Συμφέρει να ρυθμίσετε κληρονομιές στην Ελλάδα του Χρήστου Ηλιόπουλου

Πολλοί ομογενείς δικαιούνται κάποιας περιουσίας στην Ελλάδα, αλλά δεν έχουν ρυθμίσει τη νομική τύχη αυτής της περιουσίας για πολλά χρόνια. Τέτοιες υποθέσεις μένουν εκκρεμείς εξ αιτίας της απόστασης που χωρίζει τους δικαιούχους της περιουσίας από την Ελλάδα, της άγνοιας του ελληνικού δικαίου ή και των συγκεκριμένων δικαιωμάτων τους, αλλά και της σκέψης ότι για να ρυθμίσουν τα περιουσιακά τους πρέπει να πληρώσουν πρώτα τους φόρους στο κράτος. Είναι φυσικό δε οι ομογενείς να θέλουν να αποφύγουν ή τουλάχιστον να καθυστερήσουν την καταβολή αυτών των φόρων.
Ο πιο σημαντικός φόρος που συνήθως πρέπει να πληρώσει ένας ομογενής για να περάσει η κυριότητα της περιουσίας στο όνομά του είναι ο φόρος κληρονομίας, που καταβάλλεται στην εφορία λίγο πριν γίνει η αποδοχή κληρονομίας στο συμβολαιογράφο ή με την έκδοση του κληρονομητηρίου από το δικαστήριο.
Ο φόρος κληρονομίας δεν πρέπει να αποθαρρύνει αυτούς που δικαιούνται κάποιας κληρονομίας από το να ρυθμίζουν τα κληρονομικά τους και να αποκτούν τίτλο κυριότητας στο όνομά τους. Και αυτό για τρεις βασικούς λόγους.
Πρώτον, διότι ο φόρος κληρονομίας για τους συγγενείς του θανόντος είναι ούτως ή άλλως μικρός και στις περισσότερες περιπτώσεις αντιπροσωπεύει ένα μικρό μερίδιο της πραγματικής αξίας την οποία αποκτά ο κληρονόμος. Με άλλα λόγια, συμφέρει τον κληρονόμο να πληρώσει ένα μικρό φόρο και να πάρει μία πολύ μεγαλύτερη περιουσία.
Ο φόρος κληρονομίας υπολογίζεται ως ποσοστό επί της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου, δηλαδή επί της αξίας που ορίζει η εφορία, ενώ η πραγματική αξία του ακινήτου είναι συνήθως μεγαλύτερη της αντικειμενικής. Επί παραδείγματι, ένας κληρονόμος, κληρονομεί στην Ελλάδα ένα ακίνητο αντικειμενικής αξίας 100.000 ευρώ. Για τα πρώτα 20.000 ευρώ δεν πληρώνει καθόλου φόρο. Για τα υπόλοιπα 80.000 ευρώ θα πληρώσει ένα φόρο 5% ή 10%.
Η πραγματική όμως αξία του ακινήτου στο παράδειγμά μας είναι συνήθως 150.000 ευρώ ή και παραπάνω. Άρα, το να πληρώσει κανείς 5.000 ευρώ φόρο για περιουσία 150.000 ευρώ είναι νομίζω κάτι που συμφέρει τον κληρονόμο. Άλλωστε, ο κληρονόμος μπορεί να πληρώσει τον φόρο και σε πολλές μηνιαίες δόσεις, πράγμα που καθιστά ανετότερη την αποπληρωμή του. Αν όμως μπορεί να πληρώσει ολόκληρο τον φόρο αμέσως, τότε δικαιούται εκπτώσεως 5% στο τελικό ποσό του φόρου κληρονομιάς.
Αν ο κληρονόμος είναι ανήλικος, τότε δεν πληρώνει φόρο για κληρονομιά έως και 300.000 ευρώ.
Ο δεύτερος και πολύ σημαντικός λόγος είναι ότι υπάρχουν κληρονομιές στις οποίες δεν χρειάζεται να πληρώσει ο κληρονόμος ούτε ένα ευρώ στην εφορία, έστω κι αν η αξία της κληρονομιάς είναι πολλές εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ.
Συγκεκριμένα, για κληρονομιές όσων απεβίωσαν έως την 31-12- 1984 και προγενέστερα, οι κληρονόμοι μπορούν να αποκτήσουν στο όνομά τους την κληρονομιά χωρίς να υποβάλουν δήλωση φόρου κληρονομίας και χωρίς να πληρώσουν φόρο κληρονομίας! Σ’ αυτές τις περιπτώσεις οι κληρονόμοι υπογράφουν κατευθείαν αποδοχή κληρονομίας στο συμβολαιογράφο, ή εκδίδουν από το δικαστήριο το κληρονομητήριο αποκτώντας στο όνομά τους την περιουσία (ακίνητα και κινητά), όσο μεγάλη αξία κι αν έχει αυτή χωρίς να πληρώσουν φόρο.
Τρίτον, όταν ένας κληρονόμος έχει αποκτήσει με την αποδοχή κληρονομίας τίτλο στο όνομά του μπορεί να προστατεύσει με πολύ μεγαλύτερη επιτυχία τα δικαιώματα του έναντι καταπατητών ή συγγενών που επιβουλεύονται την περιουσία του.
Γίνεται λοιπόν αντιληπτό ότι συμφέρει η ρύθμιση των κληρονομικών υποθέσεων στην Ελλάδα σε κάθε περίπτωση, διότι είτε ο φόρος θα είναι μικρός, δηλαδή από ελάχιστος έως 5% της πραγματικής αξίας της περιουσίας, η δεν θα υπάρχει καθόλου φόρος, διότι η κληρονομιά επήλθε στον κληρονόμο πριν την 31η Δεκεμβρίου του 1984.

*Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι Δικηγόρος Αθηνών,
Master of Laws. e-mail: bm-bioxoi@otenet.gr