο που γίνεται με γονική παροχή απαιτούνται και άλλα έξοδα, όπως αμοιβή συμβολαιογράφου, έξοδα υποθηκοφυλακείου ή κτηματολογικού γραφείου, πιθανή αμοιβή δικηγόρου εάν τα ακίνητα έχουν νομικά βάρη ή άλλα «κενά» στους συμβολαιογραφικούς τίτλους τους, ενώ το κόστος μπορεί να αυξήσει η αμοιβή μηχανικού, εάν απαιτείται να γίνει νομιμοποίηση των ακινήτων που είχαν ενδεχομένως ανεγερθεί χωρίς οικοδομική άδεια, ή με υπερβάσεις της αδείας.

Ωστόσο, σε σύγκριση με την φορολογία μεταβιβάσεως ακινήτων στις πωλήσεις, αλλά και με τους φόρους κληρονομίας που ισχύουν σε χώρες του εξωτερικού, το φορολογικό καθεστώς της μεταβιβάσεως ακινήτων από γονείς στα παιδιά τους στην Ελλάδα είναι ιδιαιτέρως ευνοϊκό για εκείνους που επιλέγουν να προβούν σε γονική παροχή.

Αυτό όμως μπορεί να αλλάξει στην Ελλάδα εντός των επομένων εβδομάδων, διότι η κυβέρνηση πιέζεται να εξεύρει έσοδα. Με την λογική αυτή οι φόροι μεγαλώνουν και εξαίρεση δεν θα μπορούσε να αποτελέσει και το καθεστώς της φορολογίας των γονικών παροχών και των κληρονομιών.

Σύμφωνα με πληροφορίες που δημοσιεύει το τύπος στην Ελλάδα, η κυβέρνηση μελετά το ενδεχόμενο να αυξήσει τους φόρους στις γονικές παροχές και στις κληρονομιές με το νέο φορολογικό νομοσχέδιο που αναμένεται να κατατεθεί στην Βουλή προς ψήφιση λίαν συντόμως. Ακόμα βεβαίως δεν έχει αποφασισθεί σε ποιά έκταση θα αυξηθούν οι φόροι αυτοί, αλλά οι πληροφορίες αναφέρουν σχεδιαζόμενη μείωση του αφορολογήτου, που σήμερα είναι μέχρι του ποσού των 150.000 ευρώ στην αντικειμενική αξία του ακινήτου, στο επίπεδο των 100.000 ευρώ ή και χαμηλότερα.

Παραλλήλως, εκτός από την μείωση του αφορολογήτου ορίου, πιθανή είναι και η αύξηση του συντελεστή φορολόγησης των γονικών παροχών και των κληρονομιών. Σήμερα μέχρι 150.000 ευρώ οι γονικές παροχές και οι κληρονομιές είναι αφορολόγητες για τα τέκνα και τον σύζυγο του θανόντος, ενώ από 150.000 έως 300.000 ο φόρος γιʼ αυτούς είναι μόνο 1% του επιπλέον ποσού (δηλ. μόνο 1.500 ευρώ). Με τα νέα μέτρα που συζητούνται, ο φόρος μπορεί να ανέλθει σε μεγαλύτερο ύψος.

Το λογικό συμπέρασμα είναι ότι όσοι διαθέτουν ακίνητα στην Ελλάδα και σκέφτονται να τα μεταβιβάσουν στα παιδιά τους, τώρα ίσως να είναι η κατάλληλη στιγμή, διότι το αμέσως προσεχές διάστημα μπορεί να σημειωθούν αυξήσεις στους φόρους. Αν κάποιος συνεπώς προλάβει και μεταβιβάσει όση περιουσία έχει στα παιδιά του με το σημερινό ευνοϊκό φορολογικό καθεστώς, θα γλιτώσει αρκετά χρήματα από φόρους και άλλες χρεώσεις.



*Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι

Δικηγόρος παρʼ Αρείω Πάγω,

Master of Laws.

bm-bioxoi@otenet.gr

ktimatologiolaw@yahoo.g











Law Offices of Christos I. ILIOPOULOS

Attorney at the Supreme Court of Greece

Master Of Laws, International and European Law

105, Alexandras Ave., Athens, 114 75, HELLAS

Phone: +30 - 210-6400282, mobile +30 - 6932-775920.

Facsimile: +30 - 210 - 6400282.

e-mail: bm-bioxoi@otenet.gr

Skype: christos.iliopoulos100

Κλήτευση για Ένορκη Βεβαίωση για δίκη στην Ελλάδα

Του Χρήστου Ηλιόπουλου*

Οι ομογενείς που έχουν δίκες στην Ελλάδα πρέπει να γνωρίζουν ότι βασικό αποδεικτικό στοιχείο για να κερδίσουν ένα δικαστήριο, εκτός από τα έγγραφα, είναι οι μάρτυρες. Εάν η δίκη είναι ποινική, μπορούν στο δικαστήριο να εξετάσουν περισσοτέρους του ενός μάρτυρες, εφόσον συμβουλευθούν τον δικηγόρο τους για τον τρόπο εξετάσεώς τους, τυχόν γνωστοποιήσεις που απαιτούνται κλπ.

Όταν η δίκη είναι αστικής φύσεως, αφορά επί παραδείγματι ακίνητα, διαθήκες, μισθώματα, κληρονομιές, διεκδίκηση χρημάτων, αυτοκινητικά ατυχήματα κ.α., στο δικαστήριο εξετάζεται ένας μάρτυρας από κάθε πλευρά. Ο διάδικος πρέπει να επιλέξει να εξετάσει ενώπιον του ακροατηρίου του δικαστηρίου τον μάρτυρα που γνωρίζει καλύτερα τα γεγονότα, αλλά και εκείνον που έχει την ικανότητα να περιγράφει όσα γνωρίζει με ακρίβεια και λεπτομέρεια ενώπιον του ή των δικαστών.

Λόγω του περιορισμού του ενός μόνο μάρτυρα για κάθε πλευρά στο ακροατήριο των αστικών δικαστηρίων, ο διάδικος που έχει περισσότερους μάρτυρες που προτίθενται να καταθέσουν υπέρ της υποθέσεώς του, έχει την ευχέρεια να τους εξετάσει με ένορκη βεβαίωση ενώπιον συμβολαιογράφου ή σε ένα Ειρηνοδικείο στην Ελλάδα.

Εάν ο μάρτυράς του βρίσκεται στο εξωτερικό και δεν μπορεί να έλθει στην Ελλάδα, υπάρχει η επιλογή να εξετασθεί με Ένορκη Βεβαίωση ενώπιον του Προξένου της Ελλάδος σε κάποιο Προξενείο στο εξωτερικό.

Εάν πρόκειται να γίνει εξέταση μάρτυρα στο Προξενείο της Ελλάδος, ο αντίδικος στην Ελλάδα πρέπει να ειδοποιηθεί τουλάχιστον προ οκτώ ημερών, διαφορετικά η ένορκη βεβαίωση δεν θα ληφθεί υπόψιν από το δικαστήριο.

Εάν η ένορκη γίνεται στην Ελλάδα, σε συμβολαιογράφο ή σε Ειρηνοδικείο, η προθεσμία κοινοποιήσεως στην άλλη πλευρά είναι δύο ημέρες.

Όταν ο αντίδικος είναι κάτοικος εξωτερικού και η εξέταση λαμβάνει χώρα στην Ελλάδα, έχει ανακύψει το ζήτημα εάν η κοινοποίηση στον αντίδικο πρέπει να γίνει κατά τους όρους της από 15-11-1965 Διεθνούς Συμβάσεως της Χάγης για την επίδοση και κοινοποίηση στο εξωτερικό δικαστικών και εξώδικων πράξεων σε αστικές ή εμπορικές υποθέσεις, δηλ. με πραγματική επίδοση στην γνωστή κατοικία του στο εξωτερικό, ή εάν αρκεί και η απλή επίδοση που προβλέπει το ελληνικό δίκαιο στον Εισαγγελέα του Πρωτοδικείου.

Στην υπ’ αριθ. 221/2012 απόφασή του ο Άρειος Πάγος έκρινε υπόθεση στην οποία η αντίδικος, που ήταν κάτοικος Σικάγου των ΗΠΑ, δεν έλαβε πραγματική κοινοποίηση στην κατοικία της στο Σικάγο για εξέταση μάρτυρα του αντιδίκου στην Ελλάδα, αλλά η κοινοποίηση έγινε μόνο στον Εισαγγελέα του δικαστηρίου στην Ελλάδα.

Όταν άσκησε ένδικο μέσο για να διαμαρτυρηθεί για το ότι κακώς, κατά την γνώμη της, ελήφθη υπόψιν από το δικαστήριο η ένορκη βεβαίωση, αφού δεν είχε γίνει γνωστοποίησή της στην κατοικία της στο Σικάγο, η απάντηση του δικαστηρίου ήταν ότι για ένορκη βεβαίωση δεν απαιτείται πραγματική κοινοποίηση στο εξωτερικό κατά την Διεθνή Σύμβαση της Χάγης, αλλά αρκει και η επίδοση στον Εισαγγελέα, κρίση την οποία επιβεβαίωσε και ο Άρειος Πάγος με την άνω απόφασή του.



Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι

Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω,

Master of Laws.

bm-bioxoi@otenet.gr

ktimatologiolaw@yahoo.gr

Ο μεθυσμένος οδηγός αποζημιώνει από την τσέπη του Του Χρήστου Ηλιόπουλου

Ο κύριος, ή κάτοχος αυτοκινήτου που κυκλοφορεί στην Ελλάδα υποχρεούται να έχει ασφαλίσει την έναντι τρίτων αστική ευθύνη. Η ασφάλιση καλύπτει την αστική ευθύνη του κυρίου, του κατόχου και κάθε οδηγού ή προστηθέντος για την οδήγηση ή υπεύθυνου του ασφαλισμένου αυτοκινήτου. Το πρόσωπο που ζημιώθηκε στο τροχαίο (συγγενε΄ςι θύματος ή τραυματισθείς ή παθών υλικές ζημίες), έχει από την ασφαλιστική σύμβαση και μέχρι το ποσό αυτής ιδία αξίωση κατά της ασφαλιστικής. Η ασφαλιστική δεν μπορεί να αντιτάξει κατά του προσώπου που ζημιώθηκε ενστάσεις που απορρέουν από την ασφαλιστική σύμβαση, επιφυλασσομένου σ' αυτόν του δικαιώματος αγωγής κατά του ασφαλισμένου, του αντισυμβαλλομένου και του οδηγού.

Αυτό σημαίνει με απλά λόγια ότι ακόμα κι αν ο οδηγός του αυτοκινήτου που προκάλεσε την ζημία ήταν μεθυσμένος, η ασφαλιστική εταιρεία του ζημιογόνου οχήματος υποχρεούται να αποζημιώσει τον ζημιωθέντα. Άν όμως η ασφαλιστική καταβάλει αποζημίωση στον ζημιωθέντα, δικαιούται ακολούθως να ζητήσει το ποσό της αποζημιώσεως που κατέβαλε, από τον δικό της ασφαλισμένο, ακριβώς επειδή ο δικός της ασφαλισμένος ή κάποιος τρίτος στον οποίο έδωσε το αυτοκίνητο, προκάλεσε ατύχημα ενώ ήταν σε κατάσταση μέθης.

Αυτό προκύπτει από σχετική απόφαση του Υπουργού Εμπορίου που ορίζει ότι αποκλείονται της ασφαλίσεως ζημίες που προκαλούνται καθ' όν χρόνον ο οδηγός του αυτοκινήτου οχήματος ετέλη υπό την επίδραση οινοπνεύματος ή τοξικών ουσιών κατά την έννοια και τις προϋποθέσεις του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας.

Για να μπορεί να αξιώσει η ασφαλιστική αποζημίωση από τον δικό της ασφαλισμένο που οδήγησε ή άφησε άλλον να οδηγήσει το δικό του αυτοκίνητο σε κατάσταση μέθης, πρέπει να αποδεικνύεται υπαιτιότητα του ασφαλισμένου, ότι δηλ. δεν επέβλεψε ορθώς την λειτουργία του αυτοκινήτου του και αμελώς το έδωσε σε τρίτον να το οδηγήσει, ο οποίος μέθυσε και προκάλεσε ατύχημα. Αν π.χ. το αυτοκίνητο το έκλεψε ή το πήρε κάποιος εν αγνοία του ασφαλισμένου ιδιοκτήτη του, τότε ο ασφαλισμένος μπορεί να αποφύγει την ευθύνη.

Η ασφαλιστική συνεπώς που υποχρεώθηκε να καταβάλει αποζημίωση σε ζημιωθέντα τρίτο χωρίς να έχει ευθύνη, λόγω της συμβατικής εξαίρεσης από την ασφαλιστική κάλυψη των ζημιών που προκαλούνται όταν ο οδηγός του ασφαλισμένου αυτοκινήτου ευρίσκεται υπό την επίδραση οινοπνεύματος, δικαιούται να στραφεί αναγωγικά κατά του κυρίου και μη οδηγού του ζημιογόνου αυτοκινήτου και να αξιώσει απ' αυτόν τα καταβληθέντα ποσά, αν τον τελευταίο βαρύνει υπαιτιότητα σε σχέση με το γεγονός ότι ο οδηγός του αυτοκινήτου του, βρισκόταν υπό την επήρεια οινοπνεύματος όταν προξένησε το ατύχημα. Ο ασφαλισμένος θεωρείται εξ αρχής υπαίτιος, έχει δηλ. τεκμαιρόμενη υπαιτιότητα, αλλά μπορεί να προτείνει συγκεκριμένα περιστατικά και να καταρρίψει το εις βάρος του τεκμήριο υπαιτιότητας.

Στην υπ΄αριθ. 1357/2008 απόφασή του ο Άρειος Πάγος έκρινε υπόθεση στην οποία ο υιός, που ήταν κατά 50% συνιδιοκτήτης αυτοκινήτου (το άλλο 50% ανήκε στον πατέρα του), οδήγησε σε κατάσταση μέθης και προκάλεσε δυστύχημα. Οι συγγενείς του θύματος ζήτησαν με αγωγή τους στα δικαστήρια αποζημίωση από τους δύο ιδιοκτήτες (υιό και πατέρα) και από την ασφαλιστική τους. Η ασφαλιστική ζήτησε τα ποσά της αποζημίωσης που θα κληθεί να δώσει στους συγγενείς του θύματος, να της επιστραφούν από τους δύο ιδιοκτήτες του αυτοκινήτου, διότι ο ένας εξ αυτών που ήταν και ο οδηγός την στιγμή του ατυχήματος, τελούσε σε μέθη.

Τα δικαστήρια επεδίκασαν αποζημίωση που η ασφαλιστική έπρεπε να καταβάλει στους συγγενείς του θύματος, όμως υποχρεώσαν μόνο τον υιό να επιστρέψει το μισό της αποζημιώσεως στην ασφαλιστική και απάλλαξαν τον πατέρα. Ο Άρειος Πάγος όμως ανήρεσε την απόφαση του Εφετείου, κρίνοντας ότι το Εφετείο έκανε λάθος και δεν αιτιολόγησε αν είχε ή δεν είχε υπαιτιότητα ο πατέρας (συνιδιοκτήτης του ΙΧ) για την εκ μέθης πρόκληση της δυστυχήματος και γιʼαυτό έστειλε την υπόθεση πίσω στο Εφετείο, να ξαναδικασθεί από άλλους δικαστές.

Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι

Δικηγόρος παρʼ Αρείω Πάγω,

Master of Laws.

bm-bioxoi@otenet.gr

ktimatologiolaw@yahoo.g

Υπολογισμός νόμιμης μοίρας κληρονόμου Του Χρήστου Ηλιόπουλου

Κατά το ελληνικό κληρονομικό δίκαιο, που εφαρμόζεται από ελληνικό δικαστήριο όταν ο κληρονομούμενος είχε κατά τον θάνατό του την ελληνική ιθαγένεια (ακόμα και αν είχε και άλλης χώρας ιθαγένεια), οι κατιόντες (τέκνα, εγγόνια, δισέγγονα), οι γονείς και ο σύζυγος του θανόντος, δικαιούνται πάντοτε ένα μερίδιο της κληρονομίας (νόμιμη μοίρα), ακόμα κι αν ο κληρονομούμενος άφησε διαθήκη στην οποία τους παραλείπει εντελώς.

Η νόμιμη μοίρα είναι το μισό της εξ αδιαθέτου μερίδος, δηλαδή του μεριδίου που θα ελάμβαναν αν δεν υπήρχε διαθήκη. Έτσι ο υιός του θανόντος πατρός που δεν άφησε άλλα παιδιά ούτε σύζυγο, αν δεν υπάρχει διαθήκη κληρονομεί το 100%, αλλά αν υπάρχει διαθήκη του πατρός του που αφήνει την περιουσία σε άλλους, θα κληρονομήσει ως ο μοναδικός νόμιμος μεριδούχος το μισό του 100%, δηλ. το 50% κάθε περιουσιακού στοιχείου της κληρονομίας (και των χρεών), ενώ εκείνοι που κατανομάζονται ως κληρονόμοι στην διαθήκη θα λάβουν το υπόλοιπο 50%.

Σε άλλο παράδειγμα, η θυγατέρα που κληρονομεί την μητέρα της, έχει δύο ακόμα αδέλφια και τον πατέρα της (σύζυγο της μητέρας της), χωρίς διαθήκη λαμβάνει το 1/4 της κληρονομίας, ενώ αν η μητέρα της άφησε διαθήκη στην οποία δεν της αφήνει τίποτα, θα λάβει οπωσδήποτε το μισό του 1/4, δηλ. το 1/8 της κληρονομίας της μητρός της.

Ο κληρονομούμενος μπορεί να άφησε με την διαθήκη ένα περιουσιακό στοιχείο στο ένα από τα παιδιά του, αλλά αυτό να είναι μικρότερης αξίας από τη νόμιμη μοίρα. Σ’ αυτήν την περίπτωση, το παιδί δικαιούται (αλλά δεν υποχρεούται) να διεκδικήσει την διαφορά.

Επί παραδείγματι, μπορεί ο θανών να άφησε δύο παιδιά (η σύζυγός του είχε προαποβιώσει) και η αξία της περιουσίας του να είναι 400.000 ευρώ. Ο θανών άφησε διαθήκη με την οποία δίνει ένα σπίτι αξίας 50.000 ευρώ στον υιό του Α, ενώ στον άλλο υιό του Β με την διαθήκη αφήνει όλη την υπόλοιπη περιουσία, αξίας 350.000 ευρώ. Ο υιός Α δικαιούται νόμιμης μοίρας που είναι το μισό του 1/2, δηλ. το 1/4 της αξίας όλης της κληρονομίας, άρα 400.000 / 4 = 100.000 ευρώ.

Αυτή είναι η αξία της νομίμου μοίρας του. Επειδή ο πατέρας τού άφησε ακίνητο αξίας μόνο 50.000 ευρώ, έχει τρεις επιλογές. Πρώτον, αποδέχεται την διαθήκη ως έχει, κληρονομεί μόνο το σπίτι των 50.000 ευρώ και αφήνει τον αδελφό του Β, να λάβει την υπόλοιπη περιουσία, ώστε να εκτελεσθεί πλήρως η διαθήκη. Υπογράφει μάλιστα και έγγραφο ότι παραιτείται και δεν θα ασκήσει το δικαίωμά του στη νόμιμη μοίρα, ώστε ο αδελφός του να μπορέσει να πωλήσει ευκολώτερα όσα έλαβε από την κληρονομία του πατέρα τους.

Δεύτερη επιλογή του υιού Α είναι να αποδεχθεί το σπίτι αξίας 50.000 ευρώ και να διεκδικήσει με αγωγή στο δικαστήριο την διαφορά έως τις 100.000 ευρώ που είναι η αξία της νομίμου μοίρας του, δηλαδή να δικδικήσει από τον αδελφό του 50.000 ευρώ ή ανάλογη συμμετοχή στην κυριότητα των περιουσιακών στοιχείων που ο πατέρας άφησε στον υιό του Β.

Τρίτη επιλογή του υιού Α είναι να μην αποδεχθεί να λάβει το σπίτι αξίας 50.000 ευρώ, που το αφήνει ο πατέρας στην διαθήκη, και να διεκδικήσει το σύνολο της νομίμου μοιίρας του αξίας 100.000 ευρώ, επί του συνόλου των περιουσιακών στοιχείων της κληρονομίας, στην οποία να διεκδικήσει το 1/4 εξ αδιαιρέτου επί κάθε ακινήτου και άλλου περιουσιακού στοιχείου.

Οι μαθηματικού υπολογισμοί και τα νομικά επιχειρήματα περιπλέκονται αν ο πατέρας κατά την διάρκεια της ζωής του είχε μεταβιβάσει (οποτεδήποτε, ακόμα και πάνω από δέκα χρόνια προ του θανάτου του) με δωρεά ή άλλη χαριστική αιτία, περιουσιακά στοιχεία ή ακόμα και χρήματα, στον έναν ή και στους δύο υιούς του. Σ’ αυτήν την περίπτωση θα πρέπει να συνυπολογισθεί και η αξία αυτών των περιουσιακών στοιχείων για να βρεθεί η αξία όλης της κληρονομίας και κατ’ επέκταση η νόμιμη μοίρα.

Πρέπει να σημειωθεί ότι δωρεά θεωρείται ακόμα και η κατάθεση χρημάτων από τον θανόντα σε κοινό λογαριασμό με έναν εκ των κληρονόμων. Επίσης, συνυπολογίζονται στην αξία της κληρονομίας όσες δωρεές είχε κάνει ο κληρονομούμενος κατά τα δέκα τελευταία χρόνια της ζωής του σε οποιονδήποτε τρίτον, εκτός αν τις επέβαλαν λόγοι ευπρεπείας ή ιδιαίτερο ηθικό καθήκον.

Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι

Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω,

Master of Laws.

bm-bioxoi@otenet.gr

ktimatologiolaw@yahoo.g

Ειδοποίηση στο εξωτερικό για δίκη στην Ελλάδα του Χρήστου Ηλιόπουλου

Μεγαλώνει συνεχώς ο αριθμός των Ελλήνων ομογενών, αλλά και των αλλοδαπών, που έχουν δικαστικές υποθέσεις στην Ελλάδα. Για να μπορεί να λάβει χώρα στην Ελλάδα μία δίκη σύμφωνα με τις βασικές αρχές της δικονομίας και της προστασίας των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, πρέπει εκείνος που καλείται να παρουσιασθεί σε κάποιο δικαστήριο στην Ελλάδα, να ειδοποιηθεί καταλλήλως και σε χρόνο που θα μπορέσει πληροφορηθεί το αντικείμενο της δίκης ώστε να προετοιμάσει την νομική του υπεράσπιση. Όταν εκείνος που καλείται να παραστεί σε δικαστήριο στην Ελλάδα διαμένει εκτός Ελλάδος, πρέπει να ειδοποιηθεί εγγράφως στην κατοικία του στο εξωτερικό. Η κοινοποίηση του δικαστηρίου δεν αρκεί να λάβει χώρα με την λεγόμενη «πλασματική επίδοση», δηλαδή την επίδοση του δικογράφου στον Εισαγγελέα του Πρωτοδικείου στην έδρα του οποίου θα λάβει χώρα η δίκη, ανεξαρτήτως του αν ο διάδικος παρέλαβε στο εξωτερικό τα έγγραφα της δίκης. Κατά την ισχύουσα και στην Ελλάδα σύμβαση της Χάγης της 15ης Νοεμβρίου 1965 η επίδοση πρέπει να είναι πραγματική, ώστε να μπορέσει ο διάδικος να λάβει στα χέρια του την αγωγή ή το δικόγραφο που του επιδίδεται, στην κατοικία του στο εξωτερικό και μάλιστα πριν από συγκεκριμένη προθεσμία από την δίκη. Στην υπ’ αριθ. 223/2012 απόφασή του το Εφετείο Αθηνών έκρινε υπόθεση διαζυγίου, στην οποία οι διάδικοι είχαν την ελληνική ιθαγένεια και για τον λόγο αυτό το ελληνικό δικαστήριο είχε δικαιοδοσία να δικάσει την ουσία της υποθέσεως, ανεξαρτήτως του γεγονότος ότι κάποιος εκ των διαδίκων είχε και την υπηκοότητα των ΗΠΑ. Η σύζυγος είχε κατοικία στην Φλόριντα των ΗΠΑ. Ο σύζυγος της, στο πλαίσιο της επίσπευσης της δίκης στο Εφετείο Αθηνών, της επέδωσε το δικόγραφο της εφέσεως στην κατοικία της στην Φλόριντα, σύμφωνα με τον τρόπο που προβλέπει η δικονομία της Πολιτείας. Συγκεκριμένα, δικηγόρος της Φλόριντα υπέγραψε ένορκη βεβαίωση ενώπιον συμβολαιογράφου στην Φλόριντα ότι ακριβές αντίγραφο της εφέσεως με πράξη ορισμού δικασίμου και κλήση προς συζήτηση για συγκεκριμένη δικάσιμο (ημέρα, ώρα, τόπο που βρίσκεται το δικαστήριο στην Αθήνα), επιδόθηκε στην εφεσίβλητη (σύζυγο του επισπεύδοντος την συζήτηση) κατά τις διατυπώσεις του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας της Φλόριντα, δηλαδή μέσω ταχυδρομικής αποστολής, στην γνωστή κατοικία της στην Φλόριντα. Αυτό επιτρέπεται και από το δίκαιο της Ελλάδος, στο άρθρο 137 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, που ορίζει ότι «η επίδοση σε εκείνους που έχουν τη διαμονή ή την έδρα τους στο εξωτερικό μπορεί να γίνει και με τις διατυπώσεις του αλλοδαπού νόμου, από τα όργανα που αυτός ορίζει». Εφόσον επομένως η γνωστοποίηση της δίκης έλαβε χώρα στις ΗΠΑ σύμφωνα με το δίκαιο της συγκεκριμένης Πολιτείας στην γνωστή κατοικία της διαδίκου και άρα τεκμαίρεται ότι η σύζυγος έλαβε γνώση της διαδικασίας εφέσεως στο Εφετείο Αθηνών, όταν ήρθε η ημέρα της δίκης και η διάδικος δεν εμφανίσθηκε στο δικαστήριο, ούτε εκπροσωπήθηκε από δικηγόρο, δικάσθηκε ερήμην (in absentia), ως εάν ήτο παρούσα. Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Master of Laws. bm-bioxoi@otenet.gr ktimatologiolaw@yahoo.g

Έγκυρη η διαθήκη παρά το βαθύ γήρας του διαθέτη του Χρήστου Ηλιόπουλου

Η ιδιόγραφη διαθήκη γράφεται ολόκληρη με το χέρι του διαθέτη, χρονολογείται και υπογράφεται από αυτόν. Ανίκανοι να συντάσσουν διαθήκη είναι όσοι κατά το χρόνο σύνταξης της διαθήκης δεν έχουν συνείδηση των πράξεών τους ή βρίσκονται σε ψυχική ή διανοητική διαταραχή που περιορίζει αποφασιστικά τη λειτουργία της βούλησής τους. Ανικανότητα συνεπώς για σύνταξη διαθήκης υπάρχει είτε όταν υφίσταται έλλειψη συνείδησης των πράξεων, δηλ. το πρόσωπο, από αίτιο νοσηρό ή μη, δεν έχει τη δύναμη να διαγνώσει το περιεχόμενο και την ουσία της πράξης που επιχειρεί, είτε όταν υπάρχει ψυχική ή διανοητική διαταραχή, που περιορίζει αποφασιστικά τη λειτουργία της βούλησης του διαθέτη. Ανικανότητα για διαθήκη είναι δυνατόν να υφίσταται και στην περίπτωση της γεροντικής άνοιας, εάν από αυτήν προκαλείται μόνιμη διαταραχή της λειτουργίας του νου, σε βαθμό που αποκλείει την ύπαρξη λογικής κρίσης. Όμως, η απλή νοητική μείωση, που συνοδεύει συχνά τη γήρανση, είναι φαινόμενο απολύτως φυσιολογικό και η επίκληση και η απόδειξη της δεν δικαιολογεί από μόνη της ανικανότητα προς σύνταξη διαθήκης. Στην υπ’ αριθ. 145/2012 απόφασή του ο Άρειος Πάγος έκρινε υπόθεση κατά την οποία ο διαθέτης απεβίωσε σε ηλικία 84 ετών, άγαμος και άτεκνος. Πλησιέστεροι συγγενείς του ήταν δύο ανήψια του, με τα οποία όμως δεν είχε ιδιαίτερα στενές σχέσεις έως τον θάνατό του. Αντιθέτως, στενές σχέσεις είχε με τον βαφτιστικό του, στον οποίο και τελικώς άφησε με την διαθήκη ολόκληρη την μεγάλης αξίας περιουσία του. Τα δύο ανήψια, μετά τον θάνατο του θείου τους και την δημοσίευση της διαθήκης δυνάμει της οποίας αυτά δεν ελάμβαναν τίποτα, άσκησαν αγωγή στο δικαστήριο ζητώντας να κηρυχθεί άκυρη η διαθήκη. Ως λόγο ακυρότητος προέβαλαν ότι η διαθήκη ήταν πλαστή, δηλ. ότι δεν την είχε γράψει και υπογράψει ο θείος τους. Επικουρικώς, ζήτησαν την ακυρότητα της διαθήκης και με τον ισχυρισμό ότι ο διαθέτης θείος τους δεν είχε την χρήση της λογικής κατά τον χρόνο συντάξεως της διαθήκης, όταν ήταν 81 ετών, επειδή έπασχε από γεροντική άνοια και άλλες ασθένειες. Η αγωγή απερρίφθη από τα δικαστήρια της ουσίας, επειδή τόσο πραγματογνώμων (γραφολόγος) που διορίσθηκε από το αστικό Δικαστήριο, όσο και ο έτερος γραφολόγος που διορίσθηκε από τον ανακριτή στην ποινική για την πλαστογραφία δίκη, έκριναν ότι η διαθήκη δεν ήταν πλαστή, αλλά ότι αντιθέτως είχε γραφεί από το χέρι του διαθέτη, δεδομένου ότι ο διαθέτης ήταν δικηγόρος και αξιοποιήθηκε συγκριτικό υλικό δεκάδων γνησίων εγγράφων του για να συγκριθεί με την γραφή της διαθήκης και ευρέθη όμοιο με αυτήν. Επίσης, αναφορικώς με τον ισχυρισμό των ανηψιών, που ήθελαν την ακύρωση της διαθήκης, ότι ο θείος τους δεν είχε συνείδηση των πραττομένων και άρα δεν αντιλαμβανόταν την πραγματικότητα ώστε να δύναται να συντάξει διαθήκη, τα δικαστήρια έκριναν ότι παρά την προχωρημένη ηλικία του όταν συνέταξε την διαθήκη (ήταν 81 ετών), δεν είχε απωλέσει την χρήση του λογικού. Διεπιστώθη βεβαίως από ιατρικές γνωματεύσεις ότι δύο ή τρία έτη μετά την σύνταξη της διαθήκης, οι πνευματικές του λειτουργίες είχαν μειωθεί σημαντικά ώστε να κηρυχθεί μάλιστα και σε κατάσταση δικαστικής συμπαραστάσεως, ωστόσο εκρίθη από τα δικαστήρια ότι η χειροτέρευση των πνευματικών του λειτουργιών είχε λάβει χώρα αρκετά μετά την σύνταξη της διαθήκης, όταν ακόμα είχε την χρήση του λογικού. Ο Άρειος Πάγος έκρινε ότι η απόφαση του Εφετείου, που θεώρησε την διαθήκη γνήσια και όχι πλαστή και τον διαθέτη κατά τον χρόνο συντάξεως της διαθήκης έχοντα τις πνευματικές του λειτουργίες, ήταν αιτιολογημένη και την επεκύρωσε, με αποτέλεσμα αμετακλήτως η διαθήκη να θεωρηθεί γνήσια και άρα έγκυρη και η κληρονομία να ληφθεί από τον τιμώμενο στην διαθήκη και όχι από τα ανήψια του θανόντος. Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Master of Laws. bm-bioxoi@otenet.gr ktimatologiolaw@yahoo.gr

Αποζημίωση συζύγου από αυτοκινητικό ατύχημα του άλλου συζύγου

Μετά από ένα αυτοκινητικό ατύχημα, ο ζημιωθείς (οδηγός ή και συνεπιβάτης) έχει δικαίωμα να αξιώσει αποζημίωση από τον υπαίτιο του ατυχήματος και από την ασφαλιστική εταιρεία που τον καλύπτει, ή από το Επικουρικό Κεφάλαιο, αν υπάρχει τραυματισμός και αν ο υπαίτιος οδηγούσε ανασφάλιστο όχημα. Η αποζημίωση περιλαμβάνει τα νοσήλια που κατέβαλε για την αντιμετώπιση των τραυματισμών και των πάσης φύσεως βλαβών της υγείας του, τα φάρμακα και κάθε είδους ιατροφαρμακευτικό υλικό ή βοηθήματα και εξαρτήματα που αναγκάσθηκε να αγοράσει, την απώλεια των εισοδημάτων του για το χρονικό διάστημα που ήταν ανίκανος προς εργασία, αλλά και για τον χρόνο που εδύνατο να εργάζεται με περιορισμένη όμως απόδοση, την απώλεια ή καταστροφή αντικειμένων και την αποκατάσταση των υλικών ζημιών του αυτοκινήτου, την μείωση αξίας του αυτοκινήτου ακόμα και μετά την επισκευή αυτού και την ηθική βλάβη που υπέστη από την ταλαιπωρία και την στεναχώρια από το ατύχημα και τον τραυματισμό. Αποζημίωση ζητείται επίσης και για ό,τι δαπάνησε για βελτιωμένη τροφή προς ταχύτερη αποκατάσταση της υγείας του, τυχόν δαπάνη οικιακής βοηθού ή νοσοκόμου ή την αξία των προσφερθεισών υπηρεσιών από οικείο πρόσωπο, έστω κι αν αυτό δεν έλαβε χρήματα από τον παθόντα, τις δαπάνες μετακινήσεως για το διάστημα που το αυτοκίνητο του ζημιωθέντος ήταν υπό επισκευή, αλλά και για τον χρόνο που ο παθών δεν μπορούσε να οδηγήσει, την ειδική αποζημίωση του 931 ΑΚ όταν ο παθών έχει υποστεί μόνιμη αναπηρία που επηρεάζει το μέλλον του και τέλος την αξία των υπηρεσιών που ως σύζυγος ο παθών δεν θα μπορέσει για ένα διάστημα να προσφέρει στον άλλο σύζυγο και στην οικογένεια, όσο διαρκεί η ανικανότητά του. Σε περίπτωση θανάτου σε αυτοκινητικό δυστύχημα, οι συγγενείς (συζυγος, τέκνα, γονείς, αδελφια, παππούδες, γιαγιάδες, ενώ θείοι και ξαδελφια μονο αν αποδείξουν πολυ στενή σχεση με τον θανόντα) δικαιούνται αποζημίωσης για ψυχική οδύνη και έξοδα κηδείας. Ενδιαφέρον έχει η υπ΄αριθ. 243/2011 απόφαση του Αρείου Πάγου, που μεταξύ άλλων εστίασε στην αποζημίωση που ο σύζυγος του παθόντος μπορεί να αξιώσει, διότι ο άλλος σύζυγος για το διάστημα που παραμένει ανίκανος, δεν μπορεί να προσφέρει τις υπηρεσίες του, σε εκτέλεση των υποχρεώσεών του προς συμβολή στην λειτουργία του κοινού συζυγικού οίκου, με την παροχή ίδιων προσωπικών υπηρεσιών. Στην υπόθεση αυτή, ο παθών σε αυτοκινητικό ατύχημα ζήτησε με αγωγή στο δικαστήριο την αποζημίωση που εδικαιούτο για όλους τους ανωτέρω λόγους. Η σύζυγός του, ζήτησε και αυτή ιδιαίτερη αποζημίωση, επειδή ο σύζυγός της παρέμεινε ανίκανος για ορισμένο χρόνο και δεν μπορούσε να προσφέρει τις εργασίες του στα κτήματα της συζύγου του, πράγμα που περιλαμβάνεται στις υποχρεώσεις του στον κοινό συζυγικό οίκο. Εξ αιτίας της αδυναμίας του συζύγου της από τον τραυματισμό του, η σύζυγος δαπάνησε και θα δαπανούσε ποσό 21.000 ευρώ για να προσλάβει εργάτη στα κτήματά της. Το Πρωτοδικείο απέρριψε το αίτημα της συζύγου, πράγμα που έκανε και το Εφετείο. Ο Άρειος Πάγος όμως έκρινε ότι τα δύο πρώτα δικαστήρια έσφαλαν κατά την εφαρμογή του νόμου, διότι έπρεπε να μην απορρίψουν το αίτημα της συζύγου για ιδιαίτερη αποζημίωση, λόγω της αδυναμίας του συζύγου της να προσφέρει τις συζυγικές του υπηρεσίες. Με την απόφασή του ο Άρειος Πάγος ανήρεσε την απόφαση του Εφετείου και την έστειλε πίσω, στο ίδιο Εφετείο, για να δικάσει την υπόθεση με άλλους όμως δικαστές, που θα εφαρμόσουν τον νόμο κατά τον τρόπο που υπέδειξε ο Άρειος Πάγος με την εν λόγω απόφασή του. Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Master of Laws. bm-bioxoi@otenet.gr ktimatologiolaw@yahoo.gr

Κάτοικοι εξωτερικού και φορολογητέο εισόδημα στην Ελλάδα του Χρήστου Ηλιόπουλου

Κάτοικοι εξωτερικού και φορολογητέο εισόδημα στην Ελλάδα Οι κάτοικοι εξωτερικού, δηλαδή οι ομογενείς που δεν έχουν μόνιμη κατοικία στην Ελλάδα, αλλά σε μία άλλη χώρα, φορολογούνται για το παγκόσμιο εισόδημά τους στην χώρα που κατοικούν, δηλαδή στις ΗΠΑ, τον Καναδά, την Αυστραλία, την Γερμανία ή όπου αλλού ανά τον κόσμο. Στην Ελλάδα οι κάτοικοι εξωτερικού έχουν υποχρέωση να δηλώνουν μόνο το εισόδημά τους που τυχόν αποκτούν στην Ελλάδα, που μπορεί να προέρχεται από μισθώματα (ενοίκια), από σύνταξη ή άλλη αιτία. Όσοι, αντιθέτως, έχουν μόνιμη κατοικία στην Ελλάδα, είναι υποχρεωμένοι να δηλώνουν στην Ελληνική εφορία το παγκόσμιο εισόδημά τους, δηλαδή το εισόδημα που αποκτούν όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και σε οποιαδήποτε άλλη χώρα του κόσμου. Η βασική αρχή που ισχύει στην περίπτωση αυτή είναι ότι ο κάτοικος Ελλάδος θα φορολογηθεί στην Ελλάδα τόσο για το ελληνικό όσο και για το στην αλλοδαπή κτηθέν εισόδημά του. Αν όμως έχει αποδεικτικά ότι για το εισόδημά του σε άλλη χώρα έχει καταβάλει εκεί φόρο εισοδήματος, το ποσό που κατέβαλε εκεί θα εκπέσει του φόρου που θα κληθεί να καταβάλει στην Ελλάδα, υπό την επιφύλαξη διμερών συνθηκών αποφυγής διπλής φορολογίας και λοιπών συμβάσεων που ισχύουν με κάθε χώρα. Σύμφωνα με εγκύκλιο του Υπουργείου Οικονομικών, θα ενταθούν οι έλεγχοι για να διαπιστώνεται εάν κάποιος είναι κάτοικος εξωτερικού ή Ελλάδος και στην τελευταία περίπτωση, θα επιβάλλεται υποχρεώση φορολογήσεως του παγκοσμίου εισοδήματος. Ως συνήθης θεωρείται η διαμονή στην Ελλάδα, η οποία υπερβαίνει τις 183 ημέρες συνολικώς μέσα στο ίδιο ημερολογιακό έτος. Η δε διαμονή τεκμαίρεται ως συνήθης, εκτός εάν ο φορολογούμενος αποδείξει διαφορετικά. Τα φυσικά πρόσωπα που δεν είναι ούτε κάτοικοι Ελλάδας, ούτε συνήθως διαμένοντες στην Ελλάδα, φορολογούνται για το εισόδημα που προκύπτει στην Ελλάδα. Επομένως, ο κάτοικος ή συνήθως διαμένων στην Ελλάδα φορολογείται για το σύνολο των εισοδημάτων που αποκτά, τόσο στην ημεδαπή όσο και στην αλλοδαπή, ενώ ο κάτοικος αλλοδαπής φορολογείται στην Ελλάδα μόνο για το εισόδημα που αποκτά από πηγές Ελλάδος. Κατά τον Ελληνικό Αστικό Κώδικα το πρόσωπο έχει ως κατοικία τον τόπο της κύριας και μόνιμης εγκατάστασής του. Κανένας δεν μπορεί να έχει συγχρόνως περισσότερες από μία κατοικίες. Η δε κατοικία διατηρείται ωσότου αποκτηθεί νέα. Αν δεν μπορεί να αποδειχθεί η κατοικία του προσώπου, ως κατοικία θεωρείται ο τόπος της διαμονής του. Κατά την εγκύκλιο, τα φυσικά πρόσωπα, τα οποία δηλώνουν ότι υπόκεινται σε φόρο μόνο για το εισόδημά τους που προκύπτει στην Ελλάδα, (είναι δηλ. κάτοικοι εξωτερικού) είναι υποχρεωμένα να προσκομίσουν τα δικαιολογητικά που θα προσδιορίζονται με υπουργική απόφαση. Η μη υποβολή τους ή η εκπρόθεσμη υποβολή τους συνεπάγεται ότι θα θεωρούνται κάτοικοι Ελλάδος και θα φορολογούνται στην Ελλάδα για το παγκόσμιο εισόδημά τους. Αν ο υπόχρεος σε δήλωση μεταφέρει την κατοικία ή τη συνήθη διαμονή του εκτός Ελλάδος, θα συνεχίσει να υπόκειται σε φόρο στην Ελλάδα, για το παγκόσμιο εισόδημά του, για χρονικό διάστημα πέντε ετών, το οποίο αρχίζει από την υποβολή της δήλωσης μεταβολής της κατοικίας ή της συνήθους διαμονής του. Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Master of Laws. bm-bioxoi@otenet.gr ktimatologiolaw@yahoo.gr

Άτυπη μεταβίβαση ακινήτου χωρίς συμβόλαιο του Χρήστου Ηλιόπουλου

Είναι βασική αρχή του ελληνικού δικαίου ότι για να αποκτήσει κάποιος ακίνητο στην Ελλάδα πρέπει να συνταχθεί και υπογραφεί συμβόλαιο σε συμβολαιογράφο, το οποίο ακολούθως πρέπει να μεταγραφεί στο υποθηκοφυλακείο ή στο κτηματολογικό γραφείο. Εξαίρεση της υποχρεωτικής μεταβίβασης ακινήτου μόνο με συμβόλαιο είναι η χρησικτησία, στην οποία η κυριότητα ακινήτου μπορεί να αποκτηθεί μετά από εικοσαετή χρήση του (έκτακτη χρησικτησία), έστω κι αν δεν υπογραφεί και μεταγραφεί συμβόλαιο, εφόσον αποδειχθεί ότι η μακροχρόνια χρήση άνω των είκοσι ετών ήταν με την πεποίθηση της κτήσεως κυριότητος. Στην υπ’αριθ. 621/2004 απόφασή του ο Άρειος Πάγος έκρινε υπόθεση στην οποία κατά τα έτη 1944 και 1965 έλαβαν χώρα άτυπες μεταβιβάσεις της νομής ενός ακινήτου στην Κερασίτσα Αρκαδίας. Συγκεκριμένα, το ακίνητο που ήταν οικόπεδο με κτίσμα, ανήκε αρχικώς στον πατέρα, ο οποίος το μεταβίβασε (δώρησε) διά λόγου και όχι με συμβόλαιο στην σύζυγό του το 1944, λίγο πριν αποβιώσει. Επομένως, μετά τον θάνατό του το ακίνητο δεν περιελήφθη στην κληρονομία του, διότι το είχε δωρήσει στην γυναίκα του, άρα οι κληρονόμοι του (γυναίκα και παιδιά του) δεν το κληρονόμησαν, αλλά αυτό είχε περιέλθει κατά τη νομή του στην γυναίκα του και μόνο. Σημειώνεται ότι ενώ για την μεταβίβαση της κυριότητος ακινήτου απαιτείται συμβολαιογραφικό έγγραφο και μεταγραφή αυτού, για την μεταβίβαση της νομής αρκεί και άτυπη πράξη, χωρίς συμβόλαιο. Η μητέρα (σύζυγος του αρχικού κυρίου) κράτησε το ακίνητο αυτό από το 1944 έως το 1965, δηλαδή για χρονικό διάστημα πάνω από 20 χρόνια, με αποτέλεσμα να θεωρείται ότι το 1964 απέκτησε την κυριότητά του με έκτακτη χρησικτησία. Το 1965 η μητέρα δώρησε ατύπως πάλι, χωρίς συμβόλαιο, το ακίνητο στην μία κόρη της, η οποία αν και ζούσε στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, το κράτησε ως δικό της, είτε με δικές της ενέργειες απ’αυτού, είτε με ενέργιες συγγενών της, κατόπιν όμως δικών της οδηγιών. Το 1992 ένας αδελφός της κόρης εισήλθε στο ακίνητο και το κατέλαβε, υποστηρίζοντας ότι είναι δικό του. Ο κόρη που το είχε λάβει με άτυπη δωρεά από την μητέρα της το 1965, άσκησε αγωγή στο Πρωτοδικείο Τριπόλεως, το οποίο την δικαίωσε, με το αιτιολογικό ότι η μητέρα είχε γίνει κυρία του ακινήτου με νομή αυτού για πάνω από 20 χρόνια (1944 έως 1965), ενώ η κόρη είχε γίνει κυρία αυτού επίσης με χρησικτησία, με άσκηση νομής για πάνω από 20 έτη, από το 1965 που της το δώρησε ατύπως η μητέρα της, μέχρι το 1992, όταν ο αδελφός της το κατέλαβε αποβάλλοντάς την από τη νομή. Ο ηττηθείς διάδικος άσκησε έφεση, αλλά και το Εφετείο Ναυπλίου έκρινε με τον ίδιο τρόπο, δικαιώνοντας την κόρη. Ο αντίδικος άσκησε αναίρεση στον Άρειο Πάγο, ο οποίος επικύρωσε τις αποφάσεις των δύο πρώτων δικαστηρίων, διότι έκρινε ότι για την μεταβίβαση της νομής (από τον σύζυγο προς την σύζυγό του το 1944 και από την μητέρα στην κόρη το 1965), δεν ήταν αναγκαία η σύνταξη συμβολαίου. Επίσης έκρινε ότι ισχύει μεν ο κανόνας ότι για την κτήση κυριότητος μεταξύ συγκυρίων απαιτείται όχι απλή άσκηση νομής αλλά και γνωστοποίηση προς τον συγκύριο περί της ενάρξεως ασκήσεως αποκλειστικής νομής, αλλά ότι αυτός ο κανόνας δεν ισχύει όταν δεν έχει σχηματισθεί κληρονομία και συγκυριότητα επί ενός εκινήτου. Αυτό συνέβη και στην ανωτέρω υπόθεση, όπου ο πατέρας το 1944 είχε μεταβιβάσει τη νομή του ακινήτου στην σύζυγό του και έτσι όταν αργότερα ο πατέρας απεβίωσε, το συγκεκριμένο ακίνητο δεν ήταν μέρος της κληρονομίας του για να κληρονομηθεί από σύζυγο και τέκνα του και να σχηματισθεί συγκυριότητα, αλλά ανήκε κατά τη νομή ολόκληρο στην σύζυγό του και μόνο, η οποία όταν μετά είκοσι έτη κατέστη κυρία αυτού, εδύνατο να μεταβιβάσει με την σειρά της ατύπως τη νομή στην κόρη της, ώστε εφόσον κι εκείνη ασκούσε νομή επί είκοσι τουλάχιστον έτη, θα μπορούσε, όπως και τελικώς έγινε, να καταστεί κυρία αυτού με χρησικτησία. Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Master of Laws. bm-bioxoi@otenet.gr ktimatologiolaw@yahoo.gr

Άρνηση οικοπεδούχου να μεταβιβάσει διαμέρισμα στον εργολάβο του Χρήστου Ηλιόπουλου

Η «αντιπαροχή» είναι θεσμός και πρακτική που λειτουργεί στην Ελλάδα επί δεκαετίες. Κατά την σύμβαση της αντιπαροχής ο οικοπεδούχος, αν δεν διαθέτει χρήματα για να ανοικοδομήσει το οικόπεδό του, συμφωνεί με τον εργολάβο να του κτίσει εκείνος χωρίς χρήματα την οικοδομή (συνήθως πολυκατοικία, ή κατοικίες στο ίδιο οικόπεδο) και ο οικοπεδούχος ως αντάλλαγμα μεταβιβάζει στον εργολάβο μέρος των διαμερισμάτων ή των κατοικιών που κτίζονται, ώστε ο εργολάβος να τα πουλήσει και να βγάλει τα έξοδα και το κέρδος του. Με τη σύμβαση έργου ο εργολάβος έχει υποχρέωση να εκτελέσει το έργο (ανέγερση της πολυκατοικίας ή των κατοικιών) και ο εργοδότης να καταβάλει τη συμφωνημένη αμοιβή, (δηλαδή την μεταβίβαση π.χ. των έξι από τα δέκα διαμερίσματα στον εργολάβο, ώστε αυτά να πωληθούν σε τρίτους και ο εργολάβος να λάβει τα χρήματα από τις πωλήσεις). Η αμοιβή του εργολάβου καταβάλλεται κατά την παράδοση του έργου. Αν η παράδοση του έργου και η καταβολή της αμοιβής συμφωνήθηκε να γίνουν τμηματικώς, η αμοιβή καταβάλλεται μόλις γίνει η παράδοση κάθε τμήματος. Μπορεί δηλ. να έχει συμφωνηθεί ότι ο οικοπεδούχος θα μεταβιβάσει στον εργολάβο συνολικώς έξι από τα δέκα διαμερίσματα, που αντιστοιχούν σε 600 χιλιοστά επί του οικοπέδου και η μεταβίβαση των πρώτων 300 χιλιοστών θα γίνει όταν ο εργολάβος κατασκευάσει συγκεκριμένο τμήμα του έργου, των υπολοίπων 200 χιλιοστών, όταν ο εργολάβος κατασκευάσει και παραδώσει ένα επόμενο τμήμα του έργου, ενώ τα τελευταία 100 χιλιοστά θα μεταβιβασθούν από τον οικοπεδούχο με την ολοκλήρωση και των κοινοχρήστων χώρων, κλιμακοστασίου, υπογείων, περιβάλλοντος χώρου κλπ. Στην υπ’ αριθ. 183/2011 απόφασή του ο Άρειος Πάγος έκρινε ότι η αμοιβή του εργοδότη προς τον εργολάβο μπορεί να συμφωνηθεί, είτε σε χρήματα, είτε σε παροχή οποιουδήποτε είδους και συνεπώς και σε υπόσχεση μεταβίβασης της κυριότητας ακινήτου πράγματος, όπως αυτό μπορεί να συμβεί επί συμβάσεως, κατά την οποία ο κύριος του οικοπέδου (εργοδότης) αναθέτει σε άλλον (εργολάβο) την ανέγερση πάνω σ' αυτό πολυκατοικίας με την συμφωνία ότι θα διατηρήσει την κυριότητα ορισμένου ποσοστού εξ αδιαιρέτου του οικοπέδου και θα μεταβιβάσει λόγω αμοιβής στον εργολάβο ή σε τρίτα πρόσωπα που θα του υποδείξει αυτός, τα υπόλοιπα ποσοστά εξ αδιαιρέτου του οικοπέδου με τα αντίστοιχα διαμερίσματα ή άλλης φύσεως αυτοτελείς οριζόντιες ή κάθετες ιδιοκτησίες. Καταβάλλεται δε η αμοιβή κατά την παράδοση του έργου, εκτός αν η παράδοση τούτου γίνεται τμηματικά, οπότε καταβάλλεται με την παράδοση κάθε τμήματος. Έτσι στην τελευταία αυτή περίπτωση, αν ο εργοδότης – οικοπεδούχος δεν του μεταβιβάζει και τα τελευταία υπολειπόμενα ποσοστά, ο εργολάβος έχει δικαίωμα να διεκδικήσει την αμοιβή του, επικαλούμενος την αποπεράτωση και παράδοση του έργου, με την επιδίωξη της μεταβίβασης με καταδίκη σε δήλωση βουλήσεως, κατά κυριότητα σ' αυτόν των υποσχεθέντων ποσοστών εξ αδιαιρέτου του οικοπέδου πάνω στο οποίο ανεγέρθηκαν οι αυτοτελείς οριζόντιες ή κάθετες ιδιοκτησίες. Στην συγκεκριμένη υπόθεση ο εργολάβος ανέλαβε να ανεγείρει την οικοδομή και να λάβει ως αντάλλαγμα τα 640 χιλιοστά του οικοπέδου, που αντιστοιχούσαν σε ορισμένα διαμερίσματα, μαζί με αποθήκες και χώρους σταθμεύσεως. Ο εργολάβος εκτέλεσε πράγματι το έργο και ανήγειρε την πολυκατοικία, ο οικοπεδούχος του μεταβίβασε τμηματικώς τα περισσότερα από τα διαμερίσματα, όπως είχαν συμφωνήσει, στο τέλος όμως του έργου δεν του μεταβίβαζε τα τελευταία 48 χιλιοστά, που αντιστοιχούσαν σε ένα διαμέρισμα και μία αποθήκη με θέση σταθμεύσεως, διότι ο εργολάβος είχε παραδώσει το έργο με κάποιες παραλείψεις, οι οποίες όμως αν και υπαρκτές, όπως κρίθηκε, δεν ήταν τόσο ουσιώδεις ώστε να θεωρείται ότι ο εργολάβος δεν παρέδωσε αυτό που είχε υποσχεθεί, αλλά κάτι διαφορετικό. Τελικώς, τόσο τα δύο πρώτα δικαστήρια της ουσίας, όσο και ο Άρειος Πάγος έκριναν ότι ο οικοπεδούχος για αυτού του είδους τις παραλείψεις εκ μέρους του εργολάβου, δεν εδικαιούτο να παρακρατά την κυριότητα του διαμερίσματος με αποθήκη και θέση σταθμεύσεως, ήτοι τα 48 χιλιοστά και υποχρεώθηκε σε δήλωση βουλήσεως, δηλαδή ουσιαστικώς σε μεταβίβαση με συμβόλαιο των τελευταίων αυτών 48 χιλιοστών, ακόμα κι αν ο ίδιος ο οικοπεδούχος δεν ερχόταν να υπογράψει την μεταβίβαση. Τα δικαστήρια έκριναν ότι για τις παραλείψεις του εργολάβου ο οικοπεδούχος εδικαιούτο να ζητήσει μείωση του εργολαβικού ανταλλάγματος ή αποζημίωση, ωστόσο κατά τον κρίσιμο χρόνο των δικαστηρίων δεν το ζήτησε με τον τρόπο που έπρεπε με αποτέλεσμα να μην δικαιούται αργότερα να αρνηθεί την μεταβίβαση προς τον εργολάβο και του τελευταίου τμήματος της εργολαβικής αμοιβής. Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Master of Laws. bm-bioxoi@otenet.gr ktimatologiolaw@yahoo.gr

Ιδιόγραφος διαθήκη μόνο με το χέρι του διαθέτη του Χρήστου Ηλιόπουλου

Κάποιος που διαθέτει μικρή ή μεγάλη περιουσία μπορεί να αισθανθεί την ανάγκη να συντάξει διαθήκη, διότι επιθυμεί να ρυθμίσει τα κληρονομικά του κατά τρόπο λίγο ή περισσότερο διαφορετικό από εκείνον που ορίζει η εξ αδιαθέτου διαδοχή, δηλαδή όταν δεν υπάρχει διαθήκη. Μπορεί δηλαδή αυτός που έχει την περιουσία να έχει δεύτερη σύζυγο και τέκνα από τον πρώτο του γάμο και να επιθυμεί να ρυθμίσει τα της κληρονομίας του με σαφή τρόπο, ώστε να μην προκύψουν παρεξηγήσεις ή διαφωνίες μεταξύ των κληρονόμων του. Άλλη περίπτωση είναι να θέλει να διανείμει τα περιουσιακά του στοιχεία, δίδοντας συγκεκριμένο ακίνητο ή κινητό πράγμα σε κάθε έναν από τους συγγενείς του (τέκνα, σύζυγο, αδέλφια του κλπ.), ώστε έκαστος να λάβει το 100% ενός συγκεκριμένου πράγματος για να μην προκύψει συγκυριότητα σε ποσοστά εξ αδιαιρέτου μεταξύ περισσοτέρων κληρονόμων στο ίδιο περιουσιακό στοιχείο, κατάσταση που εγκυμονεί κίνδυνο ερίδων και ίσως δικαστικής διαμάχης. Μία επιλογή που έχει ο διαθέτης είναι να συντάξει δημόσια διαθήκη σε συμβολαιογράφο στην Ελλάδα, ή κατά τους νόμους του τόπου όπου ζει, π.χ. κατά τους νόμους του Καναδά, των ΗΠΑ, της Αυστραλίας κλπ. Μία άλλη επιλογή που έχει είναι να πιάσει στυλό και χαρτί για να συντάξει ο ίδιος την διαθήκη του. Αυτονόητο είναι ότι στις περισσότερες των περιπτώσεων που ο διαθέτης δεν έχει νομικές γνώσεις, σοφότερη επιλογή είναι να απευθυνθεί σε έλληνα νομικό, να του εκθέσει τα περιουσιακά του και τους συγγενείς του, αλλά και πώς επιθυμεί να διανείμει την περιουσία του και ο νομικός του σύμβουλος να του δώσει αναλυτική συμβουλή για το κείμενο της διαθήκης, αφού του εξηγήσει τις συνέπειες των διατάξεων της προς σύνταξη ιδιογράφου διαθήκης. Αφού λοιπόν ο διαθέτης έχει στην διάθεσή του το κείμενο της διαθήκης που θέλει να αφήσει, πρέπει να το αντιγράψει σε ένα λευκό χαρτί, ο ίδιος με το δικό του χέρι, να θέσει την ακριβή χρονολογία (ημέρα, μήνα, έτος), κατά την οποία συντάσσει την διαθήκη αυτή, να γράψει αν θέλει και τον τόπο στον οποίο την συντάσσει και στο τέλος του κειμένου να θέσει οπωσδήποτε την υπογραφή και το όνομά του. Μόνο η διαθήκη που έχει εξ ολοκλήρου γραφτεί από το χέρι του διαθέτη, έχει ακριβή χρονολογία και στο τέλος της έχει την υπογραφή του, μπορεί να ισχύσει ως έγκυρη ιδιόγραφη διαθήκη. Εάν το κείμενο έχει γραφτεί από άλλον και απλώς στο τέλος ο διαθέτης έχει βάλει την υπογραφή του, δεν θα ισχύσει στην Ελλάδα ως ιδιόγραφη διαθήκη, δηλαδή η διαθήκη θα κριθεί άκυρη και δεν θα επιφέρει νομικό αποτέλεσμα. Αυτό επιβεβαίωσε για μία ακόμη φορά η υπ’ αριθ. 93/2011 απόφαση του Γ’ Τμήματος του Αρείου Πάγου, που επανέλαβε το νόμο που ισχύει στην Ελλάδα «ότι η ιδιόγραφη διαθήκη, η οποία δεν έχει γραφεί ολόκληρη, χρονολογηθεί και υπογραφεί με το χέρι του διαθέτη, αλλά με το χέρι άλλου προσώπου, είναι άκυρη». Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Master of Laws. bm-bioxoi@otenet.gr ktimatologiolaw@yahoo.gr

Άκυρη η σύμβαση πωλήσεως ακινήτου, αν δεν έγινε σε συμβολαιογράφο του Χρήστου Ηλιόπουλου

Πολύ συχνά συμβαλλόμενοι σε αγοραπωλησία ακινήτου υπογράφουν έγγραφα (προσύμφωνα κλπ.), που αποτυπώνουν τις συμφωνίες τους για τους όρους μεταβιβάσεως, το ύψος του τιμήματος, τον τρόπο καταβολής του κλπ. Κάποιες φορές μάλιστα Έλληνες ομογενείς υπογράφουν τέτοια, μη συμβολαιογραφικά από απόψεως ελληνικού δικαίου, έγγραφα εκτός Ελλάδος, μη γνωρίζοντας ότι αυτά δεν έχουν νομική ισχύ για μεταβίβαση ακινήτου εντός Ελλάδος. Τα έγγραφα αυτά για να έχουν ισχύ αναφορικώς με την μεταβίβαση ακινήτου που βρίσκεται στην Ελλάδα, πρέπει να συντάσσονται σε Έλληνα συμβολαιογράφο. Διαφορετικά, εάν δηλαδή δεν συνταχθούν ενώπιον συμβολαιογράφου, οπότε είναι ιδιωτικά μόνο και όχι συμβολαιογραφικά έγγραφα, δεν έχουν ισχύ για θέματα της μεταβιβάσεως του ακινήτου. Αποτέλεσμα της ακυρότητος τέτοιων ιδιωτικών εγγράφων που αφορούν ακίνητα είναι επί παραδείγματι ότι σε περίπτωση μη ολοκληρώσεως της μεταβιβάσεως για κάποιον λόγο, η καταβληθείσα από τον αγοραστή προς τον πωλητή προκαταβολή μπορεί να αναζητηθεί από τον αγοραστή δικαστικώς με τις διατάξεις του αδικαιολογήτου πλουτισμού, ακόμα και αν το ιδιωτικό έγγραφο ορίζει ότι στην περίπτωση της μη πωλήσεως του ακινήτου, η προκαταβολή θα παρακρατείται από τον πωλητή, ως ποινική ρήτρα και για την κάλυψη των πάσης φύσεως θετικών και αποθετικών ζημιών του πωλητή. Στην υπ’ αριθ. 653/2011 απόφασή του ο Άρειος Πάγος έκρινε υπόθεση στην οποία ο ιδιοκτήτης μεγάλου οικοπέδου συμφώνησε με τον αγοραστή να του πωλήσει το συγκεκριμένο οικόπεδο, το οποίο μάλιστα ήταν στην διαδικασία εντάξεώς του στο σχέδιο πόλεως, έναντι ορισμένου τιμήματος. Οι όροι της συμφωνίας τους, καθώς και το ύψος της προκαταβολής που δόθηκε από τον αγοραστή, κατεγράφησαν σε ιδιωτικό και όχι συμβολαιογραφικό έγγραφο. Σ’ αυτό το ιδιωτικό έγγραφο οριζόταν ότι κατεβλήθη η προκαταβολή, την οποία ο πωλητής, σε περίπτωση ματαιώσεως της οριστικής αγοραπωλησίας για λόγους που οφείλονται σε υπαιτιότητα του αγοραστή, θα εδικαιούτο να παρακρατήσει και να μην επιστρέψει στον αγοραστή, ως ποινική ρήτρα και για κάλυψη πάσης φύσεως θετικών και αποθετικών ζημιών. Όταν λίγους μήνες αργότερα η αγοραπωλησία ναυάγησε εξαιτίας διαφόρων προβλημάτων, όπως η μείωση της επιφανείας του οικοπέδου, εξ αιτίας της εντάξεώς του στο σχέδιο, με αποτέλεσμα ο αγοραστής να μην δύναται να το χρησιμοποιήσει για τον σκοπό τον οποίο το προόριζε, ο αγοραστής ανεζήτησε από τον πωλητή την σημαντικού ύψους προκαταβολή που του είχε καταβάλει. Ο πωλητής αρνήθηκε να επιστρέψει την προκαταβολή, με τον ισχυρισμό ότι αποτελεί καταπεσούσα υπέρ αυτού ποινική ρήτρα λόγω αθετήσεως από τον αγοραστή της συμβατικής του υποχρεώσεως από υπαιτιότητα του αγοραστή. Ο αγοραστής τότε άσκησε αγωγή στο δικαστήριο με τις διατάξεις του αδικαιολογήτου πλουτισμού, ζητώντας να του επιστρέψει ο πωλητής την προκαταβολή. Τόσο το Πρωτοδικείο, όσο και το Εφετείο δικαίωσαν τον αγοραστή, αποφασίζοντας ότι η προκαταβολή πρέπει να επιστραφεί. Το θέμα ωστόσο που ανέκυψε ήταν για τον αν ο πωλητής όφειλε και τόκους υπερημερίας (και από πότε)για την προκαταβολή που είχε λάβει και δεν είχε επιστρέψει. Κατά την κρίση του Εφετείου, ο πωλητής δεν όφειλε τόκους υπερημερίας από τον χρόνο που τον είχε με εξώδικο οχλήσει ο αγοραστής, προ της ασκήσεως της αγωγής, για την επιστροφή της προκαταβολής, αλλά όφειλε τόκους μόνο μετά την έκδοση της πρώτης αποφάσεως από το Πρωτοδικείο, που τον υποχρέωνε να επιστρέψει την προκαταβολή, αφού πλέον δεν εδικαιούτο καλοπίστως να πιστεύει ότι δεν έχει υποχρέωση επιστροφής της προκαταβολής. Ο Άρειος Πάγος, αντιθέτως, έκρινε ότι ο πωλητής είχε υποχρέωση όχι μόνο να επιστρέψει την προκαταβολή στον αγοραστή, αλλά είχε και υποχρέωση να καταβάλει και τόκους από την ημέρα της αρχικής οχλήσεώς του με εξώδικο από τον αγοραστή, πριν καν την άσκηση της αγωγής. Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Master of Laws. bm-bioxoi@otenet.gr ktimatologiolaw@yahoo.gr

Προσοχή στις προθεσμίες για προστασία ακινήτων σας στην Ελλάδα του Χρήστου Ηλιόπουλου

Οι ομογενείς που κατοικούν στο εξωτερικό και διαθέτουν περιουσία στην Ελλάδα πρέπει να γνωρίζουν ότι δεν αρκεί να έχουν συμβόλαια στο όνομά τους για να διασφαλίσουν ότι τα ακίνητά τους δεν κινδυνεύουν από καταπατητές. Το να αποκτήσεις ένα ακινήτο στην Πατρίδα μετά από ενδελεχή έλεγχο τίτλων και προσεκτική παρακολούθηση της υποθέσεως με δικηγόρο, συμβολαιογράφο και ίσως μηχανικό είναι αναγκαίο για να γίνεις κύριος του ακινήτου. Πολλές φορές όμως δεν είναι αρκετό. Αφού αγοράσεις το ακίνητο, ή αφού ολοκληρώσεις την αποδοχή κληρονομίας ή την γονική παροχή και δωρεά, πρέπει τους επόμενους μήνες και χρόνια να συντηρείς το εν λόγω ακίνητο, να το επισκέπτεσαι έστω σε αραιά χρονικά διαστήματα, να επιμελείσαι ώστε άλλοι, τους οποίους εμπιστεύεσαι, να επιθεωρούν για λογαριασμό σου το ακίνητο, να το περιφράσσεις, να το τοπογραφείς, να το φυτεύεις, να το εκμισθώνεις (νοικιάζεις) με έγγραφο, ή να παρακολουθείς ότι δεν κάνει τα παραπάνω κάποιος άλλος αντί για σένα, χωρίς την δική σου γνώση. Σε περίπτωση που τρίτος, χωρίς δικαίωμα, διενεργήσει επέμβαση επί του ακινήτου σου στην Ελλάδα, όσο πιο γρήγορα υπάρξει η σωστή νομική αντίδραση, τόσο πιο πολλές είναι οι πιθανότητες επιτυχούς προστασίας των δικαιωμάτων σου. Η αντίδραση μπορεί να λάβει τη μορφή της αμέσου προστασίας της νομής, των ασφαλιστικών μέτρων νομής, ή της ασκήσεως διεκδικητικής ή άλλης αγωγής στο δικαστήριο. Η προθεσμία για την πρώτη αντίδραση μπορεί να είναι λίγες ώρες ή μέρες, για τα ασφαλιστικά νομής λίγες εβδομάφες και πάντως όχι περισσότερο από δώδεκα μήνες, ενώ για την διεκδικητική αγωγή η πσοθεσμία είναι είκοσι χρόνια, αλλά καλό είναι η αγωγή να ασκηθεί πολύ νωρίτερα. Εάν η νομική αντίδραση στην προσβολή των δικαιωμάτων σου επί του ακινήτου σου γίνει καθυστερημένα, μπορεί το δικαίωμά σου να έχει παραγραφεί, με αποτέλεσμα να μην μπορείς να ασκήσεις τα δικαιώματά σου από την κυριότητα ή τη νομή επί του ακινήτου, το οποίο μπορεί να καταλήξει να ανήκει τελικώς σε άλλον κι όχι σε σένα, παρά το γεγονός ότι το είχες αποκτήσει με νόμιμο και έγκυρο συμβόλαιο. Στην υπ’ αριθ. 1425/2011 απόφασή του ο Άρειος Πάγος έκρινε υπόθεση στην οποία εκείνος που θεωρούσε ότι είναι κύριος ακινήτου άσκησε διεκδικητική αγωγή στο Πολυμελές Πρωτοδικείο Κορίνθου το 1985 και μετά από διαδοχικές δικαστικές αποφάσεις, η αγωγή απερρίφθη από το Εφετείο Ναυπλίου το 2002 ως αόριστη, δηλαδή για τυπικούς και όχι για ουσιαστικούς λόγους. Ο νόμος ορίζει ότι αν συμβεί αυτό, δηλαδή απόρριψη της αγωγής για τυπικούς και όχι ουσιαστικούς λόγους, ο ενάγων μπορεί να ασκήσει εκ νέου την αγωγή του πριν παρέλθουν έξι μήνες από την έκδοση της απορριπτικής αποφάσεως και σ’ αυτήν την περίπτωση η παραγραφή θεωρείται ότι είχε διακοπεί με την άσκηση της πρώτης αγωγής, δηλαδή στην εν λόγω υπόθεση το έτος 1985, έστω κι αν η πρώτη αγωγή απερρίφθη για τυπικούς λόγους. Αν όμως η νέα αγωγή ασκηθεί μετά από την παρέλευση έξι μηνών από την απορριπτική απόφαση, τότε η παραγραφή θεωρείται ότι δεν έχει διακοπεί με την άσκηση της πρώτης αγωγής. Αποτέλεσμα είναι στην συγκεκριμένη υπόθεση ότι όταν το 2003 ο ενάγων άσκησε νέα αγωγή, μετά όμως την παρέλευση έξι μηνών από την προηγούμενη απορριπτική απόφαση, ξεκίνησε μία νέα διαδικασία και το 2006 το Πρωτοδικείο απέρριψε την δεύτερη αγωγή διότι πλέον αποκλειστικός κύριος του επιδίκου ακινήτου με έκτακτη χρησικτησία (20 χρόνια νομή) έγινε ο εναγόμενος και η προγενέστερη από το 1985 διεκδικητική αγωγή δεν επέφερε διακοπή της ήδη αρξαμένης χρησικτησίας του εναγομένου, αφού απορρίφθηκε για λόγους μη ουσιαστικούς (ως αόριστη) και ο ενάγων δεν ήσκησε νέα αγωγή μέσα σε έξι μήνες από την τελεσίδικη απόρριψή της. Αυτό λοιπόν που πρέπει να γνωρίζουν οι ιδιοκτήτες ακινήτων στην Ελλάδα είναι ότι εκτός από τα σωστά συμβόλαια που πρέπει να διαθέτουν για κάποιο ακίνητό τους, οφείλουν να μεριμνούν και για την μεταγενέστερη επίβλεψη του ακινήτου τους με συνεχή παρακολούθηση (άσκηση νομής) και απόκρουση με κάθε νομικό τρόπο τυχόν προσβολών από μη δικαιούχους. Αν αφήσουν τον χρόνο να περνά χωρίς να επιβλέπουν το ακίνητό τους και χωρίς να αντιδρούν σε ενδεχόμενες αμφισβητήσεις ή προσβολές από άλλους, υπάρχει κίνδυνος να απωλέσουν τα δικαιώματά τους. Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Master of Laws. bm-bioxoi@otenet.gr ktimatologiolaw@yahoo.gr

Αποζημίωση συγκυρίου για αποκλεισμό του από το κοινό ακίνητο του Χρήστου Ηλιόπουλου

Η αποκλειστική κατά 100% κυριότητα ενός ακινήτου από έναν μόνο ιδιοκτήτη εξασφαλίζει νομική βεβαιότητα και αποφυγή διαφωνιών και γι’ αυτό είναι συνήθως προτιμότερο ένα ακίνητο να αποκτάται από έναν ιδιοκτήτη ώστε να μην υπάρχουν περισσότεροι κύριοι με διαφορετικές απόψεις για την χρήση και την εκμετάλλευση αυτού. Ωστόσο, πολλές φορές μεταξύ συγκληρονόμων, που κληρονομούν μερίδια σε μία κληρονομία, ή και μεταξύ συζύγων που αγοράζουν από κοινού ακίνητα, ανακύπτει η περίπτωση της συγκυριότητος επί ακινήτων. Όταν περισσότεροι έχουν μερίδια επί του αυτού ακινήτου, ο νόμος ορίζει ότι κάθε συγκύριος έχει δικαίωμα να κάνει χρήση του κοινού ακινήτου, εφόσον δεν εμποδίζει με την χρήση του την χρήση από τους άλλους συγκυρίους. Επίσης, έχει δικαίωμα να λαμβάνει το μερίδιό του στους καρπούς του ακινήτου, που μπορεί να είναι ποσοστό επί της αγροτικής εκμεταλλεύσεως ή ποσοστό επί των μισθωμάτων (ενοικίων). Εάν το κοινό ακίνητο, που ανήκει σε περισσοτέρους, το χρησιμοποιεί αποκλειστικώς ένας μόνο εκ των συγκυρίων, οι υπόλοιποι δικαιούνται να απαιτήσουν από αυτόν που χρησιμοποιεί αποκλειστικώς για τον εαυτό του το κοινό, ανάλογη μερίδα από το όφελος που αυτός αποκομίζει. Αυτό το όφελος είναι η αξία της χρήσεως του κοινού ακινήτου, ή η αξία των καρπών που απέφερε. Οι συγκύριοι έχουν αξίωση συμμετοχής στους καρπούς του ακινήτου ακόμα κι αν δεν είχαν προβάλλει συγκεκριμένη αξίωση συγχρήσεως, διότι το δικαίωμά τους να συμμετέχουν στην απόλαυση του κοινού πράγματος είναι δεδομένο και δεν απαιτείται να ζητήσουν με συγκεκριμένο τρόπο την άσκησή του. Επιπλέον, εάν η αποκλειστική χρήση του κοινού ακινήτου από έναν μόνον εκ των συγκυρίων έγινε με παράνομη πράξη (αυτοδικία), οι άλλοι συγκύριοι δύνανται να αξιώσουν και περαιτέρω αποζημίωση από αδικοπραξία. Στην υπ’ αριθ. 1761/2008 απόφασή του ο Άρειος Πάγος έκρινε υπόθεση, στην οποία δύο σύζυγοι είχαν από 1/2 ή 50% εξ αδιαιρέτου έκαστος την κυριότητα, νομή και κατοχή μίας διωρόφου οικοδομής με δύο διαμερίσματα στον πρώτο όροφο, άλλα δύο στον δεύτερο και ένα υπόγειο. Λόγω προφανώς διαταράξεως των σχέσεών τους, ο σύζυγος, μετά την αποχώρηση της συζύγου από το ακίνητο, άλλαξε τις κλειδαριές και κατ’ αυτόν τον τρόπο απέκλεισε την σύζυγό του και συγκυρία του κοινού ακινήτου από την πρόσβαση και χρήση αυτού, έστω και αν αυτή είχε προηγούμενως αποχωρήσει. Η σύζυγος άσκησε αγωγή στην οποία, αφού ανέφερε αναλυτικώς τον τρόπο με τον οποίο αυτή και ο σύζυγός της κατέστησαν συγκύριοι της εν λόγω διωρόφου οικοδομής και το ποσοστό που η ίδια είχε (50%), διετύπωνε ακολούθως τον ισχυρισμό ότι σε συγκεκριμένη χρονική στιγμή (Οκτώβριος 1996) ο σύζυγός της με την αλλαγή των κλειδαριών την απέκλεισε από την χρήση του 50% που αυτή ως συγκυρία είχε και για τον λόγο αυτόν ζητούσε αποζημίωση. Η αποζημίωση που ζητούσε ήταν το μισό (50%) της αξίας χρήσεως του κοινού ακινήτου επί 53 μήνες, δηλαδή το 50% των μισθωμάτων που θα μπορούσε να αποφέρει το κοινό ακίνητο κατά το διάστημα από την αλλαγή των κλειδαριών μέχρι την άσκηση της αγωγής στο δικαστήριο. Για την διεκδίκηση του 50% της μισθωτικής αξίας δεν έχει σημασία αν το κοινό ακίνητο ήταν πράγματι εκμισθωμένο σε μισθωτή ώστε ο σύζυγος να απεκόμισε ενοίκια, αλλά μόνον το γεγονός ότι η σύζυγος και συγκυρία στερήθηκε την χρήση του ακινήτου. Μετά από απόφαση του Πρωτοδικείου Σερρών, η υπόθεση εκρίθη από το Εφετείο Θεσσαλονίκης, που δέχθηκε ότι η μισθωτική αξία των διαμερισμάτων της οικοδομής ήταν ένα συγκεκριμένο ποσό μηνιαίως, για δε τους 53 μήνες η μισθωτική αξία ήταν 7.950.000 δραχμές (περίοδος 53 μηνών μετά τον Οκτώβριο 1996), εκ των οποίων η ενάγουσα δικαιούται το ήμισυ, ήτοι 3.975.000 δραχμές ή Ευρώ 11.666,445, ποσό που αυτή θα απεκόμιζε κατά τη συνήθη πορεία των πραγμάτων από τη συνεκμετάλλευση του κοινού ακινήτου και το οποίο επιδίκασε στην ενάγουσα ως αποζημίωση. Ο Άρειος Πάγος έκρινε ότι το Εφετείο είχε ορθώς εφαρμόσει το νόμο και είχε δικαιώσει την σύζυγο με το να της επιδικάσει ως αποζημίωση το μισό των εικαζομένων μισθωμάτων του κοινού ακινήτου, αφού αυτή ήταν συγκυρία κατά 50% εξ αδιαιρέτου και ότι οι περί του αντιθέτου ισχυρισμοί του εναγομένου – συζύγου δεν ήταν βάσιμοι. Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Master of Laws. bm-bioxoi@otenet.gr ktimatologiolaw@yahoo.gr

Ακύρωση γονικής παροχής λόγω αχαριστίας

Του Χρήστου Ηλιόπουλου

Η γονική παροχή αποτελεί μεταβίβαση περιουσίας από τον γονέα προς το τέκνο του, με σκοπό τη δημιουργία ή τη διατήρηση οικονομικής ή οικογενειακής αυτοτέλειας ή την έναρξη ή την εξακολούθηση επαγγέλματος. Εάν η γονική παροχή υπερβαίνει το μέτρο που επιβάλλουν οι περιστάσεις, κατά το υπερβάλλον μπορεί να θεωρηθεί δωρεά και τότε μπορεί να ανακληθεί, εφόσον αποδειχθεί ότι ο δωρεοδόχος (εκείνος που έλαβε την δωρεά), φάνηκε με βαρύ παράπτωμα αχάριστος έναντι του δωρητού ή του συζύγου ή στενού συγγενούς του και ιδίως αν αθέτησε την υποχρέωση του να διατρέφει τον δωρητή.
Ο γονέας που επιθυμεί να ανακαλέσει γονική παροχή που έκανε προς το τέκνο του πρέπει να αποδείξει στο δικαστήριο δύο πράγματα. Πρώτον, ότι η γονική παροχή που έκανε υπερβαίνει το μέτρο που επιβάλλουν οι περιστάσεις. Δηλαδή για παράδειγμα ότι η αξία των μεταβιβασθέντων με την γονική παροχή ήταν πολύ μεγαλύτερη από όσο θα απαιτείτο για την οικονομική ενίσχυση του τέκνου και άρα για το παραπάνω η γονική παροχή θεωρείται δωρεά.
Δεύτερον, ο γονέας πρέπει να αποδείξει ότι το τέκνο του επέδειξε με την συμπεριφορά του αχαριστία έναντί του (του γονέα) και ότι υπέπεσε σε βαρύ παράπτωμα. Αν ο γονέας αποδείξει και το δεύτερο αυτό απαιτούμενο, τότε η γονική παροχή μπορεί να ακυρωθεί, τουλάχιστον κατά ένα μέρος της.
Στην υπ’αριθ.654/2011 απόφασή του ο Άρειος Πάγος έκρινε υπόθεση στην οποία η σύζυγος είχε υιοθετήσει τέκνο του συζύγου της από προηγούμενο γάμο του. Η σύζυγος επείσθη ή επιέσθη στο να προβεί σε γονική παροχή προς το υιοθετημένο από την ίδια τέκνο του συζύγου της, πρώτα τον 1ο όροφο ενός ακινήτου της, ενώ λίγο αργότερα του μεταβίβασε με γονική παροχή και το ισόγειο.
Ακολούθως, η συμπεριφορά του υιοθετημένου τέκνου της προς την θετή μητέρα του μετετράπη σε ιδιαιτέρως προσβλητική, με αποτέλεσμα η σύζυγος να ανακαλέσει τις δύο γονικές παροχές.
Η σύζυγος και θετή μητέρα άσκησε αγωγή στο δικαστήριο υποστηρίζουσα ότι δεν ήθελε στην πραγματικότητα να προβεί στις δύο γονικές παροχές, αλλά αναγκάστηκε να το πράξει επειδή υπέστη απειλές από τον σύζυγό της. Ωστόσο, ο ισχυρισμός της αυτός απερρίφθη, διότι η αγωγή της είχε ασκηθεί μετά την πάροδο δύο ετών από την υπογραφή των συμβολαίων της γονικής παροχής και την απειλή, την οποία η ίδια υποστήριζε ότι υπέστη, επομένως το δικαίωμά της για να ακυρώσει την γονική παροχή λόγω απειλής είχε παραγραφεί.
Στην αγωγή της όμως, εκτός από τον ισχυρισμό για απειλή, είχε και επικουρικό ισχυρισμό για ανάκληση των γονικών παροχών ως δωρεών και λόγω αχαριστίας του δωρεοδόχου.
Επί του επικουρικού της ισχυρισμού, το δικαστήριο έκρινε ότι η πρώτη γονική παροχή δεν υπερέβαινε το μέτρο που επέβαλαν οι περιστάσεις, δεν μπορούσε συνεπώς να θεωρηθεί δωρεά, επομένως δεν ήταν νομικώς δυνατό να ανακληθεί.
Η δεύτερη όμως γονική παροχή κρίθηκε ότι ήταν δωρεά, οπότε η υπόθεση πέρασε στο επόμενο στάδιο, να διακριβωθεί δηλαδή αν η συμπεριφορά του θετού υιού της ήταν πράγματι εκδήλωση αχαριστίας, ώστε η θετή μητέρα να δύναται να ανακαλέσει την δωρεά.
Απεδείχθη ότι πράγματι η συμπεριφορά του θετού τέκνου προς την θετή μητέρα του ήταν απρεπής, μη συνάδουσα με την ηθική και άρα ενέπιπτε στην έννοια της αχαριστίας, με αποτέλεσμα να γίνει δεκτή από τα δικαστήρια της ουσίας, αλλά και από τον Άρειο Πάγο, η ανάκληση αυτής της δεύτερης γονικής παροχής και να υποχρεωθεί ο θετός υιός να επιστρέψει την κυριότητα του ισογείου στην θετή του μητέρα, είτε οικειοθελώς, είτε διά της εφαρμογής της δικαστικής αποφάσεως ακόμα και χωρίς την υπογραφή του θετού τέκνου.

Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι
Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω,
Master of Laws.
bm-bioxoi@otenet.gr
ktimatologiolaw@yahoo.gr

Ο ψευδοκληρονόμος χάνει κληρονομία και έξοδα που έκανε

Του Χρήστου Ηλιόπουλου

Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις όπου στα δικαστήρια κρίνονται αλληλοσυγκρουόμενοι ισχυρισμοί μεταξύ αντιδίκων για το ποιός είναι δικαιούχος μίας κληρονομίας. Συχνά, ο ένας διάδικος έχει εμφανισθεί ως κληρονόμος και έχει εκμεταλλευθεί την κληρονομιαία περιουσία, ενώ ο αντίδικός του αργότερα αποδεικνύει ότι αυτός είναι τελικώς ο νόμιμος κληρονόμος, με αποτέλεσμα να διακυβεύεται όχι μόνο το ποιός θα λάβει την περιουσία οριστικά, αλλά και το αν ο αρχικώς εμφανιζόμενος ως κληρονόμος θα αποζημιωθεί για δαπάνες που έκανε επί των κληρονομιαίων πραγμάτων.
Αν εκείνος που πρώτος πήρε τα ακίνητα της κληρονομίας ήταν καλόπιστος, δηλαδή πράγματι πίστευε ότι είναι νόμιμος κληρονόμος, ενώ αργότερα απεδείχθη ότι δεν είναι, έχει δικαίωμα να διεκδικήσει από τον νόμιμο κληρονόμο όλα τα έξοδα που έκανε επ’ ωφελεία των κληρονομιαίων αντικειμένων.
Αν όμως ο αρχικός νομέας της κληρονομίας ήταν κακόπιστος, ήξερε δηλαδή εξ αρχής ότι δεν ήταν αυτός ο πραγματικός κληρονόμος, τότε μόνο υπό προϋποθέσεις μπορεί να διεκδικήσει τις δαπάνες που έκανε όσο είχε την χρήση των κληρονομιαίων.
Στην υπ’ αριθ. 392/2011 απόφασή του ο Άρειος Πάγος έκρινε υπόθεση στην οποία εξώγαμο τέκνο του θανόντος διεκδίκησε και κέρδισε τελικώς την κληρονομία από την αδελφή του θανόντος, που εμφανιζόταν αρχικώς ως η μοναδική του κληρονόμος.
Η ενάγουσα γεννήθηκε στις ΗΠΑ ως εξώγαμο τέκνο, αφού ο Έλλην πατέρας της δεν είχε νυμφευθεί την μητέρα της. Το τέκνο ωστόσο αναγνωρίσθηκε ως τέκνο του πατρός της με απόφαση του Περιφερειακού Δικαστηρίου της Μασσαχουσέτης των ΗΠΑ.
Ο πατέρας της ενάγουσας αργότερα εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα, μαζί με την αδελφή του. Η θυγατέρα του τον γνώρισε για πρώτη φόρα όταν τον επισκεύθηκε στην Ελλάδα, φιλοξενούμενη στο σπίτι της αδελφή του και ο πατέρας της την ανεγνώρισε και την απεδέχθη ως παιδί του.
Όταν όμως ο πατέρας απεβίωσε, η αδελφή του αιτήθηκε και έλαβε υπέρ της δικαστική απόφαση (κληρονομητήριο) στην Ελλάδα που ανεγνώριζε αυτήν, την αδελφή του θανόντος, ως την μοναδική κληρονόμο του, δεδομένου του ότι η θυγατέρα του δεν είχε εγγραφεί στην οικογενειακή μερίδα του θανόντος ως τέκνο του και ο θανών φαινόταν στην Ελλάδα ότι δεν είχε παιδί.
Η θυγατέρα του θανόντος διεκδίκησε την κληρονομία του πατρός της στην Ελλάδα πρώτα με την αναγνώριση της αλλοδαπής δικαστικής αποφάσεως (του Περιφερειακού Δικαστηρίου Μασσαχουσέτης ΗΠΑ), που απεδείκνυε ότι ήταν τέκνο του θανόντος. Ακολούθως, η θυγατέρα του θανόντος υπέβαλε αίτηση στο δικαστήριο στην Ελλάδα και επέτυχε την κήρυξη ως ανισχύρου του κληρονομητηρίου που είχε εκδοθεί και ανεγνώριζε την αδελφή του θανόντος ως την μοναδική κληρονόμο του.
Η εκτός γάμου συνεπώς θυγατέρα του θανόντος επέτυχε την αναγνώρισή της ως μοναδικής κληρονόμου του πατρός της επί της κληρονομίας του στην Ελλάδα. Η αντίδικός της όμως, δηλαδή η αδελφή του πατρός της, είχε επιτύχει κατά τον χρόνο που είχε στα χέρια της κληρονομητήριο, να αναλάβει από την τράπεζα ποσό 400.000 ευρώ, από λογαριασμό του θανόντος.
Με δικαστική απόφαση που επέτυχε η εκτός γάμου θυγατέρα του θανόντος, υποχρεώθηκε η αδελφή του να της επιστρέψει το ποσό αυτό, που είχε λάβει από την τράπεζα και μάλιστα εντόκως. Η αδελφή του θανόντος είχε όμως στο μεταξύ καταβάλει ποσό 100.000 ευρώ για φόρους κληρονομίας, όταν εμφανιζόταν ως μοναδική κληρονόμος και για τον λόγο αυτόν ζήτησε από το δικαστήριο ότι αφού δεν λαμβάνει την κληρονομία, να λάβει τουλάχιστον πίσω ό,τι κατέβαλε για φόρους μίας κληρονομίας που τελικώς δεν λαμβάνει.
Το δικαστήριο όμως απέρριψε το αίτημα αυτό, με το σκεπτικό ότι η αδελφή, κατά τον χρόνο που εμφανιζόταν ως η μοναδική κληρονόμος του θανόντος αδελφού της, ήταν κακόπιστη, διότι εγνώριζε καλώς ότι ο αδελφός της είχε θυγατέρα στις ΗΠΑ, την οποία μάλιστα είχε γνωρίσει στην Ελλάδα και αποδεχθεί ως κόρη του. Επομένως, αφού η αδελφή δεν ζήτησε από το δικαστήριο να λάβει πίσω τους φόρους που είχε καταβάλει, με τις διατάξεις για τον αδικαιολόγητο πλουτισμό, δεν εδικαιούτο να λάβει τώρα πίσω το ποσό των 100.000 ευρώ που είχε πληρώσει για φόρους κληρονομίας, διότι όταν τους κατέβαλε εγνώριζε ότι κληρονόμος δεν ήταν η ίδια, αλλά η θυγατέρα του κληρονομουμένου.

.
Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι
Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω,
Master of Laws.
bm-bioxoi@otenet.gr
ktimatologiolaw@yahoo.gr

Αποζημίωση από ασφαλιστικό φορέα θύματος αυτοκινητικού ατυχήματος

Του Χρήστου Ηλιόπουλου*

Εκείνος που σε αυτοκινητικό ατύχημα υπέστη τραυματισμό, υλικές ζημίες, απώλεια εισοδήματος κ.α. δικαιούται να αποζημιωθεί από τον υπαίτιο οδηγό ή και ιδιοκτήτη του ζημιογόνου αυτοκινήτου. Στην ουσία η αποζημίωση συνήθως καταβάλλεται από την ασφαλιστική εταιρεία του ζημιογόνου αυτοκινήτου.
Συχνά η αξίωση αποζημιώσεως ικανοποιείται από την ασφαλιστική, εφόσον η τελευταία πεισθεί ότι ο ασφαλισμένος της είναι πράγματι ο υπαίτιος του ατυχήματος και οι δαπάνες του ζημιωθέντος αποδεικνύονται από αποδείξεις και λοιπά έγγραφα. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις επιτυγχάνεται συμβιβασμός των μερών και η αποζημίωση (περιλαμβανομένης της ηθικής βλάβης, σπανιώτερα της ψυχικής οδύνης) καταβάλλεται σχετικώς γρήγορα, ενώ ο ζημιωθείς υπογράφει ότι αποζημιώθηκε πλήρως και ότι δεν έχει άλλη αξίωση από το συγκεκριμένο περιστατικό.
Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις κατά τις οποίες είτε η ασφαλιστική δεν αποδέχεται ευθύνη του πελάτη της, αρνούμενη να καταβάλει αποζημίωση, είτε προτίθεται να καταβάλει ποσό που δεν ικανοποιεί τον ζημιωθέντα, οπότε ο τελευταίος καταφεύγει στο δικαστήριο, αξιώνοντας το σύνολο των κονδυλίων που δικαιούται για παντός είδους αποζημίωση εξ αιτίας του ατυχήματος.
Ανάμεσα στις πολλές αξιώσεις που έχει ο ζημιωθείς σε αυτοκινητικό ατύχημα περιλαμβάνονται και οι δαπάνες για νοσηλεία και γενικώτερα ιατρική περίθαλψη. Όσα χρήματα κατέβαλε ο ζημιωθείς για να αποκαταστήσει την τρωθείσα σωματική του ακεραιότητα και γενικώς την υγεία του, δικαιούται να τα αξιώσει από τον υπαίτιο, δηλαδή από την ασφαλιστική του υπαιτίου.
Από την άλλη πλευρά όμως, ο ζημιωθείς συχνά καλύπτεται σε ένα μεγάλο μέρος των δαπανών του σε νοσηλεία και λοιπά έξοδα από τον ασφαλιστικό του φορέα, αναλόγως του επαγγέλματός του. Ο ασφαλιστικός φορέας μπορεί να είναι το ΙΚΑ, ο Ο.Α.Ε.Ε. για τους ελεύθερους επαγγελματίες (το παλιό ΤΕΒΕ), ο ΟΓΑ για τους αγρότες, το Ε.Τ.Α.Α. για τους ανεξαρτήτως απασχολούμενους.
Το ερώτημα που ανακύπτει είναι εάν ο ζημιωθείς καλύφθηκε από το ασφαλιστικό οργανισμό του (π.χ. ΙΚΑ) για τα έξοδα νοσηλείας του, δικαιούται να τα ζητήσει και στο δικαστήριο από την ασφαλιστική εταιρεία του ζημιογόνου οχήματος; Αν γίνει αυτό είναι σαν να τα λαμβάνει δύο φορές, αφού από την μία καλύπτεται από το ταμείο του, ενώ από την άλλη αναζητεί το ίδιο ποσό, από την ασφαλιστική εταιρεία.
Μέχρι το 2006 (οπότε άρχισε να ισχύει ο Ν.3518/2006), προβλεπόταν ότι μόνο το ΙΚΑ δικαιούται να εισπράξει από την ασφαλιστική του ζημιογόνου οχήματος ό,τι το ΙΚΑ κατέβαλε στον ασφαλισμένο του. Επομένως, μέχρι το το 2006 ο ασφαλισμένος ελεύθερος επαγγελματίας (που δεν ήταν στο ΙΚΑ), ελάμβανε και τα νοσήλεια και την αποζημίωση, με την έννοια ότι η νοσηλεία του καλυπτόταν από το ταμείο του, αλλά εδικαιούτο να εισπράξει και την σχετική αποζημίωση από την ασφαλιστική του ζημιογόνου οχήματος.
Αυτό γινόταν δυνάμει του άρθρου 930 παρ. 3 του Αστικού Κώδικα, που ορίζει ότι η αξίωση αποζημιώσεως δεν αποκλείεται από το λόγο ότι κάποιος άλλος έχει την υποχρέωση να αποζημιώσει ή να διατρέφει αυτόν που αδικήθηκε. Από το 1986 όμως για το ΙΚΑ και μετά το 2006 για τα περισσότερα λοιπά ταμεία, ισχύει πλέον ότι ο ασφαλισμένος τους που έπεσε θύμα τροχαίου, εάν καλυφθεί από το ταμείο του ως προς τα έξοδα νοσηλείας του, δεν δικαιούται πλέον να τα αξίωσει στο δικαστήριο από την ασφαλιστική εταιρεία του ζημιογόνου αυτοκινήτου.


Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι
Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω,
Master of Laws.
bm-bioxoi@otenet.gr
ktimatologiolaw@yahoo.gr

Παραίτηση κληρονόμου υπέρ άλλου

Του Χρήστου Ηλιόπουλου

Όταν κάποιος δικαιούται μίας κληρονομίας, δύναται εντός προθεσμίας τεσσάρων μηνών να αποποιηθεί της κληρονομίας, ώστε να μην κληρονομήσει αυτός, αλλά κάποιος άλλος συγγενής κατά την σειρά της κληρονομικής διαδοχής. Εάν επί παραδείγματι αποβιώσει κάποιος χωρίς διαθήκη και χωρίς σύζυγο και κληρονομείται από τα δύο παιδιά του, από 1/2 έκαστο, το ένα παιδί του δικαιούται εντός προθεσμίας τεσσάρων μηνών να αποποιηθεί, οπότε το δικό του μερίδιο (1/2) πηγαίνει στο δικό του παιδί (εγγόνι του κληρονομουμένου) ή αν δεν έχει παιδί, στον αδελφό του, που θα κληρονομήσει τότε το 100% της κληρονομίας.
Άλλη περίπτωση είναι όταν π.χ. κληρονομείται η μητέρα χωρίς διαθήκη και αφήνει πλησιέστερους συγγενείς τον σύζυγό της (κληρονομεί 1/4) και το τέκνο τους (κληρονομεί 3/4). Ο σύζυγος δύναται εντός των τεσσάρων μηνών να αποποιηθεί, ώστε το τέκνο τους να λάβει όχι μόνο τα 3/4, αλλά το 100% της κληρονομίας της μητέρας του.
Εάν ο κληρονομούμενος ήταν στο εξωτερικό ή εάν οι κληρονόμοι είναι κάτοικοι εξωτερικού, η προθεσμία αποποιήσεως είναι δώδεκα μήνες. Για το αν η αποποίηση είναι ένας καλός τρόπος μεταβιβάσεως τμήματος της κληρονομίας απευθείας σε κάποιον άλλον κληρονόμο πρέπει ωστόσο να λαμβάνονται υπόψιν το σύνολο των ειδικών συνθηκών σε μία κληρονομία και κυρίως φορολογικά ζητήματα. Εάν δηλαδή το τέκνο κληρονομήσει τα 3/4 της κληρονομίας της μητρός του μπορεί να βρίσκεται εντός του αφορολογήτου, ενώ εάν κληρονομήσει το 100% της κληρονομίας, μπορεί να προκύψει φόρος κληρονομίας, επομένως πρέπει κι αυτό να ληφθεί υπόψιν πριν γίνει η πράξη της αποποιήσεως.
Εάν έχει εκπνεύσει η προθεσμία της αποποιήσεως (των τεσσάρων ή δώδεκα μηνών), ο κληρονόμος θεωρείται ότι έχει αποδεχθεί την κληρονομία. Συμβαίνει συχνά συγκληρονόμοι, μετά την πάροδο ετών και αφού έχει παρέλθει η προθεσμία αποποιήσεως, να ζητούν να βρεθεί νομικός τρόπος να μην πάρουν το κληρονομικό μερίδιό τους, το οποίο θέλουν να το πάρει κάποιος άλλος, π.χ. μία αδελφή τους. Αυτό κατ’ αρχάς δεν μπορεί να γίνει, διότι πρέπει να αποδεχθούν το μερίδιό τους και μετά να το δωρήσουν στην αδελφή τους.
Ωστόσο, μία δυνάτοτητα που κατ’ εξαίρεση τους παρέχεται είναι η «μεταβίβαση» του κληρονομικού τους δικαιώματος, που μπορεί να λάβει την μορφή παραίτησης ή εκποίησης της κληρονομικής μερίδας τους. Αυτό πραγματεύεται η υπ΄αριθ. 816/2010 απόφαση του Αρείου Πάγου, κατά την οποία σε περίπτωση που με διαθήκη κάποιος ορίσει τους κληρονόμους του, εάν ένας εκ των κληρονόμων «αναγνωρίσει σε άλλον κληρονομικά δικαιώματα διαφορετικά από εκείνα τα οποία με τη διαθήκη του παρέχονται, τότε η αναγνώριση αυτή ενεργεί είτε ως παραίτησή του από την άσκηση του κληρονομικού δικαιώματός του κατά του αντισυμβαλλομένου, είτε ως εκποίηση προς αυτόν της κληρονομικής μερίδας του».
Αν όμως η παραίτηση αφορά κληρονομιαία ακίνητα, απαιτείται, μεταξύ των άλλων όρων έγκυρης παραίτησης και η υποβολή της στον τύπο του συμβολαιογραφικού εγγράφου. Ο κληρονόμος δηλαδή που μετά την πάροδο της προθεσμίας αποποιήσεως επιθυμεί ουσιαστικώς να παραιτηθεί του κληρονομικού του δικαιώματος υπέρ του συγκληρονόμου του, εφόσον πρόκεται για ακίνητα, πρέπει την παραίτησή του αυτή να την δηλώσει σε συμβόλαιο που θα συνταχθεί σε συμβολαιογράφο. Διαφορετικά, αν δηλαδή την παραίτησή του την δηλώσει με οποιονδήποτε άλλον τρόπο πλην του συμβολαιογραφικού εγγράφου, επί παραδείγματι σε επιστολή του, δεν θα επιφέρει το νομικό αποτέλεσμα της παραιτήσεως από την κληρονομική του μερίδα.


Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι
Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω,
Master of Laws.
bm-bioxoi@otenet.gr
ktimatologiolaw@yahoo.gr

Χρησικτησία στα προσφυγικά ακίνητα

Του Χρήστου Ηλιόπουλου*

Χρησικτησία ακινήτου στην Ελλάδα σημαίνει δυνατότητα κτήσεως της κυριότητος ακινήτου χωρίς συμβολαιογραφικό έγγραφο, αλλά μόνο με την επί 20ετία (κατ’ εξαίρεση και 10ετία) κατοχή του ακινήτου διανοία κυρίου, δηλαδή με την πεποίθηση ότι το εξουσιάζεις ως περιουσία σου και όχι π.χ. ως ενοικιαστής αυτού.

Η υπ’ αριθ. 397/2010 απόφαση του Αρείου Πάγου εστιάζει στη νομική έννοια της χρησικτησίας στο ειδικό θέμα των προσφυγικών ακινήτων, δηλ. στα ακίνητα που το Ελληνικό Δημόσιο παρεχώρησε σε Έλληνες πρόσφυγες που ήλθαν στην Ελλάδα διωγμένοι από άλλες χώρες.

Το κράτος παρεχώρησε οικόπεδα για την αστική αποκατάσταση προσφύγων. Κατά το παραχωρητήριο εδίδετο στον αρχηγό της οικογενείας ακάλυπτο οικόπεδο για αυτοστέγασή του, με την ανέγερση σ’ αυτό οικοδομής. Ωστόσο, ο δικαιούχος δεν καθίστατο κύριος του ακινήτου, ούτε εδύνατο αυτός, ή τρίτος να αποκτήσει την κυριότητα του ακινήτου με χρησικτησία, εάν δεν συνέβαιναν δύο πράγματα.

Πρώτον, θα έπρεπε οι δόσεις που το κράτος είχε ορίσει για την αποπληρωμή του τιμήματος του ακινήτου να έχουν στο σύνολό τους αποπληρωθεί. Δεύτερον, απαιτείτο να έχει ανεγερθεί εντός του εν λόγω οικοπέδου πλήρης οικοδομή. Πριν από την αποπληρωμή του τιμήματος και την ανέγερση της οικοδομής το παραχωρηθέν οικόπεδο εξακολουθούσε να ανήκει στην κυριότητα και στη νομή του Δημοσίου και απαγορευόταν η μεταβίβασή του σε τρίτους.

Επειδή το παραχωρηθέν οικόπεδο, μετά της ανεγερθείσης οικίας, γινόταν αντικείμενο αποκλειστικής χρήσεως από την οικογένεια των προσφύγων στους οποίους είχε παραχωρηθεί και επειδή το θεωρούσαν ως σπίτι τους επί πολλά έτη, ενώ διαρκούσε ακόμα η αποπληρωμή των δόσεων του τιμήματος, δημιουργήθηκε το θέμα εάν μετά την πάροδο είκοσι ετών η οικογένεια είχε αποκτήσει ούτως ή άλλως την κυριότητα του ακινήτου με χρησικτησία, ανεξαρτήτως του αν είχε αποπληρώσει το σύνολο του τιμήματος.

Η απάντηση στο ερώτημα είναι αρνητική, ακριβώς διότι κατά το νόμο πριν την ανέγερση πλήρους κατοικίας αλλά και την εξόφληση όλων των δόσεων του ακινήτου, εκείνοι που το κατέχουν δεν δύνανται να ισχυρισθούν ότι χρησιδεσπόζουν επ’ αυτού, δηλαδή ότι το κατέχουν με διάνοια κυρίου και άρα ότι μετά την πάροδο είκοσι ετών, που είναι η συνήθης προθεσμία της χρησικτησίας, έχουν καταστεί κύριοι του ακινήτου και θα μπορούσαν ενδεχομένως ακόμα και να το μεταβιβάσουν, δηλ. να το πωλήσουν, να το δωρίσουν κλπ.

Πρέπει ωστόσο να υπογραμμισθεί ότι ο ισχυρισμός αυτός, ότι δηλαδή ένα ακίνητο που φέρεται ότι έχει αποκτηθεί κατά κυριότητα από της οικογένεια των προσφύγων με χρησικτησία δεν μπορεί να ευσταθήσει επειδή η οικογένεια δεν είχε αποπληρώσει τις δόσεις, πρέπει να προταθεί από εκείνον που έχει συμφέρον να αποδείξει ότι η οικογένεια δεν απέκτησε την κυριότητα με χρησικτησία, στα δικαστήρια της ουσίας, δηλαδή είτε στο Ειρηνοδικείο, είτε στο Πρωτοδικείο, ή στο Εφετείο. Αν ο ισχυρισμός αυτός δεν προταθεί εγκαίρως και παραδεκτώς από την αρχή της δίκης, είναι πολύ πιθανό ο Άρειος Πάγος να μην τον δεχθεί, διότι θα προβάλλεται για πρώτη φορά στον Άρειο Πάγο, ενώ θα έπρεπε δικονομικώς να είχε προταθεί πρωτοδίκως.

Ενώ δηλαδή στην υπόθεση αυτή είναι αναμφίβολο ότι ο νόμος ορίζει ότι δεν μπορεί κάποιος να αποκτήσει προσφυγικό ακίνητο με χρησικτησία αν δεν έχει πληρώσει όλες τις δόσεις του τιμήματος, τελικώς η απόφαση δικαιώνει εκείνους που ισχυρίσθηκαν την χρησικτησία, απλώς και μόνο επειδή ο αντίδικός τους δεν προέβαλε τον ορθό ισχυρισμό από τα πρώτα στάδια της δίκης και η προβολή του το πρώτον ενώπιον του Αρείου Πάγου εκρίθη απαράδεκτος.


Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι
Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω,
Master of Laws.
bm-bioxoi@otenet.gr
ktimatologiolaw@yahoo.gr