Αμφότεροι οι εν διαστάσει γονείς εκπροσωπούν το παιδί

Του Χρήστου Ηλιόπουλου*

28-4-2008

Η διάσταση και το διαζύγιο είναι, δυστυχώς, μία όλο και πιο συχνή κατάληξη ενός γάμου στις μέρες μας. Όταν οι σύζυγοι έχουν αποκτήσει και παιδιά, η νομική κατάσταση γίνεται πιο περίπλοκη, καθώς πρώτιστο μέλημα του νόμου είναι η ρύθμιση της τύχης των παιδιών, ώστε να επηρεασθούν όσο το δυνατόν λιγότερο στην ανάπτυξη της προσωπικότητος και στην ψυχική τους υγεία.
Συμβαίνει συχνά σύζυγοι, που έζησαν στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό ως ομογενείς, αφού βρεθούν σε διάσταση να πρέπει να ρυθμίσουν την τύχη των ανηλίκων τέκνων τους.
Ο νόμος στην Ελλάδα ορίζει ότι η μέριμνα για το ανήλικο τέκνο είναι καθήκον και δικαίωμα των γονέων (γονική μέριμνα), οι οποίοι την ασκούν από κοινού. Η γονική μέριμνα, την οποία έχουν ακόμα και μετά τον χωρισμό αμφότεροι οι γονείς κατά κανόνα, περίλαμβάνει την επιμέλεια του παιδιού, την διοίκηση της περιουσίας του και την εκπροσώπηση του τέκνου σε κάθε δίκη, που το αφορά.
Δηλαδή, σύμφωνα με το νόμο στην Ελλάδα ακόμα και όταν οι γονείς χωρίσουν, εξακολουθούν από κοινού, δηλ. μαζί και οι δύο να ασκούν την γονική μέριμνα του παιδιού τους. Ένα μέρος της γονικής μέριμνας είναι η επιμέλεια του παιδιού, την οποία μετά τον χωρισμό δεν μπορούν εκ των πραγμάτων να την ασκήσουν από κοινού, αλλά πρέπει να ανατεθεί σε έναν από τους δύο γονείς, σε εκείνον δηλ. με τον οποίο θα διαμένει το παιδί.
Η επιμέλεια είναι μία μερικότερη έννοια, που περιλαμβάνει την αντιμετώπιση των καθημερινών αναγκών του τέκνου, την εξασφάλιση της στέγης, ενδύσεως – υποδήσεως, διατροφής, υγείας, μορφώσεως και ηθικής διαπαιδαγωγήσεως τους παιδιού. Επ’ αυτών των θεμάτων αποφασίζει, σε περίπτωση διαστάσεως, ο ένας γονέας, εκείνος δηλ. με το οποίο διαμένει το παιδί.
Η έννοια της γονικής μέριμνας είναι ευρύτερη της εννοίας της επιμελείας. Ακόμα και όταν η επιμέλεια του τέκνου έχει ανατεθεί στον έναν μόνον γονέα, επειδή υπάρχει διάσταση των γονέων, η γονική μέριμνα εξακολουθεί να ασκείται και από τους δύο γονείς, εκτός εάν υπάρχει ιδιαίτερη ακαταλληλότητα του ενός γονέα να ασκήσει τον γονική μέριμνα.
Επομένως, εάν μετά τον χωρισμό των γονέων η επιμέλεια του ανηλίκου έχει με δικαστική απόφαση ανατεθεί στον ένα γονεά, π.χ. στην μητέρα, αυτή έχει αρμοδιότητα να αποφασίζει για τα τρέχοντα και καθημερινά μόνο θέματα του παιδιού και όχι για τα λοιπά σοβαρά θέματα, επί των οποίων η λήψη αποφάσεως εξακολουθεί να ανήκει και στους δύο γονείς από κοινού.
Όταν το παιδί έχει μία δικαστική υπόθεση που το αφορά, επειδή ακριβώς το παιδί δεν μπορεί, ως ανήλικο, να παραστεί στο δικαστήριο, εκπροσωπείται και από τους δύο γονείς του. Εάν το ανήλικο σε μία δίκη εκπροσωπηθεί μόνο από τον ένα γονέα του, π.χ. την μητέρα του που έχει μόνο την επιμέλειά του, τότε η παράσταση αυτή είναι ακύρη και δεν επιφέρει έννομες συνέπειες για το παιδί, αφού αυτό δεν εκπροσωπήθηκε στο δικαστήριο και από τους δύο γονείς του.
Στην απόφαση υπ’ αριθ. 1005/2006 ο Άρειος Πάγος έκρινε ότι η αγωγή που ήσκησε μόνο η μητέρα ενός ανηλίκου, στο όνομα του παιδιού, με την οποία ζητούσε για λογαριασμό του παιδιού χρηματική ικανοποίηση (αποζημίωση) λόγω ηθικής βλάβης, δεν μπορούσε να γίνει δεκτή από το δικαστήριο, διότι την αγωγή είχε ασκήσει κακώς μόνο η μητέρα, ενώ το ορθό ήταν να ασκηθεί και από τους δύο γονείς.
Εάν λοιπόν υπάρξει ένα αυτοκινητικό ατύχημα, στο οποίο το ανήλικο παιδί τραυματίσθηκε ελαφρώς και έχει εξ αυτού του λόγου δικαίωμα να ασκήσει αγωγή κατά του υπαιτίου οδηγού, την αγωγή υπέρ του παιδιού με την οποία θα ζητείται αποζημίωση πρέπει να ασκήσουν και οι δύο γονείς του παιδιού, έστω κι αν αυτοί είναι χωρισμένοι. Διαφορετικά η αγωγή απορρίπτεται από το δικαστήριο και το παιδί δεν μπορεί να λάβει την αποζημίωση που δικαιούται.
. *Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι
Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω,
Master of Laws.
e-mail: bm-bioxoi@otenet.gr