Κτήριο που καταλαμβάνει μέρος του διπλανού οικοπέδου

Η καταπάτηση και η αφαίρεση τμήματος ενός ξένου ακινήτου αποτελεί παράνομη πράξη. Ο κύριος του καταπατημένου ακινήτου δικαιούται να ζητήσει την άμεση αποκατάσταση της νομιμότητας με την επιστροφή του αφαιρεθέντος τμήματος στην εξουσία του. Αφαίρεση τμήματος ενός ακινήτου μπορεί να γίνει με διάφορους τρόπους, όπως με την μεταφορά του κοινού ορίου (συρματόπλεγμα, μάνδρα κλπ.) μέσα στο ξένο ακίνητο, ώστε τμήμα του ξένου ακινήτου να φαίνεται ότι ανήκει στον γείτονα, ενώ αυτό δεν είναι η αλήθεια, όπως προκύπτει από τα συμβόλαια, τα τοπογραφικά και άλλα αποδεικτικά μέσα. Ο κύριος του θιγόμενου ακινήτου δικαιούται να απαιτήσει από τον καταπατητή την αναγνώριση της κυριότητάς του και την απόδοση του πράγματος. Αν ο καταπατητής δεν αναγνωρίσει το λάθος του ή αν επιμένει ότι το τμήμα είναι δικό του, ο κύριος του ακινήτου που βλάπτεται μπορεί να προσφύγει στα δικαστήρια με διεκδικητική αγωγή και με άλλες νομικές ενέργειες. Η κατάληψη τμήματος γειτονικού ακινήτου μπορεί να γίνει και με την ανέγερση οικοδομής που εκ λάθους καταλαμβάνει τμήμα ομόρου οικοπέδου. Αν ο κύριος ακινήτου, ανεγείροντας πάνω σ' αυτό οικοδομή, την επεκτείνει καλόπιστα στο γειτονικό γήπεδο και ο κύριος του γειτονικού γηπέδου δεν διαμαρτυρηθεί καθόλου μέχρι την ολοκλήρωση της ανέγερσης της οικοδομής, το δικαστήριο μπορεί κατά εύλογη κρίση, να επιδικάσει την κυριότητα του γηπέδου που καταλήφθηκε στον κύριο του ακινήτου που οικοδομήθηκε. Η επιδίκαση γίνεται έναντι καταβολής αποζημίωσης ίσης με την αξία του γηπέδου κατά το χρόνο της κατάληψής του και αποκατάστασης κάθε άλλης ζημίας, ιδίως από την τυχόν μείωση της αξίας του υπολοίπου. Για να διευκολύνονται δηλαδή οι συναλλαγές και για να μην διαταχθεί υποχρεωτικά η κατεδάφιση του τμήματος της οικοδομής που μπαίνει στο γειτονικό γήπεδο, πράγμα που θα αποτελούσε μεγάλη ζημία για τον κύριο της οικοδομής, ο νόμος προβλέπει ότι, κατ' εξαίρεση, αντί να επιστραφεί το τμήμα του καταπατημένου γηπέδου στον ιδιοκτήτη του, μπορεί να επιλεγεί από το δικαστήριο η λύση να κρατήσει το εκ λάθους καταπατημένο τμήμα αυτός που χτίζει την οικοδομή και να αποζημιώσει τον ιδιοκτήτη του ομόρου γηπέδου για την απώλεια τμήματος της ιδιοκτησίας του. Για να ισχύει η εξαιρετική αυτή διάταξη και όχι ο κανόνας της επιστροφής του καταπατημένου τμήματος στον ιδιοκτήτη του, οι προϋποθέσεις είναι πρώτον εκείνος που οικοδομεί να είναι καλόπιστος, δηλ. να πιστεύει εκ λάθους ότι εκεί που χτίζει είναι ολόκληρο δικό του οικόπεδο και δεύτερον, να μην υπάρξει έγκαιρη διαμαρτυρία και ειδοποίηση από τον γείτονα που να υποδεικνύει ότι συντελείται παράνομη κατάληψη του γειτονικού γηπέδου. Αν ισχύουν όλες οι προϋποθέσεις του νόμου, τότε το δικαστήριο μπορεί να διατάξει το κτήριο να μην κατεδαφισθεί, αλλά να διατηρηθεί, ενώ εκείνος που το χτίζει να αποζημιώσει τον κύριο του γειτονικού ακινήτου με την πραγματική αξία των τετραγωνικών μέτρων που το αφήρεσε, αλλά και με την όποια πρόσθετη αποζημίωση απαιτείται λόγω ειδικών συνθηκών, δηλ. πόσο μειώνεται η αξία του γειτονικού ακινήτου από την αφαίρεση του τμήματος, πόσο χάνει σε ποσοστό κάλυψης και οικοδομησιμότητας κλπ. Μπορεί δηλαδή η αποζημίωση να μην υπολογίζεται μόνο βάσει των τετραγωνικών του οικοπέδου που χάνονται, αλλά και με συνυπολογισμό των τετραγωνικών μελλοντικού κτηρίου που χάνονται και της αξίας αυτών. Στην υπ' αριθ. 307/2013 απόφασή του ο Άρειος Πάγος επεκύρωσε την ορθότητα της απόφασης του Εφετείου, που είχε κρίνει ότι στην συγκεκριμένη υπόθεση δεν ίσχυαν οι προϋποθέσεις εφαρμογής του νόμου ώστε το τμήμα του γειτονικού ακινήτου να επιδικασθεί στον κύριο του διπλανού οικοπέδου, που έχτισε οικοδομή εν μέρει εισερχομένη στο γειτονικό ακίνητο. Συγκεκριμένα, εκείνος που έχτισε δεν ήταν καλής πίστεως, αφού υπήρχαν από πολλά χρόνιαν πριν δικαστικές αποφάσεις, έριδα και διαφωνίες για τα όρια των δύο ακινήτων και γνώριζε καλώς ποιό ήταν το κοινό σύνορο με βάση παλαιότερη δικαστική απόφαση, επομένως η εν μέρει ανοικοδόμηση μέσα στο γειτονικό ακίνητο δεν ήταν "αθώα" ούτε εκ παραδρομής, αλλά αντιθέτως υπήρχε γνώση περί της καταλήψεως προ της ανεγέρσεως του κτηρίου. Η δεύτερη προϋπόθεση που επίσης δεν συνέτρεχε ήταν ότι ο κύριος του γειτονικού ακινήτου δεν είχε παραλείψει να διαμαρτυρηθεί για την κατάληψη. Αντιθέτως, είχαν γίνει οχλήσεις και νομικές ενέργειες προς τον γείτονα που υποδείκνυαν ότι γίνεται καταπάτηση από την αρχή της ανεγέρσεως του κτηρίου και όχι όταν αυτό είχε πλέον ανοικοδομηθεί. Τα δικαστήρια συνεπώς έκριναν ότι δεν συνέτρεχε περίπτωση να δοθεί κατά κυριότητα έναντι αποζημίωσης το καταπατηθέν τμήμα στον ιδιοκτήτη του ανεγερθέντος κτηρίου. Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Master of Laws. www.greekadvocate.eu bm-bioxoi@otenet.gr ktimatologiolaw@yahoo.gr

Επιπλέον αποζημίωση σε αυτοκινητικό ατύχημα

Σε αυτοκινητικό ατύχημα, προϋποθέσεις της ευθύνης του υπαιτίου οδηγού προς αποζημίωση εκείνου, που έχει υποστεί ζημίες και βλάβη στην υγεία ή την σωματική του ακεραιότητα, είναι η υπαιτιότητα του υποχρέου, το παράνομο της πράξης ή της παράλειψης αυτού και η ύπαρξη αιτιώδους συνάφειας μεταξύ της πράξης ή της παράλειψης και της ζημίας που έχει επέλθει. Υπαιτιότητα με την μορφή αμελείας υπάρχει όταν δεν καταβάλλεται η επιμέλεια που απαιτείται στις συναλλαγές, δηλ. συμπεριφορά αντίθετη από εκείνη που επιβάλλουν οι περιστάσεις. Στην περίπτωση αυτοκινητικού ατυχήματος μόνο η από τον οδηγό αυτοκινήτου παραβίαση διατάξεως του ΚΟΚ δεν αρκεί για να θεμελιώσει υπαιτιότητα του οδηγού, χωρίς τη διαπίστωση και ότι η παράβαση αυτή συνετέλεσε στο βλαπτικό εκείνο αποτέλεσμα. Αλλά και μόνη η τήρηση των ελαχίστων υποχρεώσεων που επιβάλλει ο ΚΟΚ στους οδηγούς δεν αίρει την υποχρέωσή τους να συμπεριφέρονται και πέραν των ορίων τούτων όταν οι περιστάσεις το επιβάλλουν για την αποτροπή ζημιογόνου γεγονότος. Έτσι ο οδηγός αυτοκινήτου που κινείται σε οδό διπλής κατεύθυνσης με ένα ρεύμα κυκλοφορίας ανά κατεύθυνση, με διπλή διαχωριστική γραμμή και προσεγγίζει κάθετη διασταύρωση της οδού με ευρισκόμενη αριστερά σε σχέση με την πορεία του οδό, στην οποία προτίθεται να εισέλθει, οφείλει να οδηγεί με τεταμένη προσοχή και σύνεση, να μειώσει την ταχύτητά του, να πλησιάσει προοδευτικά τον άξονα της οδού παρά τη διαχωριστική γραμμή, καθιστώντας εγκαίρως γνωστή την πρόθεσή του με την ενεργοποίηση του αριστερού δείκτη πορείας (φλας), να ακινητοποιήσει το όχημά του στο διάκενο της διπλής διαχωριστικής γραμμής και αφού ελέγξει την κίνηση στο αντίθετο ρεύμα κυκλοφορίας, παραχωρήσει προτεραιότητα διέλευσης στα αντιθέτως και εκ δεξιών του κινούμενα οχήματα και βεβαιωθεί ότι μπορεί να προβεί στην ενέργειά του αυτή χωρίς κίνδυνο των λοιπών κινουμένων επί της οδού οχημάτων, να πραγματοποιήσει ακινδύνως την στροφή αριστερά. Αν ο οδηγός παραλείψει αυτές τις επιβαλλόμενες υποχρεώσεις του και το κινούμενο στο αντίθετο ρεύμα κυκλοφορίας όχημα επιπέσει στο αυτοκίνητό του τη στιγμή της πραγματοποίησης της στροφής αριστερά, θεμελιώνεται ευθύνη του οδηγού, ανεξαρτήτως πταίσματος του άλλου οδηγού, αν η πρόσκρουση αυτή τελεί σε αιτιώδη συνάφεια με την παράλειψη της υποχρεώσεώς του εκείνης. Στην υπ' αριθ. 150/2014 απόφασή του ο Άρειος Πάγος έκρινε υπόθεση στην οποία ο οδηγός αυτοκινήτου έστριψε αριστερά και εκείνη την στιγμή έπεσε επάνω του μοτοσυκλέτα που ερχόταν από το αντίθετο ρεύμα κυκλοφορίας. Με βάση τα πραγματικά περιστατικά, συνυπαίτιοι για τη σύγκρουση αυτή κρίθηκαν και οι δύο οδηγοί, κατά ποσοστό 65% ο οδηγός της μοτοσυκλέτας που είχε παραβιάσει και ερυθρό σηματοδότη και 35% ο οδηγός του αυτοκινήτου. Κατά το άρθρο 931 Αστικού Κώδικος "η αναπηρία ή η παραμόρφωση που προξενήθηκε στον παθόντα λαμβάνεται ιδιαίτερα υπόψη κατά την επιδίκαση της αποζημίωσης, αν επιδρά στο μέλλον του". Αυτό σημαίνει ότι η αναπηρία ή παραμόρφωση του παθόντα, ανεξαρτήτως φύλου, εκτός από την επίδραση που μπορεί να ασκήσει στον υπολογισμό της ηθικής βλάβης, είναι δυνατό να θεμελιώσει και αυτοτελή αξίωση για αποζημίωση, αν επιδρά στο μέλλον του, δηλαδή στην επαγγελματική, οικονομική και κοινωνική εξέλιξη του προσώπου. Δεν απαιτείται βεβαιότητα δυσμενούς επιρροής στο μέλλον του προσώπου, αλλά αρκεί και απλή δυνατότητα κατά την συνήθη πορεία των πραγμάτων. Έτσι κατά το 931 ΑΚ επιδικάζεται στον παθόντα την αναπηρία ή την παραμόρφωση ένα εύλογο χρηματικό ποσό χωρίς σύνδεση με συγκεκριμένη περιουσιακή ζημία, το ύψος δε του χρηματικού ποσού καθορίζεται με βάση το είδος και τις συνέπειες της αναπηρίας ή παραμόρφωσης, την ηλικία το φύλο και τις κλίσεις του παθόντα, καθώς και με τη συνεκτίμηση του ποσοστού συνυπαιτιότητας του τελευταίου στην πρόκληση της αναπηρίας ή της παραμόρφωσης. Στην προκειμένη περίπτωση, το Εφετείο προσδιόρισε τη χρηματική παροχή σε 170.000 ευρώ, ως εύλογο ποσό συνεκτιμώντας και το ποσοστό συνυπαιτιότητας του ενάγοντος οδηγού της μοτοσυκλέτας στην πρόκληση του ατυχήματος (65%). Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Master of Laws. www.greekadvocate.eu bm-bioxoi@otenet.gr ktimatologiolaw@yahoo.gr

Είναι η Ελλάδα χώρα της παρανομίας;

Ομογενής από το Μόντρεαλ του Καναδά έχει σε χωριό της Πελοποννήσου ένα ελαιόκτημα πενήντα στρεμμάτων με εκατοντάδες παραγωγικά ελαιόδενδρα. Το κτήμα του το έκανε γονική παροχή το 2007 ο πατέρας του. Ο αδελφός του ομογενούς, όμως, που ζει στο χωριό κοντά στο κτήμα, το είχε νοικιάσει από τον πατέρα του πριν από αρκετά χρόνια. Το 2006 ο αδελφός αρνήθηκε ότι το κτήμα ήταν του πατέρα του και το διεκδίκησε με χρησικτησία. Ο πατέρας του άσκησε αγωγή στο δικαστήριο για απόδοση της χρήσης του μισθίου και κέρδισε την δίκη, αφού το Ειρηνοδικείο υποχρέωσε τον γιό να δώσει το κτήμα στον πατέρα του, διότι έκρινε ότι ο πατέρας ήταν ο ιδιοκτήτης και ο γιός ήταν απλώς ο ενοικιαστής. Ο γιός πήγε την υπόθεση στο Εφετείο, ενώ στο μεταξύ είχε πεθάνει ο πατέρας και την δίκη συνέχισε ο άλλος γιός του, ο ομογενής από το Μόντρεαλ, αφού σ' εκείνον έκανε την γονική παροχή ο πάτερας. Στο Εφετείο ο γιός που ζει στο χωριό έχασε πάλι την δίκη και για δεύτερη φορά τα δικαστήρια έκριναν ότι ιδιοκτήτης του κτήματος ήταν αρχικώς ο πατέρας και μετά την γονική παροχή, ο γιός του που ζει στον Καναδά. Παρά τα δύο δικαστήρια που δικαίωσαν τον ομογενή, κατά παράβαση της αμετάκλητης δικαστικής απόφασης που λέει ότι ιδιοκτήτης είναι ο ομογενής από το Μόντρεαλ, ο αδελφός του που μένει στο χωριό στην Πελοπόννησο το 2010 μπήκε στο κτήμα την περίοδο που συλλέγουν τις ελιές, μάζεψε τον καρπό και εκμεταλλεύθηκε το λάδι, σαν να ήταν δικό του. Ο αδελφός του από το Μόντρεαλ του έκανε μήνυση και ο παραβάτης καταδικάσθηκε το 2013 σε επτά μήνες φυλακή. Αυτή η καταδίκη όμως ήταν με αναστολή, που σημαίνει ότι ο καταδικασθείς ούτε φυλακή πηγαίνει, ούτε καν χρήματα πρέπει να πληρώσει για να εξαγοράσει την ποινή του. Άσκησε και έφεση και συνέχισε να παραβιάζει το νόμο. Το 2011 ξαναμπήκε στο κτήμα και ξαναμάζεψε τις ελιές. Ο ομογενής αδελφός του έκανε δεύτερη μήνυση, αλλά αυτό το δικαστήριο έχει αναβληθεί τρεις φορές. Ο αδελφός του στο χωριό στην Πελοπόννησο διαδίδει ότι το κτήμα είναι δικό του και ότι κανένας δεν θα τον βγάλει από μέσα, εκμεταλλευόμενος το γεγονός ότι ο αδελφός του μένει μόνιμα στον Καναδά και δεν μπορεί να είναι παρών συνεχώς στο χωριό στην Ελλάδα για να πιέσει για την εφαρμογή των δικαστικών αποφάσεων. Ο αδελφός του μπορεί μεν να καταδικάσθηκε μία φορά και να εκκρεμεί και δεύτερο δικαστήριο εναντίον του, αλλά στην πράξη δεν έχει ακόμα υποστεί καμμία σοβραή κύρωση του νόμου και όχι μόνο κυκλοφορεί ελεύθερος, αλλά συνεχίζει κάθε χρονιά να μαζεύει τις ελιές! Όταν το 2014 ο ομογενής αποφάσισε να έλθει στην Ελλάδα για να μαζέψει αυτός τις ελιές, όπως δικαιούται ως ιδιοκτήτης, συνεννοήθηκε με συνεργείο και άρχισαν την συλλογή του καρπού. Ενώ όμως είχαν μαζέψει περί τα 25 σακιά ελιές για λογαριασμό του πραγματικού ιδιοκτήτη, εμφανίσθηκε στο κτήμα ο αδελφός του με τρακτέρ, απείλησε τους εργάτες και κατόρθωσε να κλέψει τα 25 σακιά ελιές και να τα μεταφέρει σε ελαιοτριβείο της περιοχής, σαν να μην συμβαίνει τίποτα. Από εκείνη την στιγμή ξεκινούν οι προσπάθειες του ομογενούς να υποβάλει τρίτη μήνυση κατά του αδελφού του για κλοπή ελαιοκάρπου, ώστε να συλληφθεί ο αδελφός του με την αυτόφωρη διαδικασία, με την ελπίδα ότι η σύλληψή του από τις αρχές θα τον συνετίσει να μην ξαναπαραβιάσει το νόμο. Η μήνυση έπρεπε να υποβληθεί όχι στην Αστυνομία, αλλά στο Δασονομείο, διότι το αδίκημα θεωρείται αγροτικό. Ο δασονόμος όμως που δέχθηκε την υποβολή της μηνήσεως δεν διαθέτει μέσα για την αυτόφωρη σύλληψη του παραβάτη αδελφού και δεν ζήτησε την συνδρομή της αστυνομικής αρχής, όπως συμβαίνει σ' αυτές τις περιπτώσεις. Το αποτέλεσμα είναι ότι ενώ τα κλεμμένα σακιά με τις ελιές εντοπίσθηκαν στο ελαιοτριβείο, ο παραβάτης αδελφός δεν συνελήφθη ποτέ και συνέχισε να διαδίδει ότι αυτός είναι ο ιδιοκτήτης και ότι κανένας δεν μπορεί να του κάνει τίποτα. Ο ομογενής αδελφός άρχισε να δυσφορεί ότι ναι μεν είναι ο ιδιοκτήτης σύμφωνα με τις δικαστικές αποφάσεις, αλλά δεν μπορεί να εφαρμόσει το νόμο και ο αδελφός του συνεχίζει επί τέσσερα χρόνια να του παίρνει τον καρπό και το λάδι. Μάταιες η προσπάθειες προς την τοπική αστυνομία να συλλάβει τον κλέπτη αδελφό. Δεν έχει ζητήσει την συνδρομή μας το Δασονομείο και δεν μπορούμε να τον συλλάβουμε, ήταν η απάντηση της Αστυνομίας. Τελικώς ο ομογενής αναγκάσθηκε να φύγει για τον Καναδά, αφού εκεί είναι η δουλειά του και δεν έχει την πολυτέλεια να παραμένει επ' άπειρον στο χωριό του στην Πελοπόννησο για να πείσει τις αρχές να πράξουν το αυτονόητο, δηλαδή να εμποδίσουν τέλος πάντων με κάποιο τρόπο τον αδελφό του από το να παρανομεί και να του κλέβει το λάδι κάθε χρόνο, χωρίς ακόμα να υφίσταται κάποια σοβαρή συνέπεια από το νόμο. Και το ερώτημα του ομογενούς είναι εύλογο: καλά, η Ελλάδα δεν έχει νόμους; Είναι δυνατόν ο αδελφός μου να έχει χάσει και τα δύο δικαστήρια, να έχει κριθεί αμετακλήτως ότι το κτήμα είναι δικό μου και αυτός να συνεχίζει για τέσσερα χρόνια να μπαίνει μέσα, να κάνει ό,τι θέλει, να συλλέγει τις ελιές, να πουλάει το λάδι σαν κύριος στο χωριό και να μην συμβαίνει τίποτα; Είναι δυνατόν να καταδικάζεται την πρώτη φορά σε επτά μήνες φυλακή, αλλά στην πράξη να κυκλοφορεί ελεύθερος και να ξαναδιαπράττει την κλοπή του καρπού, ενώ έχει ήδη καταδικασθεί μία φορά; Είναι δυνατόν το δικαστήριο για την δεύτερη μήνυση να αναβάλλεται τρεις φορές; Είναι δυνατόν να αποθρασύνεται τόσο ώστε να κλέβει πλέον τα σακιά με τις ελιές μπροστά στο συνεργείο που έβαλα εγώ για να μαζέψω τις ελιές από το κτήμα μου και ούτε ο δασονόμος, ούτε η αστυνομία να τον συλλαμβάνουν, ενώ αυτός κυκλοφορεί ελεύθερος στο χωριό; Είναι η Ελλάδα χώρα της Ευρώπης ή μήπως ανήκει σε άλλη ήπειρο, όπου δεν υπάρχουν νόμοι και επικρατεί ο νόμος της ζούγκλας; Το συνεργείο που έβαλε ο ομογενής άρχισε εκ νέου την συλλογή του υπολοίπου καρπού και καθώς αυτός ταξειδεύει με το αεροπλάνο για Καναδά αναρωτιέται αν τελικώς θα καταφέρει επιτέλους φέτος να καρπωθεί τις ελιές και το λάδι που δικαιούται από το κτήμα του, ή θα εμφανισθεί για πολλοστή φορά ο παραβάτης αδελφός του από το χωριό για να κλέψει για πέμπτη χρονιά τον καρπό χωρίς να υπολογίζει ούτε νόμους, ούτε δικαστές, ούτε αστυνομία. \ Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Master of Laws. www.greekadvocate.eu bm-bioxoi@otenet.gr ktimatologiolaw@yahoo.gr

Διορθώσεις τώρα στον ΕΝΦΙΑ

Ο ΕΝΦΙΑ, δηλ. ο νέος Ενιαίος Φόρος Ιδιοκτησίας Ακινήτων, πρέπει να πληρώνεται από όλους όσους έχουν στο όνομά τους ακίνητα στην Ελλάδα. Για το έτος 2014, που είναι η πρώτη χρονιά εφαρμογής αυτού του φόρου ιδιοκτησίας (property tax), ο φόρος πρέπει να πληρωθεί σε έξι μηνιαίες δόσεις το πολύ, από τον Σεπτέμβριο 2014 έως και τον Φεβρουάριο 2015. Πολλοί ιδιοκτήτες έχουν δηλώσει σωστά τα ακίνητά τους στην ηλεκτρονική σελίδα τους στην εφορία (taxisnet) και ο ΕΝΦΙΑ που τους επιβλήθηκε υπολογίσθηκε με ακρίβεια. Πάρα πολλοί όμως είναι και εκείνοι που δεν έχουν δηλώσει σωστά τα ακίνητά τους, ή δεν τα έχουν δηλώσει καθόλου. Πρέπει να σημειωθεί ότι όταν λέμε δήλωση ακινήτων στην εφορία, εννοούμε δήλωση στην ηλεκτρονική σελίδα στο Διαδίκτυο, στο Ε9 στο internet στην ελληνική εφορία. Μπορεί δηλ. κάποιος να έχει δηλώσει τα ακίνητά του στο Ε9 εγγράφως με την υποβολή του εντύπου στο παρελθόν, τα έτη 2001, 2005 ή και 2009. Αυτό πλέον δεν αρκεί. Πρέπει ο κάθε ιδιοκτήτης να υποβάλει σχετική αίτηση στο Διαδίκτυο, να λάβει αυτοπροσώπως ή με εκπρόσωπό του από την εφορία τους δύο κωδικούς του και μετά να εγεργοποιήσει τον ηλεκτρονικό του λογαριασμό στο Διαδίκτυιο, ώστε να μπορεί να δηλώνει όχι μόνο το ετήσιο εισόδημά του στην Ελλάδα (αν εισπράττει ενοίκια ή σύνταξη), αλλά και τα ακίνητα που έχει μέχρι σήμερα και εκείνα που είτε θα πωλήσει, δωρήσει κλπ. είτε θα αγοράσει στο μέλλον. Οι ηλεκτρονικές δηλώσεις Ε9 για ακίνητα, που είτε θα δηλώνουν πρώτη φορά κτήση ακινήτων, είτε θα διορθώνουν προηγούμενη δήλωση, θα είναι δυνατόν να υποβληθούν εντός των επομένων ημερών, όπως μας διαβεβαιώνουν οι υπηρεσίες της ελληνικής εφορίας. Η νέα υποβολή Ε9 και η διόρθωση προηγουμένου Ε9 θα γίνεται χωρίς πρόστιμο για τα έτη από το 2011 έως το 2014, ενώ το ίδιο αναμένεται να γίνει και για το έτος 2010. Οι διορθώσεις στο ηλεκτρονικό Ε9 αφορούν κάθε στοιχείο του δηλούμενου ακινήτου, από την οδό στην οποία αυτό βρίσκεται, τον όροφο, τα τετραγωνικά μέτρα, τον τρόπο κτήσεως, το ποσοστό κυριότητας ή συγκυριότητας, το αν υπάρχει επικαρπία και ψιλή κυριότητα ή πλήρης κυριότητα, το αν ηλεκτροδοτείται ή όχι, ακόμα και τον αριθμό Κτηματολογίου (ΚΑΕΚ). Σε ορισμένες περιπτώσεις οι διορθώσεις μπορεί να οδηγήσουν σε μείωση του ΕΝΦΙΑ, διότι η εφορία μέχρι τώρα εφήρμοζε τον κανόνα ότι αν δεν έχει δηλωθεί σωστά ένα ακίνητο, ο φόρος υπολογιζόταν στη μέγιστη δυνατή τιμή του, ενώ με τις διορθώσεις μπορεί π.χ. να δηλωθεί ότι το ακίνητο ανήκει σε κάποιον κατά 50% και όχι κατά 100% που του είχε υπολογίσει η εφορία, ή ότι ο όροφος του ακινήτου είναι ο πρώτος πάνω από το ισόγειο και όχι ο πέμπτος που του υπολόγισε η εφορία. Οι ομογενείς, επομένως, που έχουν ακίνητη περιουσία στην Ελλάδα πρέπει να είναι σίγουροι ότι ήδη έχουν έναν αντίκλητο, δηλ. φορολογικό εκπρόσωπο στην Ελλάδα, που τους υποβάλλει την φορολογική δήλωση όταν χρειάζεται. Αυτός ο αντίκλητος θα έχει οπωσδήποτε κωδικούς για ηλεκτρονική υποβολή δηλώσεων και θα γνωρίζει τι και πώς πρέπει να γράψει στο Διαδίκτυο στο όνομα του ομογενούς τον οποίο εκπροσωπεί. Εάν ο ομογενής δεν έχει κάνει προσφάτως δήλωση των ακινήτων του στην Ελλάδα και δεν έχει ηλεκτρονική εικόνα του φακέλλου του, πρέπει το γρηγορώτερο να στείλει ειδική εξουσιοδότηση σε έμπιστο αντίκλητό του στην Ελλάδα για να συμπληρώσει σωστά την φορολογική δήλωση των ακινήτων του, διότι μόνο με αυτόν τον τρόπο θα συνεχίσει να έχει την δυνατότητα να πουλάει, να κάνει γονική παροχή και γενικώς να ορίζει την τύχη των ακινήτων του. Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Master of Laws. www.greekadvocate.eu bm-bioxoi@otenet.gr ktimatologiolaw@yahoo.gr

Δήλωση στο Κτηματολογίο από ομογενή

Όλοι οι ιδιοκτήτες ακινήτων στην Ελλάδα πρέπει να κάνουν δήλωση στο Κτηματολόγιο για το ή τα ακίνητα που διαθέτουν στην κυριότητά τους. Σε πολλές περιοχές ήδη λειτουργεί Κτηματολόγιο και οι κύριοι ακινήτων πρέπει ήδη να έχουν δηλώσει τα ακίνητά τους. Εάν δεν το έχουν πράξει, αναλόγως του χρόνου που έχει παρέλθει από την λήξη της προθεσμίας για δήλωση στο Κτηματολόγιο, μπορεί η δήλωση να γίνει και τώρα, μπορεί όμως και να χρειάζεται πλέον δικαστική απόφαση από δικαστήριο στην Ελλάδα. Για να γίνει η δήλωση στο Κτηματολόγιο, αλλά και για την έκδοση της δικαστικής απόφασης, χρειάζεται το συμβόλαιο με το οποίο έχει αποκτήσει ο ιδιοκτήτης το ακίνητο, πιστοποιητικό μεταγραφής του στο υποθηκοφυλακείο και τοπογραφικό, αν το ακινητο είναι μονοκατοικία, οικόπεδο ή αγροτεμάχιο. Δήλωση στο Κτηματολόγιο υποχρεούνται να κάνουν όλοι οι ιδιοκτήτες ακινήτων, ανεξαρτήτως του αν είναι κάτοικοι Ελλάδος ή εξωτερικού, αλλά και ανεξαρτήτως του αν έχουν την Ελληνική ιθαγενεία ή αν είναι πολίτες άλλων χωρών. Η δήλωση δεν είναι υποχρεωτικό να υποβληθεί αυτοπροσώπως από τον ιδιοκτήτη, ο οποίος δεν είναι αναγκαίο να έρθει για τον λόγο αυτόν στην Ελλάδα. Η δήλωση στο Κτηματολόγιο μπορεί να γίνει και με πληρεξούσιο του ιδιοκτήτη, που κατοικεί στην Ελλάδα. Ο ιδιοκτήτης πρέπει είτε να υπογράψει ειδικό πληρεξούσιο στο Προξενείο ή σε συμβολαιογράφο του εξωτερικού, είτε να υπογράψει την δήλωση και μία εξουσιοδότηση. Αν ο ιδιοκτήτης υπογράψει πληρεξούσιο, θα πρέπει αυτό ρητώς και αναλυτικώς να αναφέρει τον νόμο περί Κτηματολογίου υπ' αριθ. 2308/1995 καθώς και ειδικό κείμενο που να περιγράφει τις ενέργειες τις οποίες θα δικαιούται να πράξει ο πληρεξούσιος, ως αντιπρόσωπος του ομογενούς ιδιοκτήτη του ακινήτου. Το πληρεξούσιο συντάσσεται στο πλησιέστερο Προξενείο της Ελλάδος στο εξωτερικό και αποστέλλεται στον πληρεξούσιο στην Ελλάδα. Μπορεί όμως να συνταχθεί και σε τοπικό συμβολαιογράφο στο εξωτερικό, αλλά για να ισχύσει στην Ελλάδα θα πρέπει να έχει και την επικύρωση της Συμβάσεως της Χάγης που ονομάζεται Αποστίλλη (Apostille). Αν ο ομογενής δεν υπογράψει πληρεξούσιο, αλλά μόνο μία εξουσιοδότηση προς τον πληρεξούσιό του στην Ελλάδα, τότε ο ομογενής θα πρέπει να υπογράψει και την δήλωση του Κτηματολογίου. Αυτό σημαίνει ότι ο ομογενής μπορεί να υπογράψει μία εξουσιοδότηση με συγκεκριμένο περιεχόμενο και την δήλωση του Κτηματολογίου, που μπορεί να του την έχει στείλει με φαξ ή ηλεκτρονικό ταχυδρομείο από την Ελλάδα ο εκπρόσωπός του, χωρίς ο ομογενής να χρειάζεται να υπογράψει πληρεξούσιο στο Προξενείο. Οι Έλληνες ομογενείς που έχουν στην κυριότητά τους ακίνητα στην Ελλάδα πρέπει να γνωρίζουν ότι αν στην περιοχή του ακινήτου τους υπάρχει Κτηματολόγιο, πρέπει οπωσδήποτε να έχουν δηλώσει την ιδιοκτησία τους, διαφορετικά κινδυνεύουν να την χάσουν ή να μην μπορούν να την πουλήσουν, ούτε να την μεταβιβάσουν στα παιδιά τους ή σε όποιον άλλον επιθυμούν. Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Master of Laws. www.greekadvocate.eu bm-bioxoi@otenet.gr ktimatologiolaw@yahoo.gr

Inheriting in Greece

When you learn that you are entitled to inherit either 100% or a share of a property in Greece, it is advisable that you contact an expert in Greece who will advise you about your rights, your options and the procedure which must be followed, so that you obtain the ownership of the assets of the estate. The initial and basic information which your legal advisor will need to know, in order to help you, will be the full name of the deceased, meaning name, last name, father and mother name if available, and the maiden name, if the deceased was a woman. It is also important to know the place of birth of the deceased, because if the deceased was born in Greece, Greek law will be applied to find out who the heirs are and what their share is. If the deceased was not born in Greece, but his/her parents were Greek-born, it may also be possible to apply Greek law. If the deceased was not born in Greece, and did not have a Greek passport, the Greek administration and the Greek courts will apply the inheritance law of the deceased's nationality. For instance, if the deceased was British, it will be British law which we will apply in Greece, to determine the heirs and their percentage on the estate. However, if any inheritance taxes are owed and what amount, as well as the requirements of the deed of transfer of the properties, are governed by Greek law. The next piece of information crucial for the inheritance process is the next of kin, meaning whether the deceased left a spouse, children, and if not, if the deceased left siblings, or children of predeceased siblings etc. If the deceased was Greek, and left a spouse and children, without leaving a Will, Greek intestate law says that the spouse inherits 25% of the estate, while the children get 75%. If the next of kin are the spouse, and siblings, without children, the spouse gets intestate (without a Will) 50% of the inheritance and the siblings, or children of predeceased children get the other 50%. There is no need to mention that other options and combinations in shares and percentages are possible and only when we know all the facts we can advise on the precise status of the estate shares. Whether the deceased left a Will or not is very important in order to establish the rights of the heirs. If a Will is found, it must be probated at the country where it was drafted. If it was drafted outside of Greece, the Will must be probated at the country where it was executed and subsequently a certified and possibly Apostilled copy of it, will also be probated in Greece. Each country has its own probation rules and in some cases a Will does not even have to be probated in the foreign country, if the value of the estate is below a certain limit. Once we are certain on how the Will is probated or validated in the foreign country, we will make it valid in Greece, as well. The next part of information required is the identification of the assets of the estate in Greece. Assets may be real estate property (houses, apartments, plots, lots, lands), movables, cars, boats, bank accounts etc. As far as immovable property is concerned, the Greek legal advisor will ideally need photocopies of the deeds of the properties included in the estate. If they are not available, deeds can be retrieved from the local land registry, as long as we know the place where the properties are located. If the heir does not know even the area where the properties are located it may be diffcult to find the deeds, since there is no national land registry for the entire Greece, although there are ways to locate the properties, even if we have no clue where in Greece the deceased owned properties. If the assets include bank accounts, it will be helpfull to have the bank booklet or the bank account number, but if we don't have them, one way or the other we will be able to obtain that information. If the balance of the bank accounts is above a certain level, the Greek banks will require a court decision to proclaim the heirs and their share, before the banks release the funds to the heirs. The time limit to file the inheritance tax declaration to the Greek tax office is six months, if both deceased and heirs are based in Greece. However, if either the deceased lived abroad, or the heirs are residents outside of Greece, the time limit is extended to 12 months after the passing of the deceased. If there is a Will, the time limit starts from the day of the probation of the Will. Estates which are filed at the tax office after the time limit has expired may have to pay small fines, depending on the length of the delay of filing. For the spouse and children of a deceased, who has passed away after 2010, the tax - free limit is 150,000 euros for each heir. For the next 150,000 euros, the inheritance tax is 1%. This means that if the child inherits property worth of 250,000 euros and the deceased passed away after 2010, the heir will pay 1,000 euros as inheritance tax. If the child's share is 300,000 euros, the child will pay 1,500 euros. However, the inheritance taxes which the next of kin or heirs may have to pay is estimated after considering several facts, like the date of death of the deceased, as tax rates change every few years, the degree of relation of the heir to the deceased, whether the estate is filed at the tax office on time or after the expiration of the time limit, the nature of the assets, possible debts on property taxes etc. Finally, if the deceased had passed away until the 31st of December 1994, the inheritance tax is abolsihed and irrespective of the value of the estate, no inheritance taxes are to be paid, at least according to the rules which apply today. *Christos ILIOPOULOS, attorney at the Supreme Court of Greece, LL.M. www.greekadvocate.eu e-mail: bm-bioxoi@otenet.gr ktimatologiolaw@yahoo.gr

Έγγραφα για αποδοχή κληρονομίας

Έγγραφα για αποδοχή κληρονομίας Παρά το γεγονός ότι πολλές φορές έχουμε αναφερθεί σε θέματα κληρονομίας, οι Έλληνες ομογενείς έχουν πάντοτε ανάγκη από σωστή νομική πληροφόρηση για τα βασικά έγγραφα και την διαδικασία στην περίπτωση που δικαιούνται ολόκληρη ή μερίδιο από μιά κληρονομία στην Ελλάδα. Κατ’ αρχάς κάθε ομογενής πρέπει να γνωρίζει ότι νομικώς δεν είναι αναγκαίο να μεταβεί στην Ελλάδα για να ρυθμίσει τα κληρονομικά του. Με πληρεξούσιο έγγραφο που υπογράφει στο πλησιέστερο Προξενείο της Ελλάδος ή σε τοπικό συμβολαιογράφο στην χώρα όπου ζει, με Αποστίλλη ή επικύρωση από το Προξενείο της Ελλάδος, μπορεί να διορίσει κάποιο έμπιστο πρόσωπο στην Ελλάδα ως πληρεξούσιο – εντολοδόχο για να ενεργήσει ό,τι απαιτείται ώστε η κληρονομία να περάσει στο όνομα του ομογενούς χωρίς να είναι αναγκαίο εκείνος να έρθει στην Ελλάδα. Οι πληροφορίες που χρειάζονται για την κληρονομιά είναι το πλήρες όνομα του θανόντος ή της θανούσης και ο τόπος γεννήσεώς του, αν δηλ. είχε γεννηθεί στην Ελλάδα και πού ακριβώς, ή στο εξωτερικό. Αυτό βοηθά στην διευκρίνιση θεμάτων ιθαγενείας και τελικώς του δικαίου ποιάς χώρας θα εφαρμοσθεί. Συνήθως, για πρόσωπα που είχαν γεννηθεί στην Ελλάδα, όταν μιλάμε για περιουσία που υπάρχει στην Ελλάδα, είναι το ελληνικό κληρονομικό δίκαιο που εφαρμόζεται, ακόμα κι αν ο θανών είχε αποκτήσει και την ιθαγένεια άλλης χώρας, δηλ. του Καναδά, των ΗΠΑ, της Αυστραλίας κλπ. Χρειάζεται επίσης να γίνει γνωστό ποιούς πλησιέστερους συγγενείς άφησε ο θανών, αν υπάρχει σύζυγος, τέκνα, εγγόνια σε περίπτωση θανάτου τέκνου, αδέλφια αν δεν υπάρχουν τέκνα, ή τέκνα προαποβιωσάντων αδελφών κλπ. Το πιστοποποιητικό θανάτου είναι το πρώτο βασικό έγγραφο. Αν αυτό έχει εκδοθεί από χώρα του εξωτερικού, πρέπει είτε με Αποστίλλη, είτε με επικύρωση του Προξενείου της Ελλάδος, να ματαφρασθεί στην ελληνική και να εγγραφεί πρώτα στο Ειδικό Ληξιαρχείο στην Αθήνα και μετά στον τόπο γεννήσεως του θανόντος στην Ελλάδα. Ακολούθως θα πρέπει να εκδοθεί από τον Δήμο το πιστοποιητικό εγγυτέρων συγγενών. Αν ο κληρονομούμενος δεν είχε γεννηθεί στην Ελλάδα, τότε δεν εκδίδεται πιστποιητικό εγγυτέρων συγγενών, αλλά υπογράφονται δύο ένορκες βεβαιώσεις για τους πλησιέστερους συγγενείς. Μία βασική πληροφορία είναι η περιγραφή των αντικειμένων της περιουσίας του κληρονομουμένου, είτε πρόκειται για ακίνητα, είτε για τραπεζικούς λογαριασμούς, αυτοκίνητα, σκάφη κλπ. Θα πρέπει να γνωρίζουμε την περιοχή, το χωριό ή την πόλη όπου βρίσκονται τα ακίνητα και αν είναι δυνατόν την τράπεζα όπου τηρείται κάποιος τραπεζικός λογαριασμός, καθώς και αν ο λογαριασμός αυτός ήταν ατομικός στο όνομα μόνο του κληρονομουμένου, ή κοινός με κάποιο άλλο πρόσωπο. Επίσης, πρέπει να γνωρίζουμε αν ο κληρονομούμενος είχε συμπληρώσει την φορολογική εικόνα του στην εφορία στην Ελλάδα και αν είχε κωδικούς για κατάθεση φορολογικών δηλώσεων μέσω Διαδικτύου, αν είχε υποβάλει ορθώς το Ε9 για την δήλωση των ακινήτων του, όπως και αν οι φόροι περιουσίας (ΕΝΦΙΑ, ΦΑΠ, ΕΤΑΚ) έχουν πληρωθεί. Αν υπάρχει διαθήκη πρέπει να διευκρινισθεί εάν πρέπει να δημοσιευθεί στο εξωτερικό και μετά στην Ελλάδα, ιδιαιτέρως σε περιπτώσεις όπου το περιεχόμενο της διαθήκης είναι ίδιο ή παρόμοιο με το ελληνικό κληρονομικό δίκαιο της εξ αδιαθέτου διαδοχής. Η διαθήκη που έγινε στο εξωτερικό μπορεί να χρειασθεί να δημοσιευθεί στο εξωτερικό και μετά να μεταφρασθεί στην ελληνική, ώστε να δημοσιευθεί και στην Ελλάδα. Τέλος, η προθεσμία των κατοίκων εξωτερικού για να ρυθμίσουν τα κληρονομικά τους στην εφορία της Ελλάδος είναι δώδεκα μήνες από την ημέρα που απεβίωσε ο κληρονομούμενος, ενώ αν δημοσιεύθηκε διαθήκη, η προθεσμία αρχίζει από την δημοσιεύση της διαθήκης. Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Master of Laws. www.greekadvocate.eu bm-bioxoi@otenet.gr ktimatologiolaw@yahoo.gr

Άκυρη η ιδιόγραφη διαθήκη αν κληρονόμος είναι μη συγγενής

Άκυρη η ιδιόγραφη διαθήκη αν κληρονόμος είναι μη συγγενής Του Χρήστου Ηλιόπουλου* Το ελληνικό κληρονομικό δίκαιο προβλέπει τρεις τύπους διαθήκης, την ιδιόγραφη, την μυστική και την δημόσια. Η ιδιόγραφη διαθήκη είναι αυτή που γράφεται ολόκληρη με το χέρι του διαθέτη, υπογράφεται στο τέλος του κειμένου της από τον ίδιο και έχει ημερομηνία και το όνομα του διαθέτη. Η μυστική διαθήκη γράφεται είτε με το χέρι του διαθέτη και υπογράφεται από αυτόν, είτε από τρίτο πρόσωπο, οπότε ο διαθέτης πρέπει να υπογράφει σε κάθε ημίφυλλο και στο τέλος του κειμένου. Η μυστική διαθήκη παραδίδεται σε συμβολαιογράφο, συντασσομένης πράξεως παραδόσεως της διαθήκης. Η δημόσια διαθήκη συντάσσεται σε συμβολαιογράφο παρουσία μαρτύρων και καταχωρείται στο αρχείο του συμβολαιογράφου. Για πολλές δεκαετίες στο ελληνικό κληρονομικό δίκαιο ίσχυε η θεμελιώδης αρχή ότι οι τρεις τύποι διαθήκης που προβλέπονται από τον Αστικό Κώδικα, δηλ. η ιδιόγραφη, η μυστική και η δημόσια, έχουν ίδια ισχύ και καμία δεν θεωρείται αυξημένης ισχύος έναντι των άλλων. Με το Νόμο 4182/2013 καθιερώνεται εξαίρεση της αρχής της ισότητος μεταξύ των τριών τύπων διαθήκης, εις βάρος της ιδιογράφου και της μυστικής. Η νέα διάταξη ορίζει ότι αν κάποιος δεν έχει συγγενείς εξ αίματος έως τον τέταρτο βαθμό, δεν έχει δηλαδή εξ αδιαθέτου κληρονόμους, για να αφήσει με διαθήκη την κληρονομία του σε μη συγγενικό του πρόσωπο, που νομικά ονομάζεται εξωτικός, θα πρέπει να το κάνει μόνο με δημόσια διαθήκη. Αν δηλαδή κάποιος που δεν έχει εξ αίματος συγγενείς, επιθυμεί να αφήσει την περιουσία του σε κάποιον μη συγγενή, μπορεί να το κάνει μόνο με δημόσια διαθήκη, που γίνεται σε συμβολαιογράφο, ενώ αν συντάξει ιδιόγραφη ή μυστική διαθήκη, αυτή θα θεωρηθεί άκυρη και δεν θα ισχύσει. Με την διάταξη αυτή, αμφιβόλου συνταγματικότητας, περιορίζεται το δικαίωμα του διατιθέναι, δηλ. της ελευθερίας που έχει κάθε άνθρωπος να διαθέτει τα περιουσιακά του στοιχεία με όποιον τρόπο θέλει, διότι του απαγορεύεται στην ουσία να χρησιμοποιήσει έναν απολύτως έγκυρο και νόμιμο τρόπο διαθήκης, αυτόν της ιδιογράφου, εάν θελει να αφήσει περιουσιακά του στοιχεία σε εξωτικό, δηλαδή σε μη συγγενικό πρόσωπο. Η δικαιολογητική βάση αυτής της διατάξεως είναι η προστασία του συμφέροντος του Δημοσίου, διότι στις περιπτώσεις που κάποιος διαθέτης δεν έχει εξ αδιαθέτου κληρονόμους, κληρονόμος τελικά καλείται το Ελληνικό Δημόσιο. Έχουν πράγματι υπάρξει περιπτώσεις στις οποίες «κατασκευάσθηκαν» διαθήκες ανθρώπων που απεβίωσαν χωρίς συγγενείς, ώστε να επιχειρείται να κληρονομήσει κάποιος τρίτος με πλαστογραφία, ενώ χωρίς την ιδιόγραφη διαθήκη η περιουσία θα κατέληγε υπέρ του Δημοσίου. Η προσπάθεια ωστόσο αποθαρρύνσεως μερικών επιτηδείων που σκέπτονται να πλαστογραφήσουν διαθήκες, δεν δικαιολογεί την στέρηση κάθε ανθρώπου από το δικαίωμά του να συντάσσει όποιον τύπο διαθήκης επιθυμεί και να ορίζει όποιον κληρονόμο αυτός επιλέγει, αλλοιώνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο την βασική αρχή του ελληνικού δικαίου ότι όλες οι διαθήκες, επομένως και οι ιδιόγραφες, έχουν ισοδύναμη ισχύ. Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Master of Laws. www.greekadvocate.eu bm-bioxoi@otenet.gr ktimatologiolaw@yahoo.gr

Ο αιγιαλός ανήκει στο Δήμοσιο

Ο αιγιαλός ανήκει στο Δήμοσιο Του Χρήστου Ηλιόπουλου* Τα κοινής χρήσεως πράγματα δεν μπορούν να ανήκουν στην κυριότητα κάποιου φυσικού ή νομικού προσώπου και μπορούν να χρησιμοποιούνται από όλους ελευθέρως. Κοινής χρήσεως είναι και ο αέρας, οι δημόσιοι οδοί, η θάλασασσα και ο αιγιαλός. Τα κοινής χρήσεως πράγματα ανήκουν σε όλους και είναι εκτός συναλλαγής, δεν μπορούν δηλ. να αποτελέσουν αντικείμενο νομικών μεταβιβάσεων και χρησιμοποιούνται κατά κανόνα από όλους. Κατά τον Αστικό Κώδικα, μεταξύ των κοινής χρήσεως πραγμάτων περιλαμβάνεται και ο αιγιαλός. Ο νομικός ορισμός του αιγιαλού έχει πολύ μεγάλη σημασία διότι καθορίζει ποιά έκταση γης δεν μπορεί να αποτελέσει ιδιωτική ιδιοκτησία και ποιά μπορεί, εφόσον δεν είναι αιγιαλός. Ο αιγιαλός λοιπόν ορίζεται ως «η περιστοιχούσα την θάλασσαν χερσαία ζώνη η βρεχομένη από τας μεγίστας πλην συνήθεις αναβάσεις των κυμάτων». Από τον ορισμό αυτό προκύπτει ότι ο αιγιαλός είναι τμήμα της γης που περιβάλλει τη θάλασσα με όριο προς την ξηρά το σημείο εκείνο, μέχρι το οποίο φθάνουν τα συνήθως μεγαλύτερα κύματα. Ο αιγιαλός ανήκει, κατά νομική επιταγή στο Ελληνικό Δημόσιο. Το αν κάποιο τμήμα γης είναι αιγιαλός προσδιορίζεται την διοικητική επιτροπή του Αναγκαστικού Νόμου 2344/1940, αλλά και από άλλες διοικητικές αρχές. Επειδή ωστόσο το θέμα είναι πολύπλοκο, τελικώς η ιδιότητα του αιγιαλού προκύπτει από φυσικά και μόνο φαινόμενα και δεν δημιουργείται με πράξη της Πολιτείας και σε κάθε τοπική περίπτωση ο καθορισμός της έκτασης ως αιγιαλού ή παλαιού αιγιαλού, όταν δημιουργείται νέος αιγιαλός δια προσχώσεως, ανήκει στην εκτίμηση του τακτικού δικαστή και όχι της διοίκησης, όπως απεφάσισε ο Άρειος Πάγος στην υπ' αριθ. 104/2013 απόφασή του. Στην υπόθεση στην οποία εξεδόθη η ανωτέρω απόφαση, ιδιωτική εταιρεία ενήγαγε το Ελληνικό Δημόσιο, με αίτημα το Δικαστήριο να αναγνωρίσει ότι συγκεκριμένη έκταση μεταξύ της ξηράς και της θαλάσσης στο Νομό Ηρακλείου Κρήτης είναι ιδιωτική περιουσία της ενάγουσας εταιρείας. Κατά του περιεχομένου και του αιτήματος της αγωγής που ήσκησε η ιδιωτική εταιρεία, το Δημόσιο προέβαλε ένσταση, με τον ισχυρισμό ότι η συγκεκριμένη έκταση αποτελεί αιγιαλό και επομένως δεν δύναται να αποτελέσει τμήμα ιδιωτικής περιουσίας, αλλά αντιθέτως είναι πράγμα εκτός συναλλαγής. Το Πρωτοδικείο Ηρακλείου έκρινε ότι η αγωγή πρέπει να γίνει δεκτή και συνεπώς η έκταση ανήκει στην ενάγουσα εταιρεία και δεν είναι αιγιαλός. Το Δημόσιο προσέφυγε στο Εφετείο το οποίο έκρινε διαφορετικά, κάνοντας δεκτή την ένσταση του Δημοσίου και κρίνοντας ότι η έκταση αποτελεί αιγιαλό. Η ιδιωτική εταιρεία άσκησε αναίρεση κατά της αποφάσεως του Εφετείου και κατ'αυτόν τον τρόπο η υπόθεση έφθασε ενώπιον του Αρείου Πάγου, ο οποίος έκρινε ότι η απόφαση του Εφετείου ήταν ορθή και ότι η έκταση είναι αιγιαλός, οπότε ιδιώτες δεν μπορούν επ'΄αυτής να έχουν κυριότητα. Το ανώτατο δικαστήριο έκρινε επίσης ότι ο αιγιαλός, ως κοινής χρήσεως πράγμα που ανήκει στο Δημόσιο είναι εκτός συναλλαγής και ανεπίδεκτος χρησικτησίας, εκτός αν, λόγω προσχώσεων στην ακτή ή υποχώρησης του αιγιαλού στη θάλασσα, απέβαλε την ιδιότητά του αυτή, γιατί έπαυσε ο για την κοινή χρήση προορισμός του, οπότε εξακολουθεί και μετά την πρόσχωση να ανήκει στο δημόσιο, περιερχόμενος όμως εφεξής στην ιδιωτική περιουσία αυτού. Άξιο σημειώσεως είναι το γεγονός ότι για το επίμαχο ζήτημα της υπάρξεως αιγιαλού ή όχι και για το αν η έκταση είναι παλαιός αιγιαλός ορίσθηκε με δικαστική απόφαση πραγματογνώμων, ο οποίος απεφάνθη ότι το επίδικο ακίνητο δεν υπήρξε παλαιός αιγιαλός. Ωστόσο, το δικαστήριο, όπως έχει το δικαίωμα να κάνει, επειδή η κρίση του πραγματογνώμωνος δεν είναι δεσμευτική, δεν ακολούθησε το συμπέρασμα της πραγματογνωμοσύνης και απεφάσισε άλλως, ότι δηλαδή η έκταση είναι παλαιός αιγιαλός, δικαιώνοντας το Δημόσιο. 　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Master of Laws. www.greekadvocate.eu bm-bioxoi@otenet.gr ktimatologiolaw@yahoo.gr

Εικονική πώληση ακινήτου

Του Χρήστου Ηλιόπουλου* Στην αγοραπωλησία ακινήτου τα δύο μέρη συμφωνούν στην μεταβίβαση της κυριότητας του ακινήτου από τον πωλητή στον αγοραστή, έναντι συγκεκριμένου τιμήματος. Υπάρχουν, όμως, κατ' εξαίρεση περιπτώσεις όπου η σύμβαση πωλήσεως είναι εικονική, δηλ. οι δύο πλευρές υπογράφουν ένα συμβόλαιο που φαίνεται ότι είναι πώληση "στα χαρτιά", ενώ στην πραγματικότητα δεν πρόκειται περί πωλήσεως, αλλά για άλλη συναλλαγή, που συχνά είναι δωρεά, δηλ. το ακίνητο μεταβιβάζεται άνευ ανταλλάγματος. Ο νόμος ορίζει ότι εάν αποδειχθεί ότι μία σύμβαση δεν ήταν πραγματικά αυτό που φαίνεται στα συμβόλαια, η σύμβαση είναι άκυρη ως εικονική. Εκείνος που θέλει να επιτύχει την ακύρωση μίας μεταβίβασης ακινήτου ως εικονικής πρέπει να αποδείξει ότι η δήλωση βουλήσεως των δύο πλευρών στο συμβόλαιο δεν ήταν σοβαρή και αληθινή, αλλά φαινομενική και εικονική. Στην υπ' αριθ. 743/2013 απόφασή του ο Άρειος Πάγος έκρινε υπόθεση στην οποία ο παππούς το έτος 2005 πώλησε στον εγγονό του ένα υπό ανέγερση κτήριο, παρακρατώντας την επικαρπία για όλη την ζωή του. Μεταβίβασε δηλαδή στον εγγονό του την ψιλή κυριότητα επί ολοκλήρου του κτηρίου έναντι τιμήματος εκατό χιλιάδων ευρώ. Η πώληση έγινε νομίμως σε συμβολαιογράφο, ενώ υπεγράφη και απόδειξη ότι ο πωλητής παππούς έλαβε από τον αγοραστή εγγονό το ποσό των 100.000 ευρώ ως τίμημα της πωλήσεως, για να συνταχθεί από τον συμβολαιογράφο και η εξοφλητική πράξη. Το 2009 ο παππούς απεβίωσε και οι κληρονόμοι του, δηλ. τα παιδιά του, άσκησαν αγωγή κατά του εγγονού στα δικαστήρια, υποστηρίζοντας ότι το συμβόλαιο της πωλήσεως του 2005 δεν ήταν πώληση πραγματική αλλά εικονική και για τον λόγο αυτόν θα έπρεπε να ακυρωθεί. Το Πρωτοδικείο που δίκασε την υπόθεση δικαίωσε τους ενάγοντες και απεφάσισε ότι πράγματι η πώληση ήταν εικονική και για τον λόγο αυτόν το συμβόλαιο ήταν άκυρο. Με την απόφαση αυτή οι ενάγοντες πετύχαιναν το ακίνητο να θεωρηθεί πλέον κληρονομία του θανόντος πατρός τους και άρα να μοιρασθεί σ' αυτούς, τους κληρονόμους του και να αφαιρεθεί από την κυριότητα του εγγονού. Ο εγγονός όμως άσκησε έφεση και το Εφετείο ανέστρεψε την απόφαση του Πρωτοδικείου, κρίνοντας ότι η συναλλαγή που είχε καταγραφεί ως πώληση στο συμβολαιογραφικό έγγραφο του 2005 ήταν πράγματι τέτοια και δεν επρόκειτο περί εικονικής πωλήσεως. Το Εφετείο συγκεκριμένα απεφάσισε ότι "...αποδείχθηκε ότι οι συμβαλλόμενοι στην επίδικη σύμβαση είχαν τη βούληση κατάρτισης αυτής της σύμβασης πώλησης και απέβλεψαν στα έννομα αποτελέσματα αυτής. Υπήρξε δηλαδή σοβαρή και σπουδαία συναλλακτική πρόθεση των συμβληθέντων κατά την κατάρτιση της σύμβασης και με αυτήν αποσκοπούσαν ο μεν εναγόμενος να αποκτήσει την ψιλή κυριότητα του πωληθέντος ακινήτου, ο δε πωλητής να λάβει το συμφωνηθέν τίμημα, ανεξάρτητα αν αυτό ανταποκρινόταν ή όχι στην τότε αγοραία αξία του πωληθέντος ή αν αυτό καταβλήθηκε ή όχι, δοθέντος ότι τα γεγονότα αυτά δεν ασκούν έννομη επιρροή στο κύρος της σύμβασης ...". Οι αρχικοί ενάγοντες, που είχαν κερδίσει στην πρώτη δίκη, αλλά έχασαν στον δεύτερο βαθμό, άσκησαν αναίρεση στον Άρειο Πάγο, υποστηρίζοντας ότι το Εφετείο έσφαλε με την απόφασή του να μην ακυρώσει την πώληση ως εικονική. Ο Άρειος Πάγος ωστόσο απέρριψε την αναίρεση κρίνοντας ότι η απόφαση του Εφετείου ήταν ορθή, διότι είχε πλήρως αιτιολογήσει το συμπέρασμα στο οποίο κατέληξε, λαμβάνοντας υπόψιν του όλα τα αποδεικτικά στοιχεία που είχαν προσκομισθεί από τις δύο αντίπαλες πλευρές. Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Master of Laws. www.greekadvocate.eu bm-bioxoi@otenet.gr ktimatologiolaw@yahoo.gr

Πολεοδομική τακτοποίηση ακινήτου και κληρονομιά

. Του Χρήστου Ηλιόπουλου* Στα βασικά βήματα που πρέπει να γίνουν για να ολοκληρωθεί η διαδικασία μίας κληρνομιάς στην Ελλάδα είναι η εξεύρεση των περιουσιακών στοιχείων του κληρονομουμένου, (ακίνητα, αυτοκίνητα, σκάφη, κινητά αξίας, μετρητά χρήματα και τραπεζικοί λογαριασμοί), η περιγραφή αυτών και η εκτίμηση της αξίας τους. Όταν πρόκειται για ακίνητα, πρέπει να βρούμε έστω μία φωτοτυπία του τίτλου κτήσεώς τους (συμβόλαιο αγοράς, δωρεάς, γονικής παροχής, διανομής ακινήτων, σύσταση οριζοντίου ιδιοκτησίας κλπ.), ώστε να περιγράψουμε το κάθε ακίνητο, δηλαδή τα τετραγωνικά μέτρα του οικοπέδου ή αγροτεμαχίου, του κτίσματος που υπάρχει εντός αυτού, το έτος κατασκευής του κτηρίου, την θέση και τα όριά του, τους όμορους ιδιοκτήτες, το αν έχει δηλωθεί στο Κτηματολόγιο και στο Ε9, αν είναι εντός ή εκτός σχεδίου, αν έχει ημιυπαιθρίους χώρους, νομιμοποιημένους ή όχι και αν έχει πολεοδομικές παραβάσεις που χρειάζονται τακτοποίηση στην Πολεοδομία. Αν συμβαίνει αυτό το τελευταίο, έχουμε μία κατάσταση όπου ενώ στο συμβόλαιο αναγράφεται ότι η επιφάνεια του διαμερίσματος είναι π.χ. 108 τ.μ., η πραγματικότητα που ανακαλύπτει ο μηχανικός όταν κάνει την ακριβή μέτρηση, είναι ότι το διαμέρισμα είναι 120 τ.μ., είτε διότι ένας εξώστης (μπαλκόνι) έχει κλειστεί και έχει γίνει δωμάτιο, είτε διότι κατά την ανέγερση της οικοδομής το διαμέρισμα κατασκευάσθηκε μεγαλύτερο από όσο γράφει το συμβόλαιο, είτε διότι κάποιος ιδιοκτήτης του διαμερίσματος προέβη σε επέκταση άνευ πολεδομικής αδείας. Σε μία τέτοια περίπτωση το ακίνητο πρέπει να περιγραφεί στην Δήλωση Φόρου Κληρονομίας στην εφορία και μετά στην Αποδοχή Κληρονομίας στον συμβολαιογράφο, όχι μόνο με την επιφάνεια που αναγράφει το συμβόλαιο (108 τ.μ.), αλλά πρέπει να γίνει αναφορά ότι υπάρχει επέκταση της επιφανείας στα 120 τ.μ. καθώς και ότι έχει προηγηθεί τακτοποίηση της αυθαιρεσίας με τον νόμο για την νομιμοποίηση των αυθαιρέτων για 30 έτη. Εάν δεν γίνει η σχετική δήλωση στην εφορία και μετά στην πράξη αποδοχής κληρονομίας της επαύξησης της επιφανείας του ακινήτου, στην μελλοντική πώληση, γονική παροχή, δωρεά ή άλλη μεταβίβαση του ακινήτου, ο κληρονόμος θα συναντήσει εμπόδιο στην βεβαίωση που πρέπει να προσκομίσει από μηχανικό, που θα πρέπει να λέει τα ακριβή τετραγωνικά του προς μεταβίβαση ακινήτου. Με τον αυστηρό νόμο όπως ισχύει σήμερα, ο μηχανικός δεν μπορεί να κάνει τα στραβά μάτια και να μην αποτυπώσει τα πραγματικά τετραγωνικά μέτρα που μετράει στο ακίνητο, διότι διαφορετικά μπορεί να χάσει την άδειά του. Αν ο μηχανικός βρει ότι το διαμέρισμα είναι 120 τ.μ., αλλά η αποδοχή γράφει μόνο 108, το διαμέρισμα δεν μπορεί να πωληθεί. Θα πρέπει να γίνει τροποποιητική δήλωση στην εφορία για την κληρονομιά και διορθωτική αποδοχή στον συμβολαιογράφο, να πληρωθεί ίσως πρόσθετος φόρος κληρονομίας, που συνεπάγονται κόστος και καθυστέρηση και μετά μπορεί να γίνει η πώληση του κληρονομηθέντος ακινήτου. Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Master of Laws. www.greekadvocate.eu bm-bioxoi@otenet.gr ktimatologiolaw@yahoo.gr

Όταν η διαθήκη αναφέρει ακίνητο που δεν ανήκει στον διαθέτη

Του Χρήστου Ηλιόπουλου* Τα ακίνητα που ανήκουν σ' εκείνον που υπογράφει διαθήκη μεταβιβάζονται μετά τον θάνατό του στους κληρονόμους του. Συνήθως, όσα ακίνητα περιγράφονται σε μία διαθήκη ανήκουν κατά κυριότητα στον διαθέτη και με την υπογραφή της αποδοχής κληρονομίας ή την έκδοση του κληρονομητηρίου από το δικαστήριο, επιμελεία των κληρονόμων, τα ακίνητα μεταβιβάζονται σ' αυτούς. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις στις οποίες τα ακίνητα που γράφει στην διαθήκη του ο διαθέτης δεν του ανήκουν και εσφαλμένως αυτός τα περιλαμβάνει στην διαθήκη του ως δικά του, ή είναι αμφισβητούμενης κυριότητος. Το ερώτημα είναι αν μπορούν να τα αποκτήσουν οι κληρονόμοι. Κατ' αρχάς, ό,τι δεν ανήκει στον κληρονομούμενο δεν μπορεί να μεταβιβασθεί ούτε στους κληρονόμους του. Αν δεν είχε κυριότητα ο διαθέτης, δεν αποκτούν κυριότητα ούτε και οι κληρονόμοι του. Υπάρχει όμως η δυνατότητα παρά το γεγονός ότι ο διαθέτης δεν είχε στην κυριότητά του κάποιο ακίνητο, αυτό να αποκτηθεί τελικώς από τον ή τους κληρονόμους του, εφόοσον οι κληρονόμοι είναι καλής πίστεως και κρατήσουν το ακίνητο τουλάχιστον για δέκα χρόνια στη νομή τους, μετά την υπογραφή της συμβολαιογραφικής αποδοχής κληρονομίας. Πρόκειται για τον θεσμό της τακτικής χρησικτησίας, κατά τον οποίο αν κάποιος έχει στην φυσική εξουσίασή του ένα πράγμα (ακίνητο) με την ειλικρινή πεποίθηση ότι είναι δικό του (νομή), με καλή πίστη και με νόμιμο τίτλο (συνήθως συμβόλαιο) για δέκα έτη κατ' ελάχιστον, μπορεί να αποκτήσει την κυριότητα αυτού. Στην υπ' αριθ. 2124/2013 απόφασή του ο Άρειος Πάγος έκρινε αναίρεση που ασκήθηκε κατά αποφάσεως του Πρωτοδικείου Άμφισσας. Στην υπόθεση αυτή η ενάγουσα ήταν κληρονόμος του πατρός της, ο οποίος με διαθήκη του της άφησε συγκεκριμένο ακίνητο, που ανέφερε στην διαθήκη ότι ήταν δικό του. Το ακίνητο όμως αυτό, όπως αποδείχθηκε στο δικαστήριο, δεν ήταν δικό του, επομένως δεν μπορούσε και να το διαθέσει. Η κόρη του όμως, που τον κληρονόμησε όταν αυτός απεβίωσε το 1987, θεώρησε καλοπίστως ότι το ακίνητο που της άφηνε στην διαθήκη του ο πατέρας της ήταν δικό του και για τον λόγο αυτόν διενήργησε σειρά πράξεων νομής για διάστημα πάνω από δεκαετία. Συγκεκριμένα προέβη το έτος 1988 σε δήλωση του ως άνω ακινήτου στον αρμόδιο οικονομικό έφορο Λιδορικίου προκειμένου να υπολογισθεί ο φόρος κληρονομιάς, συμπεριέλαβε αυτό ως περιουσιακό στοιχείο στη φορολογική δήλωση ακίνητων περιουσιακών στοιχείων (Ε9) των οικονομικών ετών 1997 και 2005, ανέθεσε σε αρχιτέκτονα μηχανικό τη σύνταξη τοπογραφικού διαγράμματος και αποδέχθηκε αυτό ως κληρονομιαίο ακίνητο με δήλωση αποδοχής κληρονομιάς του 1992 ενώπιον συμβολαιογράφου. Το 2005 κάποιοι τρίτοι εισήλθαν στο ακίνητο ισχυριζόμενοι ότι είναι δικό τους και η κληρονόμος άσκησε διεκδικητική αγωγή στο Ειρηνοδικείο Τολοφώνος. Ο ισχυρισμός της ήταν ότι το ακίνητο ανήκε στον πατέρα της, αλλά επικουρικώς ότι, ακόμα κι αν δεν ανήκε στον πατέρα της, η ίδια το είχε αποκτήσει με τακτική χρησικτησία, διότι το είχε στη νομή της από το 1987 που απεβίωσε ο πατέρας της, δηλαδή για πάνω από δέκα χρόνια μέχρι το 2005, είχε νόμιμο τίτλο, δηλαδή την αποδοχή κληρονομίας και ήταν καλής πίστεως, διότι δεν είχε κανέναν λόγο να μην πιστεύει ότι το ακίνητο δεν ανήκε στον πατέρα της, αφού αυτός το είχε περιλάβει στην διαθήκη του. Το Ειρηνοδικείο απέρριψε την αγωγή της, με το αιτιολογικό ότι δεν είχε γίνει κυρία του ακινήτου, αφού την αποδοχή κληρονομίας την είχε υπογράψει το 1992, την είχε όμως μεταγράψει στο υποθηκοφυλακείο μόλις το 2005, λίγο πριν ασκήσει την αγωγή στο δικαστήριο για να διεκδικήσει το ακίνητο. Το ίδιο έκρινε και το κατ' έφεσιν δικάσαν Πολυμελές Πρωτοδικείο Άμφισσας, που απέρριψε την έφεσή της. Ο Άρειος Πάγος όμως, ενώπιον του οποίου άσκησε αναίρεση, έκρινε διαφορετικά και την δικαίωσε. Το ανώτατο δικαστήριο έκρινε συγκεκριμένα ότι μπορεί η αποδοχή κληρονομίας να υπεγράφη το 1992 και η μεταγραφή της να έγινε μόλις το 2005, αλλά με την μεταγραφή της πράξεως της αποδοχής, η ισχύς της αποδοχής ανατρέχει πίσω, αναδρομικώς, στο έτος θανάτου του διαθέτη, δηλ. στην υπόθεση αυτή, στο 1987. Επομένως, το 2005 που η ενάγουσα άσκησε την διεκδικητική αγωγή της, είχε ήδη νόμιμο τίτλο, δηλ. την αποδοχή κληρονομίας στον συμβολαιογράφο του 1992, ήδη για χρονικό διάστημα πάνω από δέκα έτη, αφού η έναρξη της νομής ανατρέχει στον χρόνο θανάτου, δηλ. το 1987, ενώ ήταν και καλής πίστεως νομέας. Για τον λόγο αυτόν ο Άρειος Πάγος έκρινε ότι η ενάγουσα είχε αποκτήσει κυριότητα του επιδίκου ακινήτου με τακτική χρησικτησία. Ανήρεσε συνεπώς την απόφαση του Πρωτοδικείου Άμφισσας και ανέπεμψε την υπόθεση στο ίδιο δικαστήριο, που θα συγκροτηθεί από άλλους δικαστές, για να ξαναδικάσουν την υπόθεση σύμφωνα με την κρίση του Αρείου Πάγου. Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Master of Laws. www.greekadvocate.eu bm-bioxoi@otenet.gr ktimatologiolaw@yahoo.gr

Αντισυνταγματικός ο ΕΝΦΙΑ αν στερεί την δικαστική προστασία του ακινήτου

Του Χρήστου Ηλιόπουλου* Το Μονομελές Πρωτοδικείο Χανίων με την υπ΄αριθ. 210/2014 απόφασή του, έκρινε ότι είναι αντισυνταγματική και μη εφαρμοστέα η διάταξη που ορίζει ότι αν δεν έχεις πληρώσει τον ΕΝΦΙΑ, δεν μπορείς να προσφύγεις στο δικαστήριο να προστατεύσεις το ακίνητό σου από κάποιον που το επιβουλεύεται. Η ελληνική κυβέρνηση εισήγαγε προσφάτως νόμο για τον φόρο ακινήτων (ΕΝΦΙΑ), που απαγορεύει την μεταβίβαση καθ' οιονδήποτε τρόπο ενός ακινήτου, εάν δεν αποδεικνύεται με πιστοποιητικό της εφορίας ότι έχει εξοφληθεί η ΕΝΦΙΑ. Με το νόμο αυτόν απαγορεύεται η πώληση, δωρεά, γονική παροχή κλπ. ακινήτου, εάν ο ιδιοκτήτης του δεν έχει πληρώσει τον ΕΝΦΙΑ και μάλιστα όχι μόνο για το συγκεκριμένο ακίνητο, αλλά και για όλα τα άλλα ακίνητα που διαθέτει! Επιπλέον, με τον ίδιο νόμο απαγορεύεται στον πολίτη να προσφύγει στα δικαστήρια και να προστατεύσει την περιουσία του, εάν αυτή έχει καταπατηθεί ή προσβληθεί από τρίτον, αν δεν έχει πληρώσει τον ΕΝΦΙΑ. Η κύρωση αυτή, δηλ. της απαγόρευσης προσφυγής στο δικαστήριο για να σώσεις το ακίνητό σου από κάποιον που θέλει να στο πάρει, αν δεν πληρώσεις πρώτα τον ΕΝΦΙΑ, κρίνεται ως μία δυσμενής κύρωση εις βάρος του ιδιοκτήτη, άκρως δυσανάλογη προς τον σκοπό της, δηλ. την συλλογή των φόρων του κράτους. Το Δικαστήριο των Χανίων έκρινε, ωστόσο, ότι η διάταξη του νόμου που δημιουργεί φραγμό στην πρόσβαση στην δικαιοσύνη, αν δεν έχει πληρωθεί ο ΕΝΦΙΑ, είναι αντισυνταγματική, διότι " ... συντελεί απλά σε άνιση μεταχείριση των πολιτών του, από το ίδιο το κράτος, που τίθεται σε πλεονεκτική θέση έναντι αυτών, εξασφαλίζοντας πρωταρχικά και κύρια το δικό του δημοσιονομικό οικονομικό συμφέρον, συρρικνώνοντας το ατομικό δικαίωμα των πολιτών του σε εύκολη πρόσβαση στα δικαστήρια, την οποία θα έπρεπε να εγγυάται και όχι να χρησιμοποιεί την Δικαιοσύνη και την ευχέρεια προσφυγής σε αυτήν ως μέσο πίεσης για την τακτοποίηση των φορολογικών υποχρεώσεων των πολιτών. Επιπλέον, η επιβολή φόρου ακίνητης περιουσίας, παράλληλα προς υφισταμένους άλλους φόρους, δεν πρέπει να θίγει τον πυρήνα του δικαιώματος της ιδιοκτησίας και δεν πρέπει να εξαρτά το συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα του πολίτη να προσφύγει στη Δικαιοσύνη από τις συγκεκριμένες φορολογικές του υποχρεώσεις". Το Δικαστήριο συνεχίζει: "Διαφορετικά θα ελοχεύει ο κίνδυνος ο υπερχρεωμένος ιδιοκτήτης να μην είναι σε θέση να προσκομίσει το ως άνω πιστοποιητικό [ότι κατέβαλε τον ΕΝΦΙΑ] και η εμπράγματη αγωγή του με την οποία ζητά να προστατεύσει το δικαίωμα της κυριότητάς του, που του περέχει άμεση, απόλυτη και καθολική εξουσία πάνω στο ακίνητο, θα πρέπει να αποριφθεί για λόγους μη ουσιαστικούς ... και έτσι ο πολίτης θα στερείται ουσιαστικά της εξουσίας να απαγορεύει απόλυτα κάθε επέμβαση τρίτου στο ακίνητό του χωρίς την άδειά του και θα βρίσκεται εκτεθειμένος και απροστάτευτος απέναντι στην αυθαιρεσία του οποιουδήποτε καταπατητή". Η δικαστική αυτή απόφαση, μικρό μέρος της οποίας παρατίθεται εδώ, αποτελεί γεναία και αδέκαστη δήλωση ότι το Σύνταγμα που προστατεύει την περιουσία των πολιτών και ορίζει ότι καθένας έχει δικαίωμα να προσφεύγει στα δικαστήρια για να προστατεύσει τα δικαιώματά του, αλλά και η Ευρωπαϊκή Σύμβαση Προστασίας των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, ίστανται υψηλώτερα του νόμου για τον ΕΝΦΙΑ και υπερισχύουν αυτού. Μένει τώρα να δούμε αν η απόφαση αυτή θα προσβληθεί με ένδικο μέσο, ώστε να κληθεί ανώτερο δικαστήριο να επικυρώσει την τολμηρή έναντι της εκτελεστικής εξουσίας, αλλά δίκαιη δικαστική κρίση του Πρωτοδικείου Χανίων, για την προστασία της ιδιοκτησίας των πολιτών και του δικαιώματός τους να προσφεύγουν στα δικαστήρια ανεξαρτήτως του αν πλήρωσαν τον ΕΝΦΙΑ ή όχι. Διαφορετικά, θα δημιουργηθούν πολίτες δύο κατηγοριών. Εκείνοι που θα έχουν να πληρώσουν ΕΝΦΙΑ και θα σώζουν το ακίνητό τους έναντι του καταπατητή και τα παιδιά ενός κατώτερου Θεού, που δεν θα έχουν να πληρώσουν ΕΝΦΙΑ και ο καταπατητής θα τους παίρνει το ακίνητό τους, εφαρμόζοντας το νόμο της ζούγκλας, γνωρίζοντας ότι ο ιδιοκτήτης δεν μπορεί να προσφύγει στα δικαστήρια. Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Master of Laws. www.greekadvocate.eu bm-bioxoi@otenet.gr ktimatologiolaw@yahoo.gr

Κτηματολόγιο τώρα σε Αρκαδία, Αργολίδα και Κοζάνη

Του Χρήστου Ηλιόπουλου* Οι ιδιοκτήτες ακινήτων στους Νομούς Αρκαδίας, Αργολίδος και Κοζάνης, στις περιοχές όπου δεν είχαν έως τώρα ενταχθεί στο Κτηματολόγιο, πρέπει να δηλώσουν λεπτομερώς τα ακίνητά τους για να καταγραφούν και να μπορούν να μεταβιβασθούν, δηλ. για να έχουν αξία, άλλως θα χάσουν την δυνατότητα διαθέσεως αυτών. Ακίνητο είναι κάθε δικαίωμα που έχει κάποιος, είτε στο 100% είτε σε μικρότερο ποσοστό (εξ αδιαιρέτου μερίδιο) επί διαμερίσματος, (οριζοντίου ιδιοκτησίας), μονοκατοικίας, οικοπέδου, αγροτεμαχίου, αλλά και το δικαίωμα υψούν (ο λεγόμενος "αέρας"), το δικαίωμα διελεύσεως από ξένο ακίνητο (δουλεία διόδου), αποθήκες, χώροι σταθμεύσεως και άλλα. Η προθεσμία για την υποβολή της δηλώσεως λήγει στις 7 Οκτωβρίου 2014. Αν όμως ο δικαιούχος είναι κάτοικος εξωτερικού, έχει προθεσμία έως τις 7 Ιανουαρίου 2015. Η δήλωση μπορεί να υποβληθεί είτε στο αρμόδιο γραφείο, είτε και ηλεκτρονικώς, μέσω Διαδικτύου. Η δήλωση του ακινήτου ή των ακινήτων που έχει ο κάθε ιδιοκτήτης σ' αυτούς τους τρεις νομούς υποβάλλεται στο γραφείο Κτηματογράφησης στην Τρίπολη για το Νομό Αρκαδίας, στο Ναύπλιο για το Νομό Αργολίδος, ενώ για το Νομό Κοζάνης οι δηλώσεις υποβάλλονται στη Σιάτιστα, το Τσοτύλι, την Πτομελαΐδα, την Κοζάνη και τα Σέρβια. Τα έγγραφα που πρέπει να συνοδεύουν τις δηλώσεις, ώστε το δικαίωμα κάθε ιδιοκτήτη να καταγραφεί ορθώς, είναι τα εξής: φωτοαντίγραφο του τίτλου (συμβόλαιο, δικαστική απόφαση, διοικητική πράξη κλπ), φωτοαντίγραφο του πιστοποιητικού μεταγραφής του στο υποθηκοφυλακείο και φωτοαντίγραφο δελτίου ταυτότητας ή διαβατηρίου του δικαιούχου. Χρειάζονται επίσης τα πλήρη στοιχεία του ιδιοκτήτη, όπως όνομα, επώνυμο, όνομα πατρός και μητρός, ΑΦΜ, πλήρης διεύθυνση κατοικίας στην Ελλάδα και αν η κατοικία είναι στο εξωτερικό, απαιτείται εκπρόσωπος στην Ελλάδα. Αν ο ιδιοκτήτης δεν έχει τίτλο, αλλά βασίζει την κυριότητα του σε χρησικτησία, εάν δεν υπάρχει ήδη δικαστική απόφαση που να αναγνωρίζει ότι είναι ιδιοκτήτης του ακινήτου, πρέπει να υποβληθούν στο Κτηματολόγιο κάθε είδους έγγραφα που ενισχύουν τον ισχυρισμό για χρησικτησία, όπως λογαριασμοί ΔΕΗ, ΟΤΕ κ.λπ. στο όνομα του δικαιούχου, μισθωτήρια με τα οποία εκμισθώνει ο δικαιούχος το ακίνητο σε τρίτους ενοικιαστές, αποδεικτικά επιδότησης, πράξη αναγνώρισης ορίων κ.λπ). Επιπλέον, απαιτείται η κατάθεση τοπογραφικού διαγράμματος, όσο παλαιό κι αν είναι, εφόσον αυτό αναφέρεται στο συμβόλαιο και ο ιδιοκτήτης επικαλείται χρησικτησία, όπως επίσης και αν έχει εκδοθεί οικοδομική άδεια ή το τοπογραφικό έχει συνταχθεί για μεταβίβαση (πώληση, δωρεά, γονική παροχή κλπ.). Σημειώνεται ότι η δήλωση στο Κτηματολόγιο είναι υποχρεωτική ακόμα και αν ο ιδιοκτήτης έχει δηλώσει το ακίνητό του κατά το παρελθόν στο υποθηκοφυλακείο και στο Ε9 της εφορίας. Εάν δεν γίνει η δήλωση στο Κτηματολόγιο ο ιδιοκτήτης δεν θα μπορεί να προβεί σε καμία ενέργεια σχετική προς το ακίνητό του, ούτε να το πουλήσει. Τα ανωτέρω δεν αφορούν ακίνητα σε περιοχές, όπου η δήλωση στο Κτηματολόγιο πρέπει να έχει ήδη γίνει από καιρό: στην Αρκαδία είναι το Άστρος και το Παράλιο Άστρος, τα Δολιανά και το Ξηροπήγαδο, στην Αργολίδα η Νέα Κίος και το Κεφαλάρι και στην Κοζάνη οι περιοχές Ολυμπιάδας, Περδίκκας, Αγίου Χριστοφόρου και Φιλώτα. Εννοείται ότι εάν κάποιος ιδιοκτήτης ακινήτου δεν έχει κάνει δήλωση στις παραπάνω περιοχές όπου η κτηματογράφηση έχει αρχίσει από καιρό, πρέπει να το πράξει αμέσως, διότι μπορεί να χρειασθεί όχι απλώς να υποβάλει μία δήλωση και φωτοτυπία του συμβολαίου και του τοπογραφικού, αλλά να υποβάλει μία πιο ειδική αίτηση στο Κτηματολόγιο ή ακόμα και αίτηση στο δικαστήριο για να λάβει δικαστική απόφαση που να αναγνωρίζει ότι είναι κύριος του ακινήτου. Τέλος, οι ιδιοκτήτες ακινήτων στους Νομούς Πέλλας και Τρικάλων θα πρέπει να ετοιμάζονται για να υποβάλουν κι αυτοί με την σειρά τους δήλωση των ακινήτων τους στο Κτηματολόγιο προσεχώς. Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Master of Laws. www.greekadvocate.eu bm-bioxoi@otenet.gr ktimatologiolaw@yahoo.gr

Η διανομή λύνει την συγκυριότητα πολλών επί ακινήτου

Του Χρήστου Ηλιόπουλου* Συχνά συμβαίνει το ίδιο ακίνητο να ανήκει όχι σε έναν αλλά σε περισσοτέρους ιδιοκτήτες. Αυτό σημαίνει ότι περισσότεροι του ενός έχουν από ένα εξ αδιαιρέτου μερίδιο στο ίδιο ακίνητο. Η εξ αδιαιρέτου συγκυριότητα σπανιώτερα είναι αποτέλεσμα εξ αρχής αγοράς του ιδίου ακινήτου από περισσοτέρους. Συνήθως είναι συνέπεια κληρονομικής διαδοχής, δυνάμει της οποίας περισσότεροι κληρονόμοι καθίστανται συνιδιοκτήτες ενός ή περισσοτέρων ακινήτων. Η συγκυριότητα μπορεί να λειτουργεί ομαλά μεταξύ των συγκυρίων, οι οποίοι μπορεί είτε να χρησιμοποιούν από κοινού (ταυτοχρόνως ή εναλλάξ) το κοινό ακίνητο, είτε να το εκμισθώνουν (νοικιάζουν) και να μοιράζονται το εισπραττόμενο ενοίκιο αναλόγως των ποσοστών τους, είτε να ανέχονται την χρήση του κοινού ακινήτου από έναν εκ των συγκυρίων, επειδή π.χ. αυτός μένει στην Ελλάδα, ενώ οι άλλοι διαμένουν στο εξωτερικό και χαριστικώς αφήνουν τον συγγενή τους (αδελφό, ξάδελφο, θείο κλπ.) να κάνει χρήση του κοινού ακινήτου (χρησιδάνειο). Η συγκυριότητα όμως μπορεί να και να μην εξελίσσεται ομαλώς, επειδή η επιθυμία και η επιδίωξη εκάστου των συγκυρίων για την τύχη του ακινήτου να μην συμπίπτει με τον σκοπό και τις επιθυμίες των λοιπών. Συγκεκριμένα, κάποιος συγκύριος μπορεί να θέλει να πουλήσει το μερίδιό του ώστε να ρευστοποιήσει το περιουσιακό του δικαίωμα, ενώ οι άλλοι να μην θέλουν των πώληση, ούτε όμως να είναι και διατεθειμένοι να αγοράσουν το μερίδιο εκείνου που θέλει την ρευστοποίηση. Η λύση για εκείνον που επιθυμεί την ρευστοποίηση του περιουσιακού στοιχείου του έναντι του άλλου που δεν θέλει αλλαγές στο ιδιοκτησιακό καθεστώς του κοινού ακινήτου, είναι η διανομή του ακινήτου. Η διανομή μπορεί να γίνει συμβολαιογραφικώς, εάν το κοινό ακίνητο μπορεί να χωρισθεί σε τμήματα αντίστοιχα των ποσοστών εκάστου συγκυρίου. Αν όμως το κοινό ακίνητο δεν χωρίζεται, είτε διότι είναι διαμέρισμα, είτε διότι είναι μονοκατοικία, οικόπεδο ή αγροτεμάχιο που δεν χωρίζεται κατά τους πολεοδομικούς κανονισμούς σε μικρότερα άρτια και οικοδομήσιμα τεμάχια, η μόνη λύση είναι η αγωγή διανομής στο δικαστήριο, η οποία θα γίνει δεκτή και θα διαταχθεί η διανομή ακόμη και με πλειστηριασμό του κοινού ακινήτου. Κατά την υπ' αριθ. 619/2012 απόφαση του Αρείου Πάγου, τα απαραίτητα κατά νόμο στοιχεία της αγωγής με την οποία ζητείται η διανομή κοινού ακινήτου είναι η συγκυριότητα του ενάγοντος, η μεταξύ αυτού και του εναγομένου κοινωνία, η ακριβής περιγραφή του διανεμητέου ακινήτου, η μη συμφωνία του εναγομένου για εξώδικη διανομή και σχετικό αίτημα. Ειδικότερα, βάση της αγωγής διανομής κοινού πράγματος είναι η συγκυριότητα του ενάγοντα με τους καθ' ων αυτή απευθύνεται, το στοιχείο δε αυτό αρκεί να περιέχεται στην αγωγή, χωρίς να είναι απαραίτητο να εκτίθεται σ' αυτή και ο τρόπος με τον οποίο ο εναγόμενος έγινε συγκύριος του διανεμητέου πράγματος. Η έρευνα ως προς αυτό γίνεται από το δικαστήριο παρεμπιπτόντως, μόνο εφόσον αμφισβητηθεί από τον εναγόμενο, οπότε και υποχρεούται ο ενάγων, με τις προτάσεις του της πρώτης στο πρωτοβάθμιο δικαστήριο συζήτησης της αγωγής, να καθορίσει τον τρόπο με τον οποίο έγινε αυτός-εναγόμενος-συγκύριος, αλλιώς η αγωγή καθίσταται αόριστη και απορρίπτεται. Επί αγωγής διανομής κοινού πράγματος, που η συγκυριότητα του ενάγοντος στο επίδικο ακίνητο στηρίζεται στην κληρονομική διαδοχή, χρειάζεται να αναφέρεται τόσο η αποδοχή της κληρονομίας, όσο και η μεταγραφή της ή η έκδοση κληρονομητηρίου και η μεταγραφή αυτού. Η παράλειψη των στοιχείων αυτών στην αγωγή διανομής καθιστά την τελευταία αόριστη και απορριπτέα. Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Master of Laws. www.greekadvocate.eu bm-bioxoi@otenet.gr ktimatologiolaw@yahoo.gr

Επιδρομή ΕΝΦΙΑ στην ιδιωτική περιουσία των Ελλήνων

Του Χρήστου Ηλιόπουλου* Πριν λίγα χρόνια ο φόρος περιουσίας ακινήτων στην Ελλάδα λεγόταν ΕΤΑΚ, δηλ. Ενιαίο Τέλος Ακινήτων και ήταν πολύ χαμηλός. Περί το έτος 2010 το κράτος το ονόμασε ΦΑΠ, δηλ. φόρο ακινήτου περιουσίας. Τον Σεπτέμβριο του 2011 ενώ ο αρμόδιος υπουργός διαβεβαίωνε ότι δεν πρόκειται να επιβληθεί πρόσθετος φόρος στα ακίνητα μέσω της ΔΕΗ, συνέβη ακριβώς το αντίθετο και επεβλήθη το ΕΕΤΗΔΕ (Έκτακτο Ειδικό Τέλος Ηλεκτροδοτημένων Δομημένων Επιφανειών), το λεγόμενο "χαράτσι", ενώ παρέμεινε και ο ΦΑΠ. ΤΟ 2014 ο ΦΑΠ και το ΕΕΤΗΔΕ ενοποιήθηκαν σε έναν ενιαίο φόρο περιουσίας, που ονομάσθηκε ΕΝΦΙΑ, (Ενιαίος Φόρος Ιδιοκτησίας Ακινήτων). Τα ειδοποιητήρια για τον ΕΝΦΙΑ έφθασαν στις αρχές Αυγούστου όχι μέσω ταχυδρομείου, αλλά στον ηλεκτρονικό φάκελλο που έχει πλέον κάθε φορολογούμενος στο Διαδίκτυο. Ο ΕΝΦΙΑ πρέπει να καταβληθεί στο κράτος σε πέντε δόσεις, σύμφωνα με όσα ισχύουν σήμερα, με την πρώτη δόση να είναι καταβλητέα το αργότερο έως 29 Αυγούστου 2014. Η φορολογική επιδρομή δηλ. εις βάρος των Ελλήνων ξεκίνησε με την πρώτη από τις τρεις συνολικώς δόσεις φόρου εισοδήματος που έπρεπε να έχει καταβληθεί έως 31-7-2014 (με τους ελεύθερους επαγγελματίες να βλέπουν αύξηση του φόρου τους από 50% έως 300%), ενώ έως 29-8-2014 πρέπει να καταβληθεί η πρώτη δόση ΕΝΦΙΑ, όπως θα γίνεται και στο τέλος Σεπτεμβρίου, Οκτωβρίου, Νοεμβρίου και Δεκεμβρίου 2014. Παραλλήλως, τέλος Σεπτεμβρίου και Νοεμβρίου 2014 πρέπει να καταβληθούν οι δεύτερη και τρίτη δόση του φόρου εισοδήματος, δηλ. Σεπτέμβριο και Νοέμβριο οι φορολογούμενοι στην Ελλάδα θα πληρώσουν τουλάχιστον δύο δόσεις στην εφορία, χωρίς να υπολογίζονται τυχόν άλλες δόσεις που οφείλουν από κάποια ρύθμιση, από άλλον φόρο ή πρόστιμο, ενώ υπάρχουν πάντα και οι δόσεις προς τις τράπεζες για διαφόρων ειδών δάνεια. Το μεγάλο παράπονο των περισσοτέρων ιδιοκτητών ακινήτων είναι ότι ενώ λόγω της οικονομικής κρίσεως η πραγματική αξία των ακινήτων έχει μειωθεί από 30% έως και 70%, εν σχέσει προς τις αξίες του 2008 - 2009, (διαμερίσματα στην Καλλιθέα και στην Κυψέλη πωλούνται ακόμα και έναντι 8.000 ευρώ!), το ελληνικό κράτος θεωρεί παρανόμως ότι οι αξίες παραμένουν στο 2009 και φορολογεί επί εκείνων των υψηλών αξιών, ενώ η περιουσία του φορολογουμένου έχει υποστεί τεράστια μείωση. Επίσης, ο φόρος είναι το ίδιο υψηλός είτε το ακίνητό σου είναι νοικιασμένο, οπότε εισπράττεις ένα εισόδημα, είτε είναι ξενοίκιαστο! Το δίκαιο που αντιλαμβάνεται κάθε πολίτης είναι η φορολογία επί των ακινήτων να υπολογίζεται ως ένα ποσοστό επί της πραγματικής αξίας των ακινήτων εκείνη την χρονιά και όχι πέντε και έξι χρόνια πίσω, όταν οι αξίες ήταν κατά πολύ υψηλότερες. Αυτό σημαίνει ότι αν κάποιος φορολογούμενος αποφασίσει να προσβάλει στα δικαστήρια την νομοθεσία βάσει της οποίας του επεβλήθη φόρος επί του ακινήτου του, που το κράτος θεωρεί ότι αξίζει π.χ. 100.000 ευρώ, ενώ η πραγματική σημερινή αξία του είναι 60.000 ευρώ, έχει αρκετές πιθανότητες να δικαιωθεί δικαστικώς, αφού η νομοθεσία αυτή παραβιάζει όχι μόνο το ελληνικό Σύνταγμα (άρθρο 17 κ.α.), αλλά και διεθνείς συνθήκες, όπως την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Προστασίας των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) και τα πρόσθετα πρωτόκολλα αυτής, που προστατεύουν την ιδιωτική περιουσία. Υποτίθεται ότι το ελληνικό κράτος κάνει μάθημα ηθικής και δικαίου στους Έλληνες ότι είναι σωστό και δίκαιο να πληρώνουν τους φόρους τους, αλλά το ίδιο το κράτος προβαίνει σε μία άνευ προηγουμένου παράνομη επιβολή φόρων επί ακινήτων που δεν αξίζουν συχνά ούτε το μισό από όσο το κράτος τα υπολογίζει, για να επιβάλει υπέρμετρους, δηλ. άδικους φόρους. Αποτέλεσμα της παράλογης αυτής πολιτικής του κράτους είναι κάθε μήνα περίπου ένα δισεκατομμύριο ευρώ φόρων να μην πληρώνονται από Έλληνες, που οι περισσότεροι δεν δύνανται να τους καταβάλλουν και το συνολικό ποσό των ανείσπρακτων φόρων να αγγίζει τα 72 δισεκατομμύρια ευρώ! Η επιβολή όμως δυσβάσταχτων φόρων καθιστά ένα μεγάλο μέρος των Ελλήνων δέσμιο και υπόδουλο στο ίδιο του το κράτος, αφού ούτε να πωλήσουν μπορούν την περιουσία τους, λόγω οικονομικής κρίσεως αλλά και αδυναμίας πληρωμής των φόρων ακινήτου που έχει συνέπεια την απαγόρευση διαθέσεως του ακινήτου, ούτε φορολογικώς συνεπείς μπορούν να είναι. Ένα τέτοιο κράτος που επιβάλει υπερβολικούς φόρους επί ακινήτων δεν μπορεί να προσελκύσει ξένους για να αγοράσουν, ούτε τους ομογενείς μπορεί να πείσει να αποκτήσουν ή να διατηρήσουν περιουσίες στην Ελλάδα. Αυτό είναι ένα κράτος που δεν θα μπορεί να διατηρήσει επί μακρόν την κοινωνική ειρήνη και τον ελάχιστο σεβασμό των πολιτών έναντι των κρατικών αρχών και θεσμών. Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Master of Laws. www.greekadvocate.eu bm-bioxoi@otenet.gr ktimatologiolaw@yahoo.gr

Ο μεθυσμένος οδηγός είναι ανασφάλιστος

Ο μεθυσμένος οδηγός είναι ανασφάλιστος Του Χρήστου Ηλιόπουλου* Οι ασφαλιστικές εταιρείας που συνάπτουν συμβόλαια ασφάλισης με οδηγούς - ιδιοκτήτες αυτοκινήτων στην Ελλάδα, δεν καλύπτουν ασφαλιστικώς τον πελάτη τους, εάν αυτός προξενήσει ατύχημα, ενώ οδηγούσε υπό την επήρεια μέθης. Συγκεκριμένα, οι ασφαλιστικές εταιρείες αποζημιώνουν τον ζημιωθέντα από το ατύχημα που προκάλεσε ο πελάτης τους, ακολούθως όμως στρέφονται κατά του πελάτη τους για να τους καταβάλει όσα χρήματα υποχρεώθηκαν να καταβάλουν στον ζημιωθέντα, διότι ο πελάτης τους οδηγούσε μεθυσμένος. Μεταξύ ασφαλιστή και ασφαλισμένου η σύμβαση ασφαλίσεως καταρτίζεται με απλή συναίνεση και αποδεικνύεται με το ασφαλιστήριο, που εκδίδεται από τον ασφαλιστή. Εγκύρως μπορεί να συμφωνηθεί με την ασφαλιστική σύμβαση ότι αποκλείεται η από τον ασφαλιστή κάλυψη ζημιών, που προκαλούνται από την κυκλοφορία αυτοκινήτου, όταν ο οδηγός κατά τον χρόνο του ατυχήματος τελεί υπό την επίδραση οινοπνεύματος ή τοξικών ουσιών. Η συνομολόγηση του όρου αυτού δεν απαλλάσσει τον ασφαλιστή της υποχρεώσεως να αποζημιώσει τον τρίτο που ζημιώθηκε, παρέχει όμως στον ασφαλιστή το δικαίωμα να εναγάγει τον ασφαλισμένο και να ζητήσει κάθε ποσό που κατέβαλε ή θα καταβάλει στον ζημιωθέντα τρίτο για την αποκατάσταση της ζημίας του. Η συνομολόγηση του όρου αυτού, που παρέχει στον ασφαλιστή δικαίωμα αναγωγής κατά του ασφαλισμένου, μπορεί να γίνει είτε με την ρητή ενσωμάτωση και αναγραφή του όρου αυτού στην σύμβαση ασφαλίσεως, είτε όμως και με την απλή παραπομπή της συμβάσεως στους όρους της Κ4/585/1978 Α.Υ.Ε., που τις περισσότερες φορές ο ασφαλισμένος δεν γνωρίζει τι γράφει, όταν υπογράφει την σύμβαση με τον ασφαλιστή. Κάθε συναλλασσόμενος πρέπει να γνωρίζει επίσης ότι η ασφαλιστική σύμβαση που περιέχει τον όρο περί απαλλαγής του ασφαλιστή εάν ο ασφαλισμένος οδηγεί μεθυσμένος, είναι δεσμευτική για τον ασφαλισμένο όχι μόνο όταν την έχει υπογράψει, αλλά ακόμα και όταν δεν την έχει υπογράψει, αλλά έχει αποδεχθεί τους όρους της σιωπηρώς. Πότε συμβαίνει η σιωπηρή αποδοχή των όρων της συμβάσως, ακόμα και όταν δεν έχει αυτή υπογραφεί από τον ασφαλισμένο; Όταν ο ασφαλισμένος έχει επί παραδείγματι καταβάλει το ασφάλιστο, πράγμα που σημαίνει ότι αποδέχεται την σύμβαση ασφαλίσεως, έστω κι αν δεν την έχει τυπικώς υπογράψει. Επσής, όταν ο ασφαλισμένος έχει παραλάβει το ασφαλιστήριο χωρίς εναντίωση στους όρους του, ή ακόμα και όταν έχει επικολλήσει το ειδικό σήμα της ασφαλιστικής εταιρείας στο τζάμι του αυτοκινήτου του, ή και όταν ο ασφαλισμένος δηλώνει το ατύχημα στην αστυνομική αρχή και αναφέρεται στην ασφάλιση που έχει κάνει με την συγκεκριμένη ασφαλιστική εταιρεία. Μία αξισημείωτη εξέλιξη κατεγράφη στην υπ' αριθ. 215/2013 απόφαση του Αρείου Πάγου, στην οποία το ανώτατο δικαστήριο έκρινε ότι ορθώς ο οδηγός κρίθηκε από το πολιτικό δικαστήριο ότι είχε υπαιτιότητα και οδηγούσε μεθυσμένος και άρα ήταν υποχρεωμένος να καταβάλει στην ασφαλιστική του όσα η ασφαλιστική υποχρεώθηκε να καταβάλει στον ζημιωθέντα, παρά το γεγονός ότι ο ίδιος οδηγός για το ίδιο ατύχημα είχε κηρυχθεί αθώος από άλλο δικαστήριο, δηλαδή το ποινικό, της κατηγορίας της οδήγησης υπό την επίδραση οινοπνεύματος (άρθρο 42 του Νόμου 2696/1999 Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας). Κατά την άποψη κάποιων νομικών, στην προκείμενη υπόθεση υπήρξε παραβίαση του τεκμηρίου της αθωότητος του οδηγού, αφού ενώ αθωώθηκε από το ποινικό δικαστήριο της κατηγορίας της οδήγησης υπό την επήρεια μέθης, κρίθηκε από το πολιτικό δικαστήριο ότι οδηγούσε μεθυσμένος και δεν έτυχε της ασφαλιστικής καλύψεως της ασφαλιστικής εταιρείας του. Το πολιτικό δικαστήριο στηρίχθηκε στο νόμο που ορίζει ότι οι αποφάσεις των ποινικών δικαστηρίων δεν αποτελούν δεδικασμένο για τα πολιτικά δικαστήρια. Κατ' αυτόν τον τρόπο το ότι κάποιος αθωώθηκε ή καταδικάσθηκε στο ποινικό δικαστήριο για την συμμετοχή του σε ένα αυτοκινητικό ατύχημα δεν σημαίνει ότι και στο πολιτικό δικαστήριο θα εκδοθεί ίδια απόφαση για τον αν υπέχει υπαιτιότητα ή όχι. Παρά ταύτα, δεν παύει να γεννά απορίες στον μέσο άνθρωπο το γεγονός ότι ο ίδιος οδηγός για το ίδιο ατύχημα αθωώθηκε από το ποινικό δικαστήριο για την οδήγηση υπό την επήρεια μέθης, ενώ στο πολιτικό δικαστήριο για το ίδιο περιστατικό εκρίθη ότι οδηγούσε μεθυσμένος και υποχρεώθηκε να αποζημιώσει την ασφαλιστική του για όση αποζημίωση αυτή κατέβαλε στον παθόντα. Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Master of Laws. www.greekadvocate.eu bm-bioxoi@otenet.gr ktimatologiolaw@yahoo.gr

Προθεσμία για αποζημίωση σε αυτοκινητικό ατύχημα

Του Χρήστου Ηλιόπουλου* Η Ελλάδα είναι δυστυχώς στην κορυφή του καταλόγου των χωρών με τα περισσότερα αυτοκινητικά ατυχήματα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, παρά το γεγονός ότι εδώ και αρκετά χρόνια τα δυστυχήματα μειώνονται, όπως και ο αριθμός των νεκρών και των τραυματιών. Όταν συμβεί ένα αυτοκινητικό ατύχημα, από το οποίο προκαλούνται υλικές ζημίες ή και τραυματισμοί, εκείνος που ευθύνεται υποχρεούται να αποζημιώσει τον ζημιωθέντα, εφόσον ο τελευταίος ασκήσει τις αξιώσεις του και ζητήσει αποζημίωση, είτε από την ασφαλιστική εταιρεία αρχικώς, είτε και μέσω δικαστηρίου ακολούθως. Αποζημίωση μπορεί να έχουν υποχρέωση να καταβάλουν τόσο ο οδηγός του ζημιογόνου οχήματος, όσο και ο νομέας και ο κύριος (ιδιοκτήτης) αυτού, εάν οδηγός δεν είναι και ιδιοκτήτης του αυτοκινήτου. Επί παραδείγματι, εάν ο υιός οδηγεί το αυτοκίνητο του πατέρα του και προκαλέσει ατύχημα, ευθύνη έχει τόσο ο οδηγός, όσο και ο πατέρας του, που είναι νομέας και κύριος του αυτοκινήτου. Ο ζημιωθείς στο ατύχημα δεν έχει απεριόριστο χρόνο για να αξιώσει την αποζημίωση που θεωρεί ότι δικαιούται. Πρέπει να διεκδικήσει την αποζημίωσή του εντός πέντε ετών από τότε που έμαθε τον υπεύθυνο του ατυχήματος. Για να στραφεί κατά του κυρίου του ζημιογόνου οχήματος, στην περίπτωση που δεν είναι το ίδιο πρόσωπο με τον οδηγό, μπορεί να έχει προθεσμία μόνο δύο ετών. Εάν ο οδηγός του ζημιογόνου οχήματος δεν είναι ίδιος με τον κύριο του οχήματος, ο ζημιωθείς πρέπει να αποδείξει ότι ο οδηγός ενεργούσε υπό τις οδηγίες και τις εντολές του κυρίου του αυτοκινήτου, ήταν δηλαδή υπάλληλος ή με οιονδήποτε τρόπο υφιστάμενος ή εξαρτημένος από αυτόν (προστηθείς, είναι ο νομικός όρος), για να μπορεί να αξιώσει αποζημίωση και έναντι του κυρίου στην μεγαλύτερη προθεσμία των πέντε ετών. Διαφορετικά, η προθεσμία για να στραφεί εναντίον του κυρίου είναι μόνο δύο έτη, εν σχέσει με την προθεσμία αγωγής κατά του οδηγού, που είναι πέντε έτη. Στην υπ' αριθ. 206/2013 απόφασή του ο Άρειος Πάγος έκρινε υπόθεση στην οποία την ζημία προκάλεσε μισθωμένο όχημα, από γραφείο ενοικιάσεως αυτοκινήτων. Το κρίσιμο ζήτημα που ανεφύη ήταν εάν το γραφείο ενοικιάσεως αυτοκινήτων, που είχε την κυριότητα του αυτοκινήτου που προκάλεσε το ατύχημα, είχε ευθύνη προς αποζημίωση εντός της μεγαλύτερης προθεσμίας των πέντε ετών. Η απάντηση που έδωσε το ανώτατο δικαστήριο είναι ότι όταν ένα γραφείο ενοικιάσεως αυτοκινήτων νοικιάζει ένα όχημα σε έναν πελάτη του, δεν μπορεί να ερμηνευθεί ότι διατηρεί τον πελάτη υπό τις οδηγίες και τις εντολές του, ώστε ο πελάτης να θεωρείται νομικώς προστηθείς και άρα το γραφείο να έχει ευθύνη, ως κύριος του οχήματος, για το προκληθέν από τον οδηγό ατύχημα. Συγκεκριμένα, ο εκμισθωτής του αυτοκινήτου, δηλ. το γραφείο ενοικιάσεως, δεν θέτει υπό τις οδηγίες και τις εντολές του τον μισθωτή του οχήματος, δηλ. εκείνον που νοικιάζει το όχημα και το παίρνει για να το οδηγήσει μία ή περισσότερες ημέρες, υπό τον όρο της καταβολής του μισθώματος. Εάν λοιπόν ο ενοικιαστής, που είναι μόνο οδηγός και όχι ιδιοκτήτης του οχήματος, προκαλέσει ατύχημα, το γραφείο ενοικιάσεως δεν θεωρείται προστήσας και έτσι δεν αυξάνεται σε πέντε χρόνια η περίοδος εντός της οποίας μπορεί να ασκηθεί εναντίον του αγωγή για αποζημίωση στα δικαστήρια. Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Master of Laws. www.greekadvocate.eu bm-bioxoi@otenet.gr ktimatologiolaw@yahoo.gr

Γονική παροχή από το εξωτερικό

Του Χρήστου Ηλιόπουλου* Έλληνες ομογενείς που κατοικούν εκτός Ελλάδος θέλουν να μεταβιβάσουν στα παιδιά τους ακίνητα που βρίσκονται στην Ελλάδα. Οι γονείς ρωτούν αν μπορούν να κάνουν την γονική παροχή χωρίς να είναι ανάγκη να έρθουν στην Ελλάδα ούτε οι ίδιοι, ούτε τα παιδιά τους. Η γονική παροχή ακινήτου μπορεί να γίνει ακόμα κι αν γονέας και τέκνο βρίσκονται στο εξωτερικό. Αυτό καθίσταται δυνατό με τα δύο πληρεξούσια που μπορούν να υπογράψουν στο πλησιέστερο Προξενείο της Ελλάδος στον τόπο κατοικίας τους στο εξωτερικό. Για να υπογράψουν το σωστό πληρεξούσιο πρέπει το σχέδιο του πληρεξουσίου να συνταχθεί από δικηγόρο ή συμβολαιογράφο στην Ελλάδα, που θα έχει συζητήσει με τους ενδιαφερομένους, θα γνωρίζει τα στοιχεία του ακινήτου που θα γίνει γονική παροχή και θα έχει συζητήσει με τον γονέα και το τέκνο για το τι ακριβώς επιθυμούν και ποιά είναι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της συμβάσεως που πρόκειται να υπογραφεί. Ακολούθως, το σχέδιο των δύο πληρεξουσίων, ένα για να το υπογράψει ο γονέας και το άλλο για να το υπογράψει το τέκνο, πρέπει να σταλούν στο εξωτερικό, συνήθως μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (e-mail) ή τηλεομοιοτυπίας (φαξ) και να φθάσουν στον Προξενείο, ο αρμόδιος του οποίου θα τα επεξεργασθεί για να συμπληρώσει τα στοιχεία του Προξενείου και του εντολέως. Ο εντολέας, δηλαδή από την μία πλευρά ο γονέας που δίνει πληρεξουσιότητα να συσταθεί, δηλ. να δοθεί η γονική παροχή και από την άλλη το τέκνο, που δίνει πληρεξουσιότητα η γονική παροχή να γίνει αποδεκτή στο όνομά του ή της, υπογράφουν το πληρεξούσιο στο Προξενείο, εφόσον έχουν στην κατοχή τους διαβατήριο είτε της χώρας του εξωτερικού, είτε ελληνικό. Μόλις υπογραφεί το καθένα από τα δύο πληρεξούσια, το Προξενείο κρατάει στο αρχείο του το πρωτότυπο και χορηγεί στους ενδιαφερομένους επικυρωμένα αντίγραφα για να τα στείλουν στον πληρεξούσιό τους στην Ελλάδα, προκειμένου αυτός να διενεργήσει στο όνομά τους όλες τις νομικές ενέργειες στην εφορία, στον Δήμο, στο Κτηματολόγιο, στον συμβολαιογράφο και σε άλλες αρχές για να υπογραφεί η γονική παροχή. Εκτός από το Προξενείο, γονέας και τέκνο που βρίσκονται στο εξωτερικό έχουν την εναλλακτική επιλογή να υπογράψουν το πληρεξούσιο σε τοπικό συμβολαιογράφο, αναλόγως του νομικού συστήματος της κάθε χώρας όπου κατοικούν. Το πληρεξούσιο που γίνεται στο Προξενείο της Ελλάδος δεν χρειάζεται την σφραγίδα της Χάγης (Αποστίλλη), εκείνο όμως που συντάσσεται σε συμβολαιογράφο χρειάζεται για να ισχύσει στην Ελλάδα είτε την σφραγίδα της Χάγης (Αποστίλλη), αν η χώρα έχει υπογράψει την διεθνή αυτή σύμβαση (ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο, Αυστραλία κλπ.), είτε επικύρωση από το Προξενείο της Ελλάδος, για τις χώρες που δεν έχουν υπογράψει την σύμβαση για την Αποστίλλη (Καναδάς, Βραζιλία κλπ.). Πληρεξούσιος στην Ελλάδα του γονέα και του τέκνου μπορεί να είναι το ίδιο πρόσωπο και για τους δύο, ή δύο διαφορετικά πρόσωπα. Ο πληρεξούσιος έχει την ευθύνη να ενημερώσει τους ενδιαφερομένους για τον αναμενόμενο χρόνο που θα απαιτηθεί για να ολοκληρωθεί η διαδικασία, τα βασικά έγγραφα που χρειάζονται και την δαπάνη που απαιτείται, όσο αυτή μπορεί να προβλεφθεί στην Ελλάδα της συνεχούς αλλαγής των νόμων και των διαδικασιών και τελικώς να τους στείλει στο εξωτερικό επικυρωμένο αντίγραφο της συμβάσεως που υπέγραψε στον συμβολαιογράφο στην Ελλάδα, που αναγράφει όλες τις λεπτομέρειες της γονικής παροχής. Γονέας και τέκνο που ζουν στο εξωτερικό πρέπει να γνωρίζουν πώς το αντίγραφο της γονικής παροχής που κρατούν στα χέρια τους είναι σημαντικό, αν όμως το χάσουν δεν σημαίνει ότι ακυρώνεται και η γονική παροχή. Θα πρέπει πάντα να γνωρίζουν ή να έχουν σημειώσει το όνομα του συμβολαιογράφου που υπέγραψε το συμβόλαιο στην Ελλάδα, ή ακόμα και τον αριθμό του συμβολαίου και να θυμώνται την περιοχή της Ελλάδος (πόλη, χωριό) που βρίσκεται το ακίνητο, ώστε ακόμα κι αν χάσουν το συμβόλαιο της γονικής παροχής, να μπορούν πάντοτε να λάβουν ένα νέο επικυρωμένο αντίγραφο αυτού, είτε από τον συμβολαιογράφο στην Ελλάδα ή εκείνον που έχει αναλάβει το αρχείο του, είτε από το τοπικό υποθηκοφυλακείο ή κτηματολογικό γραφείο. *Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Master of Laws. www.greekadvocate.eu bm-bioxoi@otenet.gr ktimatologiolaw@yahoo.gr

Ανήλικοι και ανίκανοι προστατεύονται από την χρησικτησία

Όταν κάποιος μπορεί να αποδείξει ότι κατέχει ένα ακίνητο με την πεποίθηση ότι είναι δικό του για χρονικό διάστημα πάνω από είκοσι χρόνια, μπορεί να αποκτήσει την κυριότητά του, δηλαδή να γίνει ο ιδιοκτήτης του με (έκτακτη) χρησικτησία. Δηλαδή, ακόμα κι αν δεν έχει συμβόλαιο στο όνομά του, μπορεί να αποκτήσει νόμιμο τίτλο επί του συγκεκριμένου ακινήτου, εφόσον αποδείξει ότι ασκούσε επί τουλάχιστον εικοσαετία νομή, που σημαίνει χρήση του ακινήτου με την γνώση και την πίστη ότι αυτό του ανήκει. Τι γίνεται όμως στην περίπτωση που ένα ακίνητο ανήκει ή θεωρείται ότι ανήκει σε κάποιον αδύναμο, που χρήζει προστασίας από το κράτος, όπως είναι ο ανήλικος ή εκείνος που έχει κηρυχθεί σε δικαστική συμπαράσταση; Σ' αυτή την περίπτωση ο νόμος προστατεύει τον αδύναμο, δηλαδή το ανήλικο και εκείνον που έχει κηρυχθεί σε δικαστική συμπαράσταση, έναντι εκείνου που διεκδικεί το ακίνητο με χρησικτησία. Το άρθρο 1055 του Αστικού Κώδικος ορίζει ότι δεν μπορεί να γίνει επίκληση του ισχυρισμού περί χρησικτησίας έναντι ανηλίκου ή εκείνου που τελεί υπό δικαστική συμπαράσταση, για όσο χρονικό διάστημα διαρκούν οι καταστάσεις αυτές, δηλ μέχρι την ενηλικίωση του ανηλίκου και για το χρονικό διάστημα από την έκδοση της αποφάσεως περί δικαστικής συμπαραστάσεως και μετά. Αυτό σημαίνει ότι εάν κάποιος ισχυρίζεται ότι έγινε κύριος ενός ακινήτου διότι ασκεί νομή επ' αυτού για 21 χρόνια και συνυπολογίζει χρονικό διάστημα κατά το οποίο ο αντίδικός του ήταν ανήλικος, εφόσον προβληθεί η σχετική ένσταση, τα χρόνια που ο αντίδικος ήταν ανήλικος δεν θα προσμετρηθούν στην χρησικτησία. Επομένως, αν κάποιος ισχυρίζεται ότι νέμεται το ακίνητο από το 1990 έως το 2011 και άρα έγινε κύριος με χρησικτησία διαρκείας 21 ετών, έναντι αντιδίκου που ήταν ανήλικος (11 ετών) το 1990, στην χρησικτησία δεν μπορούν να προσμετρηθούν τα έτη από το 1990 έως το 1997, διότι ο αντίδικος που ήταν 11 ετών το 1990, ενηλικιώθηκε το 1997 και μόνο μετά το 1997 μπορεί να προσμετρηθούν τα χρόνια για να αντιταχθεί εναντίον του χρησικτησία. Στην υπ' αριθ. 944/2013 απόφασή του ο Άρειος Πάγος έκρινε υπόθεση στην οποία ο κύριος ακινήτων τα πώλησε σε αγοραστές. Ο πωλητής των ακινήτων λίγα χρόνια αργότερα κηρύχθηκε από το δικαστήριο σε δικαστική συμπαράσταση, λόγω ψυχικής νόσου. Λίγα χρόνια μετέπειτα, η δικαστική συμπαραστάτης του πωλητή των ακινήτων, μητέρα του, άσκησε αγωγή στα δικαστήρια κατά των αγοραστών και επέτυχε την ακύρωση των συμβολαίων πωλήσεως των ακινήτων, με το σκεπτικό ότι ο υιός της κατά τον χρόνο που πώλησε τα ακίνητά του έπεσε θύμα εκμετάλλευσης της απειρίας και της αδυναμίας του περί τις συναλλαγές από τους αγοραστές των ακινήτων. Μετά την ακύρωση των συμβολαίων πωλήσεως των ακινήτων, οι αγοραστές που στο μεταξύ είχαν οικοδομήσει κατοικίες εντός αυτών, αλλά βρέθηκαν τα συμβόλαιά τους να ακυρώνονται λόγω του ότι είχαν εκμεταλλευθεί την ανικανότητα περί τις συναλλαγές του πωλήτη, προέβαλαν ισχυρισμό περί κτήσεως των ακινήτων δυνάμει χρησικτησίας, αφού από τον χρόνο αγοράς των ακινήτων είχαν παρέλθει ούτως ή άλλως πάνω από είκοσι έτη. Τα δικαστήρια της ουσίας και ο Άρειος Πάγος απέρριψαν τον ισχυρισμό τους περί χρησικτησίας, διότι εφήρμοσαν το νόμο που ορίζει ότι χρησικτησία κατά ανηλίκου ή δικαστικώς συμπαραστατούμενου δεν υπολογίζεται για τα έτη που κρατάει η κατάσταση αυτή. Επομένως, στον χρόνο χρησικτησίας των αγοραστών δεν μπορεί να υπολογισθεί ο χρόνος που ο αντίδικός τους ήταν υπό δικαστική συμπαράσταση και ο υπόλοιπος χρόνος δεν τους επαρκεί για να συμπληρώσουν την απαιτούμενη για χρησικτησία εικοσαετία. Παρόμοια υπόθεση έκρινε ο Άρειος Πάγος και στην 142/2013 απόφασή του, στην οποία το ανώτατο δικαστήριο απεφάνθη ότι χρησικτησία έναντι διαδίκου για το χρονικό διάστημα κατά το οποίο είναι ανήλικος δεν μπορεί να υπολογισθεί. Σε αμφότερες τις αποφάσεις ο Άρειος Πάγος απεφάσισε ωστόσο, ότι ο ισχυρισμός ότι συγκεκριμένος διάδικος ήταν ανήλικος ή ανίκανος προς δικαιοπραξία λόγω δικαστικής συμπαραστάσεως, πρέπει να προβάλλεται με ένσταση και δεν λαμβάνεται υπόψιν αυτεπαγγέλτως, ούτε είναι υποχρέωση του ενάγοντος να ισχυρισθεί πρώτος εκείνος ότι η χρησικτησία δεν προβάλλεται κατά ανηλίκου ή δικαστικώς συμπαραστατούμενου. Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Master of Laws. www.greekadvocate.eu bm-bioxoi@otenet.gr ktimatologiolaw@yahoo.gr

Το πληρεξούσιο ισχύει όσο ζει ο εντολέας

Το πληρεξούσιο είναι ένα νομικό έγγραφο που παρέχει λύσεις στις περιπτώσεις συντάξεως πλήθους νομικών πράξεων ή δικαστικών ενεργειών, όταν εκείνος που πρέπει να υπογράψει δεν μπορεί να βρίσκεται στον τόπο όπου πρέπει να υπογραφεί ένα έγγραφο ή να συζητηθεί μία υπόθεση στο δικαστήριο. Εκείνος που βρίσκεται σε άλλη πόλη ή σε άλλη χώρα, ή εκείνος που δεν μπορεί να παραστεί αυτοπροσώπως σε συμβολαιογράφο, στην εφορία, στο δικαστήριο κλπ. για λόγους επαγγελματικούς, υγείας ή άλλους, δύναται να υπογράψει πληρεξούσιο ή εξουσιοδότηση, ώστε κάποιο άλλο πρόσωπο, στο οποίο έχει πλήρη εμπιστοσύνη, να εργήσει την πράξη για λογαριασμό του. Για σοβαρές νομικές πράξεις, όπως κάθε δικαιοπραξία που αφορά ακίνητα, για παράσταση στον Άρειο Πάγο ή στο Συμβούλιο της Επικρατείας και σε περιπτώσεις λύσεως γάμου (αγωγή διαζυγίου), απαιτείται πληρεξούσιο που έχει συνταχθεί σε συμβολαιογράφο στην Ελλάδα, ή στο Προξενείο της Ελλάδος σε ξένη χώρα, ή σε συμβολαιογράφο άλλης χώρας, εφόσος έχει την επικύρωση της Χάγης (Αποστίλη), όταν αυτό απαιτείται, ή την επικύρωση του Προξενείου της Ελλάδος, εάν η ξένη χώρα δεν έχει κυρώσει την σύμβαση της Χάγης. Κάποιες άλλες φορές, πληρεξουσιότητα δίδεται με απλή εξουσιοδότηση, που υπογράφει ο εξουσιοδοτών στο ΚΕΠ, στο Αστυνομικό Τμήμα, στο Προξενείο ή σε δημόσια αρχή που βεβαιώνει το γνήσιο της υπογραφής. Η ισχύς του ειδικού πληρεξουσίου θεωρητικώς δεν λήγει, παρά μόνο με την ανάκλησή του ή τον θάνατο του εντολέως. Μετά τον θάνατο του εντολέως το πληρεξούσιο παύει να ισχύει. Γι' αυτό και κατά την υπογραφή της νομικής πράξεως από τον πληρεξούσιο στο όνομα του εντολέως, ο πληρεξούσιος συνήθως καλείται να δηλώσει εγγράφως ότι το πληρεξούσιο δυνάμει του οποίου ενεργεί δεν έχει ανακληθεί και ότι είναι σε ισχύ. Εάν ο πληρεξούσιος γνωρίζει ότι εκείνος που του έχει χορηγήσει την πληρεξουσιότητα έχει αποβιώσει θα πρέπει να απόσχει από την υπογραφή οιασδήποτε πράξεως και να το δηλώσει σε εκείνον που πρόκειται να κάνει χρήση του πληρεξουσίου. Εξαίρεση αποτελεί η περίπτωση στην οποία το πληρεξούσιο που υπεγράφη περιλαμβάνει και ρητή διάταξη ότι θα ισχύει και μετά τον θάνατο του εντολέως. Θεωρητικώς, ο νόμος προβλέπει τέτοια δυνατότητα, στην πράξη ωστόσο σπανίως γίνεται χρήση αυτής, δεδομένου ότι μετά τον θάνατο εκείνου που υπέγραψε το πληρεξούσιο (εντολέας), δημιουργούνται εύλογες και σοβαρές αμφιβολίες περί του κύρους της πληρεξουσιότητος και σπανίως θα βρεθεί συμβολαιογράφος, δικαστήριο ή δημόσια αργή που θα δεχθεί πληρεξούσιο, σε χρόνο που ο εντολέας δεν βρίσκεται πλέον στην ζωή. Στην υπ' αριθ. 1241/2012 απόφασή του ο Άρειος Πάγος ανήρεσε απόφαση του Εφετείου με το σκεπτικό ότι δεν περιείχε επαρκείς αιτιολογίες για την ισχύ ή μη πληρεξουσίου που αφορούσε μεταβιβάσεις ακινήτων, μετά τον θάνατο του εντολέως. Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Master of Laws. www.greekadvocate.eu bm-bioxoi@otenet.gr ktimatologiolaw@yahoo.gr

Άκυρη διαθήκη λόγω πιέσεων προς την διαθέτη

Η διαθήκη είναι ένα πολύ σημαντικό έγγραφο με το οποίο μεταβιβάζεται η κυριότητα ακινήτων, αλλά και άλλων περιουσιακών αγαθών, συχνά τραπεζικών λογαριασμών, ή κινητών πραγμάτων μεγάλη αξίας, όπως κοσμήματα, πίνακες ζωγραφικής ή άλλα έργα τέχνης κλπ. Η διάγνωση της ικανότητος ή ανικανότητος του προσώπου που έγραψε την διαθήκη αποκτάει συνεπώς μεγάλη αξία και αποτελεί συχνά την αιτία δικαστικών διενέξεων. Αυτό συμβαίνει διότι συχνά εκείνος που συντάσσει διαθήκη είναι μεγάλης ηλικίας και πολλές φορές η υγεία του δεν είναι πολύ καλή, με αποτέλεσμα είτε να συντάσσει πράγματι άκυρη διαθήκη, διότι δεν καταλαβαίνει τι γράφει, είτε η ελαφρώς κλονισμένη υγεία του να γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης εκείνων που επιδιώκουν να ακυρώσουν την διαθήκη του. Στην υπ'αριθ. 840/2013 απόφασή του ο Άρειος Πάγος έκρινε υπόθεση στην οποία η διαθέτις είχε γράψει αρκετές διαθήκες, από τις οποίες οι πιο κρίσιμες ήταν εκέινη που συνέταξε τον Ιούνιο του 1994 και εκείνη που έγραψε τον Ιανουάριο του 1995. Η διαθέτης αρχικώς είχε κάνει διαθήκη το 1972 αφήνοντας την περιουσία της στον σύζυγό της. Όταν όμως αυτός πέθανε το 1986, η διαθέτις έγραψε άλλες διαθήκες. Τον Ιούλιο του 1994, όταν ήταν ήδη 84 ετών, έγραψε νέα διαθήκη, με την οποία ακύρωνε όλες τις προηγούμενες και άφηνε την περιουσία της στην αδελφή της, με τον όρο όμως ότι αν η αδελφή της πεθάνει πριν από αυτήν, τότε η περιουσία της ήθελε να μεταβιβασθεί στον Ιερό Ναό Αγίου Νεκταρίου. Κατά το διάστημα αυτό η διαθέτις, η οποία ήταν ομογενής από την Ρουμανία, δεν γνώριζα καλά την ελληνική γλώσσα και δεν είχε πολλούς συγγενείς στην Ελλάδα, είχε σχέσεις με γείτονες, που την φρόντιζαν, κατά μία άποψη όμως, ασκούσαν και επιρροή επάνω της, για να αλλάξει διαθήκη και να αφήσει την περιουσία της σ' αυτούς. Τον Ιανουάριο του 1995 η διαθέτις άλλαξε μία ακόμη φορά την διαθήκη της και άφηνε πλέον την περιουσία της στους γείτονες και σε κάποιους συγγενείς. Η αδελφή της απεβίωσε πριν από αυτήν, ενώ η διαθέτις απεβίωσε το 1996. Οι διαθήκες της θανούσης δημοσιεύθηκαν από το Πρωτοδικείο. Ο Ιερός Ναός άσκησε αγωγή με την οποία ζητούσε την ακύρωση της τελευταίας διαθήκης της, δηλ. εκείνης που υπέγραψε τον Ιανουάριο του 1995, διότι τότε η διαθέτης δεν είχε την χρήση του λογικού και δεν αντιλαμβανόταν πλήρως τις συνέπειες των πράξεών της. Ο Ιερός Ναός είχε έννομο συμφέρον να επιδιώξει την ακύρωση της τελευταίας διαθήκης, διότι αν αυτή ακυρωνόταν, θα ίσχυε η προηγούμενη διαθήκη, δηλ. εκείνη που είχε συνταχθεί τον Ιούνιο 1994, κατά την οποία ο Ιερός Ναός ελάμβανε το μεγάλο μέρος της περιουσίας της, δεδομένης της προαποβιώσεως της αδελφής της διαθέτιδος. Το Εφετείο, όπου έφθασε η υπόθεση, διεπίστωσε ότι σε σύντομο χρονικό διάστημα από την σύνταξη της τελευταίας διαθήκης του 1995 η διαθέτις εξετάσθηκε από ψυχίατρο και διαγνώσθηκε, ότι παρουσίαζε σαφή έκπτωση στις περισσότερες από τις νοητικές της λειτουργίες και ειδικότερα εμφάνιζε διαταραχές στον τοπικό και κυρίως στον χρονικό προσανατολισμό, διαταραχές στην προσοχή και την συγκέντρωση, έκπτωση της μνήμης, τόσο της βραχύχρονης όσο και της μακρόχρονης, μικρή καχυποψία και δυσκολία στον λόγο όσον αφορά την ονομασία αντικειμένων. Ο ιατρός χαρακτήρισε τα συμπτώματα ως παθολογικά, μη οφειλόμενα μόνο στην φυσιολογική διεργασία της γήρανσης, αλλά και σε γεροντική άνοια αξιολογούμενη ως ελαφρά. Τελικώς, το Εφετείο έκρινε ότι η διαθέτις με επιβαρυμένη πνευματική υγεία και τελούσα υπό την ψυχική πίεση άλλων προσώπων, δεν είχε συνείδηση των πράξεών της και ειδικότερα της βαρύτητας και σημασίας της διαθήκης, όταν την συνέταξε στις 12-1-1995 και επομένως ήταν ανίκανη να συντάξει διαθήκη. Οι ηττηθέντες άσκησαν αναίρεση στον Άρειο Πάγο, ο οποίος επεκύρωσε την απόφαση του Εφετείου, κρίνοντας αμετακλήτως πλέον ότι η διαθήκη του Ιανουαρίου 1995 ήταν άκυρη και ισχυρή ήταν η διαθήκη του Ιουνίου 1994, σύμφωνα με την οποία το μεγαλύτερο μέρος της κληρονομίας περιερχόταν στον Ιερό Ναό. Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Master of Laws. www.greekadvocate.eu bm-bioxoi@otenet.gr ktimatologiolaw@yahoo.gr

Φορολογική δήλωση κατοίκων εξωτερικού

Πιστέψτε με, δεν είναι ιδιαιτέρως ευχάριστη εργασία να γράφεις για φορολογικά ζητήματα. Ειδικώς όταν πρόκειται για φορολογία στην Ελλάδα, όπου από μέρα σε μέρα δεν ξέρεις τι θα σου ξημερώσει, ποιός νόμος θα καταργηθεί και ποιές, πολλές, νέες υποχρεώσεις θα εμφανισθούν, η ενασχόληση με τα φορολογικά είναι εγχείρημα που απαιτεί υψηλή σταθερότητα, που σε υποχρεώνουν όμως να το επιτύχεις πάνω σε κινούμενη άμμο! Επειδή ωστόσο η ενημέρωση προέχει, ιδίως όταν μπορεί να γλιτώσει τους φορολογουμένους από πρόστιμα και μεγάλη μελλοντική ταλαιπωρία, οι ομογενείς πρέπει να γνωρίζουν ότι στις 30 Ιουνίου 2014 λήγει η προθεσμία υποβολής των φορολογικών δηλώσεων όσων υποχρεούνται να τις υποβάλουν στην Ελλάδα. Βεβαίως έχει γραφεί ότι η προθεσμία μπορεί να παραταθεί έως τέλος Ιουλίου 2014, αλλά αυτό δεν έχει ανακοινωθεί επισήμως. Αυτοί που υποχρεούνται να υποβάλουν δήλωση είναι πρώτον όσοι έχουν εισόδημα στην Ελλάδα. Ομογενείς που έχουν εισόδημα είναι συνήθως όσοι εισπράττουν μισθώματα (ενοίκια) από εκμίσθωση κατοικιών ή καταστημάτων ή άλλων χώρων (π.χ. οικοπέδων, γηπέδων). Επίσης, εισόδημα είναι και η σύνταξη που λαμβάνουν στην Ελλάδα. Εάν ένας ομογενής δεν έχει εισόδημα ούτε από ενοίκια, ούτε από σύνταξη, έχει όμως ακίνητο ή ακίνητα, περιλαμβάνεται κι αυτός σε όσους έχουν υποχρέωση υποβολής δηλώσεως. Συγκεκριμένα, ο ομογενής, δηλ. ο κάτοικος εξωτερικού, που έχει στην κυριότητά του διαμέρισμα ή μονοκατοικία και κάθε άλλου είδους κτίσμα στην Ελλάδα πρέπει να υποβάλει δήλωση, αλλά κατά πάσα πιθανότητα δεν θα πληρώσει φόρο, εφόσον δεν έχει εισόδημα. Εκείνος όμως που έχει αγροτεμάχια, δεν υποχρεούται σε δήλωση, εφόσον δεν έχει εισόδημα. Δήλωση υποβάλλει και εκείνος που δεν έχει πλήρη κυριότητα του ακινήτου, αλλά μόνο ένα εξ αδιαιρέτου ποσοστό. Επίσης, ο ομογενής που έχει στην Ελλάδα αυτοκίνητο, ή πλωτό σκάφος πρέπει να υποβάλει δήλωση, με πιθανότητα να μην πληρώσει φόρο, αναλόγως της κάθε συγκεκριμένης υποθέσεως. Η δήλωση υποβάλλεται μόνο με ηλεκτρονικό τρόπο, μέσω Διαδικτύου. Για να μπορεί να υποβληθεί, πρέπει ο ομογενής να έχει λάβει από την εφορία δύο κωδικούς, τον username και το password. Τέλος, υπονθυμίζουμε ότι στο τέλος Μαϊου 2014 έληξε η προθεσμία υποβολής της ηλεκτρονικής δηλώσεως Ε9, για εκείνους που το 2013 πούλησαν ή αγόρασαν ακίνητο, έκαναν ή έλαβαν γονική παροχή και δωρεά και γενικώς για όσους έκαναν αλλαγές στη νομική κατάσταση των ακινήτων τους. Ωστόσο, όσοι δεν υπέβαλαν την δήλωση εμπροθέσμως, μπορούν να το κάνουν για λίγο καιρό ακόμα χωρίς πρόστιμο. Η δήλωση υποβάλλεται στις πλείστες των περιπτώσεων μόνο ηλεκτρονικά. Όσοι δεν έχουν υποβάλει σωστά το Ε9 για τα ακίνητα που απέκτησαν το 2013 ή παλαιότερα, δεν μπορούν να εκδώσουν ηλεκτρονικώς το έντυπο ΕΝΦΙΑ, που σημαίνει ότι δεν μπορούν να πωλήσουν, να δωρίσουν ή να κάνουν γονική παροχή το ακίνητό τους. Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Master of Laws. www.greekadvocate.eu bm-bioxoi@otenet.gr ktimatologiolaw@yahoo.gr

Όταν το ακίνητό μας κινδυνεύει από καταπατητές

Πάρα πολλοί ομογενείς που διαμένουν μονίμως στο εξωτερικό διαθέτουν περιουσία στην Ελλάδα. Η περιουσία αυτή μπορεί να είναι είτε ένα μικρό σπίτι ή οικόπεδο, είτε περισσότερα ακίνητα που έχουν κληρονομήσει ή και αγοράσει. Βαθιά ριζωμένη στην σκέψη πολλών είναι η προσδοκία για επιστροφή στην Ελλάδα ή απλώς για διατήρηση της ελληνικής περιουσίας, ώστε τα παιδιά και τα εγγόνια να έχουν πάντα έναν δεσμό με την Πατρίδα, αλλά και την ευκαιρία να κάνουν τις καλοκαιρινές διακοπές τους στην ομορφότερη ίσως χώρα του κόσμου. Για να κρατήσουν τα λίγα ή τα πολλά ακίνητά τους στην Ελλάδα, οι ιδιοκτήτες τους πρέπει να παρακολουθούν την κατάστασή τους, είτε όταν έρχονται στην Ελλάδα αυτοπροσώπως, είτε μέσω συγγενών ή φίλων, τους οποίους εμπιστεύονται για την προστασία της περιουσίας τους. Εάν διαπιστωθεί ότι κάποιος ξένος, γείτοντας, συγγενής ή τρίτος, πάντως μη δικαιούχος, είτε έχει καταπατήσει το ακίνητό τους, είτε το επιβουλεύται με διάφορες ενέργειες προπαρασκευαστικές της καταπάτησης, οι ομογενείς που έχουν ακίνητα στην Ελλάδα πρέπει να απευθυνθούν σε δικηγόρο για να μάθουν με ποιόν τρόπο μπορούν να προστατεύσουν την περιουσία τους. Εάν η προσπάθεια συμβιβασμού και οι συνεννοήσεις με εκείνον που διεκδικεί το ακίνητό τους δεν αποδώσουν, η μόνη λύση είναι πλέον η προσφυγή στην δικαιοσύνη, με το κάθε φορά ενδεικνυόμενο μέσο, είτε αυτό λέγεται αγωγή, είτε ασφαλιστικά μέτρα, είτε με κάποιον άλλον τρόπο αναλόγως της φύσεως της καταπατήσεως. Στην αγωγή που κατατίθεται στο δικαστήριο και θα εκδικασθεί μετά από αρκετούς μήνες, το ακίνητο πρέπει να περιγράφεται με λεπτομερή τρόπο, ώστε να μην προκύπτει αμφιβολία για το πού ακριβώς βρίσκεται. Στις χιλιάδες των υποθέσεων που κάθε χρόνο δικάζονται για διεκδίκηση ακινήτων, τα δικαστήρια στην Ελλάδα έχουν κρίνει ότι για να είναι ορισμένη, επαρκής και πλήρης η αγωγή για την προστασία ενός ακινήτου, πρέπει να περιλαμβάνει την ακριβή περιγραφή του ακινήτου, δηλαδή, τον προσδιορισμό του κατά θέση, έκταση, ιδιότητα και όρια και μάλιστα τόσο λεπτομερώς, ώστε να μην υπάρχει αμφιβολία ως προς την ταυτότητά του. Το ίδιο αποφάσισε ο Άρειος Πάγος στην υπ' αριθ. 832/2013 απόφασή του, λέγοντας ότι για να διεκδικήσει κάποιος ένα ακίνητο πρέπει στην αγωγή που θα καταθέσει στο δικαστήριο να προσδιορίζει σε ποιά θέση βρίσκεται το ακίνητο, ποιά είναι η επιφάνειά του, ποιά είναι η ιδιότητά του, δηλ. αν είναι αστικό, οικόπεδο, ή αγροτική έκταση, αγροτεμάχιο ή άλλο και ποιά είναι τα όριά του. Συνήθως, ο καλύτερος τρόπος για να περιγραφεί το διεκδικούμενο ακίνητο είναι η αναφορά στην περιγραφή που γίνετεαι στο συμβόλαιο κτήσεως και σε τοπογραφικό που αποτυπώνει το ακίνητο, περιλαμβάνον όλα τα στοιχεία που απαιτεί η πάγια νομολογία του Αρείου Πάγου για την ταυτοποίηση και εξατομίκευση του επιδίκου ακινήτου. Ωστόσο, ο Άρειος Πάγος στην 832/2013 απόφασή του, όπως σταθερά μέχρι τώρα έχει αποφασίσει και στις πολλές αντίστοιχες αποφάσεις του στο παρελθόν, δεν απαίτησε η λεπτομερής περιγραφή του ακινήτου να φθάνει μέχρι την αναφορά των πλευρικών διαστάσεών του. Επομένως, δεν είναι αναγκαίο να περιγράφεται ότι το ακίνητο π.χ. προς βορράν έχει σύνορο την πλευρά ΔΕ, μήκους 28 μέτρων κλπ. Ομοίως, ο Άρειος Πάγος έκρινε ότι δεν είναι αναγκαίο να αναφέρονται και τα ονόματα των ιδιοκτητών των ομόρων ακινήτων. Αυτό που πρέπει συνεπώς να κάνει κάθε ιδιοκτήτης ακινήτου, εκτός από το να το επισκέπτεται όσο πιο συχνά γίνεται και να επιβεβαιώνει ότι δεν υπάρχουν ενδείξεις καταπάτησης, είναι να έχει πάντα στην διάθεσή του το συμβόλαιο με το οποίο απέκτησε το συγκεκριμένο ακίνητο, αλλά και ένα τοπογραφικό, ή όλη την σειρά των συμβολαίων και των τοπογραφικών, εάν υπάρχουν, ώστε να μπορεί ανά πάσα στιγμή να περιγράψει με νομικά ορθό τρόπο το ακίνητό του, στην απευκτέα περίπτωση που χρειασθεί αυτό να γίνει σε ένα δικαστήριο. Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Master of Laws. www.greekadvocate.eu bm-bioxoi@otenet.gr ktimatologiolaw@yahoo.gr

Πώς η υπεύθυνη δήλωση εκτιμάται από τους δικαστές

Σε αστικό δικαστήριο στην Ελλάδα μπορούν να προσαχθούν ως αποδεικτικά μέσα πλήθος στοιχείων, από τα οποία οι δικαστές θα διαγνώσουν την αλήθεια και την βασιμότητα ή μη των ισχυρισμών που προβάλλονται από τις αντιτιθέμενες πλευρές. Μεταξύ των αποδεικτικών μέσων, σημαντική θέση κατέχουν οι μάρτυρες, οι οποίοι καταθέτουν για τα πραγματικά περιστατικά που είτε γνωρίζουν από προσωπική εμπειρία (αυτόπτες ή αυτήκοοι μάρτυρες), είτε για όσα έχουν ακούσει και μάθει από τρίτους. Στις αστικές δίκες ενώπιον του ακροατηρίου κατά την διάρκεια της διεξαγωγής της συζήτησης επί της υποθέσεως συνήθως επιτρέπεται ένας μάρτυρας από κάθε πλευρά. Ο μάρτυρας που παρίσταται στο δικαστήριο προτιμάται να είναι αυτός που γνωρίζει τα περισσότερα για την υπόθεση, ώστε το δικαστήριο να του απευθύνει απ’ ευθείας ερωτήσεις, να αξιολογήσει τις απαντήσεις του, να διαπιστώσει τον τρόπο με τον οποίο απαντά (διστακτικότητα ή ευθύτητα, κατηγορηματικές ή μη απαντήσεις), αλλά και να συνάγει συμπεράσματα από τις απαντήσεις που δίδει στις ερωτήσεις των δικηγόρων. Επειδεί ο ένας μόνο μάρτυρας μπορεί να αποτελεί περιορισμό για τους διαδίκους, οι τελευταίοι έχουν την ευκαιρία να εξετάσουν και άλλους μάρτυρες με τις ένορκες βεβαίωσεις, που γίνονται ενώπιον Ειρηνοδίκη, Συμβολαιογράφου ή και Προξένου, μετά από προηγούμενη γνωστοποίηση του αντιδίκου προ μίας ή δύο ημερών, εκτός εάν ο αντίδικος είναι κάτοικος εξωτερικού, οπότε απαιτείται γνωστοποίηση προ οκτώ ημερών. Συχνά στα δικαστήριο οι διάδικοι προσκομίζουν μαρτυρικές καταθέσεις που έχουν άλλη μορφή, δηλαδή δεν είναι ένορκες βεβαιώσεις που έχουν ληφθεί όπως απαιτεί ο νόμος. Προσκομίζουν δηλ. υπεύθυνες δηλώσεις που έχουν υπογραφεί είτε ιδιωτικώς, είτε ενώπιον αρχής (ΚΕΠ, Δημάρχου, Αστυνομικού) χωρίς προηγούμενη γνωστοποίηση του αντιδίκου. Αυτές οι υπεύθυνες δηλώσεις λαμβάνονται υπόψιν από τα δικαστήριο ελευθέρως, δηλαδή ως δικαστικά τεκμήρια. Για να ληφθούν όμως υπόψιν πρέπει να μην έχουν ληφθεί ενόψει της συγκεκριμένης δίκης, αλλά σε άλλη περίσταση, σε ανύποπτο χρόνο και πάντως όχι για τον σκοπό να χρησιμοποιθούν στην συγκεκριμένη δίκη. Αυτό έχει κριθεί από τα δικαστήρια διότι εφόσον μία μαρτυρική κατάθεση προορίζεται για συγκεκριμένη δίκη, πρέπει να γίνει με τον τρόπο που ορίζει η δικονομία, δηλ. είτε με κατάθεση ενώπιον του δικαστηρίου, είτε με ένορκη βεβαίωση μετά από προηγούμενη ειδοποίηση του αντιδίκου. Η υπεύθυνη δήλωση γίνεται χωρίς ειδοποίηση του αντιδίκου, οπότε δεν πληροί τις προϋποθέσεις του νόμου, εάν έγινε για συγκεκριμένη δίκη. Εάν όμως η υπεύθυνη δήλωση κάποιου έχει λάβει χώρα σε διαφορετική χρονική περίσταση, ή με αφορμή άλλη διαδικασία, εφόσον έχει αποδεικτική αξία για την δίκη που λαμβάνει χώρα, θα ληφθεί υπόψη από τον δικαστή ως δικαστικό τεκμήριο και ο δικαστής θα την εκτιμήσει ελευθέρως, προσδίδοντάς της μεγάλη, μικρή η και καθόλου βαρύτητα. Αυτό έκρινε και η υπ’ αριθ. 780/2012 απόφαση του Γ’ Πολιτικού Τμήματος του Αρείου Πάγου, διαλαμβάνοντας ότι «οι υπεύθυνες δηλώσεις του ν.δ/τος 105/1969 και ήδη του ν. 1599/1986 παραδεκτά λαμβάνονται υπόψη ως δικαστικά τεκμήρια από τα δικαστήρια της ουσίας, εφόσον δεν προκύπτει ότι δόθηκαν για να χρησιμοποιηθούν στη συγκεκριμένη δίκη, επί της οποίας εκδόθηκε η προσβαλλόμενη απόφαση». Στην δίκη αυτή είχε προσκομισθεί δήλωση Προέδρου Κοινότητος, που έλεγε ότι ο ένας διάδικος είχε νομή επί του επιδίκου ακινήτου. Το δικαστήριο έκρινε ότι ο Πρόεδρος Κοινότητος, όπως και ο Δήμαρχος, βεβαιώνουν εκ του νόμου περί της δημοτολογικής καταστάσεως των πολιτκών και όχι για το ποιός έχει νομή ή κυριότητα επί ακινήτων. Για τον λόγο αυτόν δεν αντιμετώπισε την βεβαίωση του Προέδρου της Κοινότητος ως δημόσιο έγγραφο, αλλά απλώς ως βεβαίωση τρίτου, που έχει αξία δικαστικού τεκμηρίου και δεσμεύει πολύ λιγότερο το δικαστήριο από όσο το δεσμεύει ένα δημόσιο έγγραφο. Στην ίδια δίκη διάδικος προσκόμισε και δύο άλλες υπεύθυνες δηλώσεις, που είχαν ληφθεί όμως «ειδικά προς το σκοπό να χρησιμεύσουν ως αποδεικτικό μέσο στη δίκη αυτή» και γι’ αυτό το δικαστήριο δεν τις έλαβε καθόλου υπόψιν του, δηλ, ούτε καν ως δικαστικά τεκμήρια. Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Master of Laws. www.greekadvocate.eu bm-bioxoi@otenet.gr ktimatologiolaw@yahoo.gr