Ο πραγματογνώμων στο ελληνικό δικαστήριο

Του Χρήστου Ηλιόπουλου*



Συχνά οι διάδικοι που έχουν εκκρεμείς υποθέσεις στα ελληνικά δικαστήρια βρίσκονται ενώπιον δικαστικής αποφάσεως που δεν λύνει οριστικώς την διαφορά, αλλά διορίζει πραγματογνώμονα. Το δικαστήριο διορίζει πραγματογνώμονα σε κάθε περίπτωση κατά την οποία η φύση της υποθέσεως και τα ζητήματα που αναφύονται απαιτούν ειδικές γνώσεις επιστήμης ή τέχνης που ο δικαστής δεν έχει.

Όταν συνεπώς για να εκδώσει απόφαση το δικαστήριο χρειάζεται να συμβουλευθεί την γνώμη ενός ειδικευμένου επιστήμονος, καταφεύγει στις γνώσεις του εκάστοτε ειδικού, που ονομάζεται πραγματογνώμων, ο οποίος μπορεί να διορισθεί σε υπόθεση αυτοκινητικού ατυχήματος και να είναι μηχανολόγος, για την διακρίβωση των συνθηκών του ατυχήματος, ή ιατρός, για την διαπίστωση των συνεπειών του ατυχήματος στην υγεία και στην μελλοντική ζωή των εμπλεκομένων.

Ο πραγματογνώμων μπορεί να είναι πολιτικός μηχανικός, αρχιτέκτων ή τοπογράφος, εάν η υπόθεση αφορά ακίνητα, οικόπεδα ή αγροτεμάχια και πρέπει να διαπιστωθούν θέματα όπως η ακριβής θέση, τα όρια και η έκταση των ακινήτων σε συγκεκριμένα χρονικά σημεία. Μπορεί όμως να είναι και γεωπόνος, για να διαπιστώσει την ηλικία ορισμένων δένδρων και να αποδειχθεί η ακρίβεια ισχυρισμού για τον χρόνο φύτευσής τους από κάποιον εκ των διαδίκων, σε υπόθεση χρησικτησίας και νομής ακινήτου, όταν υπάρχει ισχυρισμός για εικοσαετή νομή του οικοπέδου.

Άλλη συχνή περίπτωση διορισμού πραγματογνώμονος είναι ο διορισμός γραφολόγου, όταν υπάρχει αντιδικία για την γνησιότητα ή πλαστότητα ιδιογράφου διαθήκης. Όταν το δικαστήριο διορίσει τον γραφολόγο, οι δύο πλευρές καλούνται να του προσκομίσουν όλα τα έγγραφα που διαθέτουν και τα οποία ήταν γραμμένα με το χέρι του/της διαθέτου, ώστε να γίνει σύγκριση της γραφής με την γραφή στην διαθήκη και να αποδειχθεί εάν η διαθήκη είναι γνήσια ή πλαστή.

Σε κάθε δίκη όπου το δικαστήριο διαπιστώνει ότι οι γνώσεις των δικαστών δεν επαρκούν για να εκδώσουν απόφαση και απαιτούνται ειδικές γνώσεις επιστημόνων, το δικαστήριο επιλέγει από ειδικό κατάλογο που έχει με όλες τις ειδικότητες, συγκεκριμένο πραγματογνώμονα. Ο διάδικος που ενδιαφέρεται για την πρόοδο της δίκης πρέπει να μεριμνήσει ώστε ο διορισθείς πραγματογνώμων να ορκισθεί στο δικαστήριο και ακολούθως να λάβει το σύνολο των εγγράφων της υποθέσεως, που θα του επιτρέψουν να ολοκληρώσει την πραγματογνωμοσύνη του.

Εάν πρόκειται για ακίνητο, θα χρειασθεί να διενεργήσει αυτοψία επί τόπου και να μελετήσει τοπογραφικά και συμβόλαια. Εάν πρόκειται για διαθήκη, θα μελετήσει το σύνολο των εγγράφων του διαθέτου, για να αποφανθεί περί της γνησιότητος της διαθήκης ή μη, ενώ εάν πρόκειται για ιατρό, θα μελετήσει ιατρικά έγγραφα άλλων ιατρών και θα εξετάσει τους παθόντες, ώστε να διαγνώσει τον βαθμό κατά τον οποίο έχει πληγεί η υγεία ή η σωματική τους ακεραιότητα και αν θα υπάρξει μόνιμη αναπηρία για το μέλλον και σε τι βαθμό.

Κάθε διάδικος δύναται να διορίσει δικό του τεχνικό σύμβουλο, που θα παρακολουθήσει την διενέργεια της πραγματογνωμοσύνης και θα συντάξει τυχόν δική του έκθεση περί των θεμάτων της πραγματογνωμοσύνης.

Ο πραγματογνώμων συμφωνεί την αμοιβή του με εκείνον από τους διαδίκους που ενδιαφέρεται για την πρόοδο της δίκης, ο οποίος και τον πληρώνει. Με την έκδοση οριστικής ή τελεσιδίκου αποφάσεως, η δαπάνη για την αμοιβή του πραγματογνώμονος μπορεί να επιδικασθεί από το δικαστήριο εις βάρος ενός ή αμφοτέρων των διαδίκων, αναλόγως του ποιός δικαιώθηκε από το δικαστήριο και σε ποιόν βαθμό.

Το δικαστήριο με τον διορισμό του πραγματογνώμονος ορίζει και προθεσμία εντός της οποίας πρέπει να ολοκληρώσει την πραγματογνωμοσύνη και να την υποβάλει στην γραμματεία του δικαστηρίου, οπότε και θα ορισθεί νέα δικάσιμος μετά το πέρας της οποίας το δικαστήριο θα εκδώσει (μετά από μήνες) την οριστική απόφασή του, λαμβάνοντας υπόψιν τα συμπεράσματα της πραγματογνωμοσύνης.

*Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι

Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω,

Master of Laws.

legalgr@yahoo.gr

ktimatologiolaw@yahoo.gr