Ο ψευδοκληρονόμος χάνει κληρονομία και έξοδα που έκανε

Του Χρήστου Ηλιόπουλου

Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις όπου στα δικαστήρια κρίνονται αλληλοσυγκρουόμενοι ισχυρισμοί μεταξύ αντιδίκων για το ποιός είναι δικαιούχος μίας κληρονομίας. Συχνά, ο ένας διάδικος έχει εμφανισθεί ως κληρονόμος και έχει εκμεταλλευθεί την κληρονομιαία περιουσία, ενώ ο αντίδικός του αργότερα αποδεικνύει ότι αυτός είναι τελικώς ο νόμιμος κληρονόμος, με αποτέλεσμα να διακυβεύεται όχι μόνο το ποιός θα λάβει την περιουσία οριστικά, αλλά και το αν ο αρχικώς εμφανιζόμενος ως κληρονόμος θα αποζημιωθεί για δαπάνες που έκανε επί των κληρονομιαίων πραγμάτων.
Αν εκείνος που πρώτος πήρε τα ακίνητα της κληρονομίας ήταν καλόπιστος, δηλαδή πράγματι πίστευε ότι είναι νόμιμος κληρονόμος, ενώ αργότερα απεδείχθη ότι δεν είναι, έχει δικαίωμα να διεκδικήσει από τον νόμιμο κληρονόμο όλα τα έξοδα που έκανε επ’ ωφελεία των κληρονομιαίων αντικειμένων.
Αν όμως ο αρχικός νομέας της κληρονομίας ήταν κακόπιστος, ήξερε δηλαδή εξ αρχής ότι δεν ήταν αυτός ο πραγματικός κληρονόμος, τότε μόνο υπό προϋποθέσεις μπορεί να διεκδικήσει τις δαπάνες που έκανε όσο είχε την χρήση των κληρονομιαίων.
Στην υπ’ αριθ. 392/2011 απόφασή του ο Άρειος Πάγος έκρινε υπόθεση στην οποία εξώγαμο τέκνο του θανόντος διεκδίκησε και κέρδισε τελικώς την κληρονομία από την αδελφή του θανόντος, που εμφανιζόταν αρχικώς ως η μοναδική του κληρονόμος.
Η ενάγουσα γεννήθηκε στις ΗΠΑ ως εξώγαμο τέκνο, αφού ο Έλλην πατέρας της δεν είχε νυμφευθεί την μητέρα της. Το τέκνο ωστόσο αναγνωρίσθηκε ως τέκνο του πατρός της με απόφαση του Περιφερειακού Δικαστηρίου της Μασσαχουσέτης των ΗΠΑ.
Ο πατέρας της ενάγουσας αργότερα εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα, μαζί με την αδελφή του. Η θυγατέρα του τον γνώρισε για πρώτη φόρα όταν τον επισκεύθηκε στην Ελλάδα, φιλοξενούμενη στο σπίτι της αδελφή του και ο πατέρας της την ανεγνώρισε και την απεδέχθη ως παιδί του.
Όταν όμως ο πατέρας απεβίωσε, η αδελφή του αιτήθηκε και έλαβε υπέρ της δικαστική απόφαση (κληρονομητήριο) στην Ελλάδα που ανεγνώριζε αυτήν, την αδελφή του θανόντος, ως την μοναδική κληρονόμο του, δεδομένου του ότι η θυγατέρα του δεν είχε εγγραφεί στην οικογενειακή μερίδα του θανόντος ως τέκνο του και ο θανών φαινόταν στην Ελλάδα ότι δεν είχε παιδί.
Η θυγατέρα του θανόντος διεκδίκησε την κληρονομία του πατρός της στην Ελλάδα πρώτα με την αναγνώριση της αλλοδαπής δικαστικής αποφάσεως (του Περιφερειακού Δικαστηρίου Μασσαχουσέτης ΗΠΑ), που απεδείκνυε ότι ήταν τέκνο του θανόντος. Ακολούθως, η θυγατέρα του θανόντος υπέβαλε αίτηση στο δικαστήριο στην Ελλάδα και επέτυχε την κήρυξη ως ανισχύρου του κληρονομητηρίου που είχε εκδοθεί και ανεγνώριζε την αδελφή του θανόντος ως την μοναδική κληρονόμο του.
Η εκτός γάμου συνεπώς θυγατέρα του θανόντος επέτυχε την αναγνώρισή της ως μοναδικής κληρονόμου του πατρός της επί της κληρονομίας του στην Ελλάδα. Η αντίδικός της όμως, δηλαδή η αδελφή του πατρός της, είχε επιτύχει κατά τον χρόνο που είχε στα χέρια της κληρονομητήριο, να αναλάβει από την τράπεζα ποσό 400.000 ευρώ, από λογαριασμό του θανόντος.
Με δικαστική απόφαση που επέτυχε η εκτός γάμου θυγατέρα του θανόντος, υποχρεώθηκε η αδελφή του να της επιστρέψει το ποσό αυτό, που είχε λάβει από την τράπεζα και μάλιστα εντόκως. Η αδελφή του θανόντος είχε όμως στο μεταξύ καταβάλει ποσό 100.000 ευρώ για φόρους κληρονομίας, όταν εμφανιζόταν ως μοναδική κληρονόμος και για τον λόγο αυτόν ζήτησε από το δικαστήριο ότι αφού δεν λαμβάνει την κληρονομία, να λάβει τουλάχιστον πίσω ό,τι κατέβαλε για φόρους μίας κληρονομίας που τελικώς δεν λαμβάνει.
Το δικαστήριο όμως απέρριψε το αίτημα αυτό, με το σκεπτικό ότι η αδελφή, κατά τον χρόνο που εμφανιζόταν ως η μοναδική κληρονόμος του θανόντος αδελφού της, ήταν κακόπιστη, διότι εγνώριζε καλώς ότι ο αδελφός της είχε θυγατέρα στις ΗΠΑ, την οποία μάλιστα είχε γνωρίσει στην Ελλάδα και αποδεχθεί ως κόρη του. Επομένως, αφού η αδελφή δεν ζήτησε από το δικαστήριο να λάβει πίσω τους φόρους που είχε καταβάλει, με τις διατάξεις για τον αδικαιολόγητο πλουτισμό, δεν εδικαιούτο να λάβει τώρα πίσω το ποσό των 100.000 ευρώ που είχε πληρώσει για φόρους κληρονομίας, διότι όταν τους κατέβαλε εγνώριζε ότι κληρονόμος δεν ήταν η ίδια, αλλά η θυγατέρα του κληρονομουμένου.

.
Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι
Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω,
Master of Laws.
bm-bioxoi@otenet.gr
ktimatologiolaw@yahoo.gr