Ο αιγιαλός ανήκει στο Δήμοσιο

Ο αιγιαλός ανήκει στο Δήμοσιο Του Χρήστου Ηλιόπουλου* Τα κοινής χρήσεως πράγματα δεν μπορούν να ανήκουν στην κυριότητα κάποιου φυσικού ή νομικού προσώπου και μπορούν να χρησιμοποιούνται από όλους ελευθέρως. Κοινής χρήσεως είναι και ο αέρας, οι δημόσιοι οδοί, η θάλασασσα και ο αιγιαλός. Τα κοινής χρήσεως πράγματα ανήκουν σε όλους και είναι εκτός συναλλαγής, δεν μπορούν δηλ. να αποτελέσουν αντικείμενο νομικών μεταβιβάσεων και χρησιμοποιούνται κατά κανόνα από όλους. Κατά τον Αστικό Κώδικα, μεταξύ των κοινής χρήσεως πραγμάτων περιλαμβάνεται και ο αιγιαλός. Ο νομικός ορισμός του αιγιαλού έχει πολύ μεγάλη σημασία διότι καθορίζει ποιά έκταση γης δεν μπορεί να αποτελέσει ιδιωτική ιδιοκτησία και ποιά μπορεί, εφόσον δεν είναι αιγιαλός. Ο αιγιαλός λοιπόν ορίζεται ως «η περιστοιχούσα την θάλασσαν χερσαία ζώνη η βρεχομένη από τας μεγίστας πλην συνήθεις αναβάσεις των κυμάτων». Από τον ορισμό αυτό προκύπτει ότι ο αιγιαλός είναι τμήμα της γης που περιβάλλει τη θάλασσα με όριο προς την ξηρά το σημείο εκείνο, μέχρι το οποίο φθάνουν τα συνήθως μεγαλύτερα κύματα. Ο αιγιαλός ανήκει, κατά νομική επιταγή στο Ελληνικό Δημόσιο. Το αν κάποιο τμήμα γης είναι αιγιαλός προσδιορίζεται την διοικητική επιτροπή του Αναγκαστικού Νόμου 2344/1940, αλλά και από άλλες διοικητικές αρχές. Επειδή ωστόσο το θέμα είναι πολύπλοκο, τελικώς η ιδιότητα του αιγιαλού προκύπτει από φυσικά και μόνο φαινόμενα και δεν δημιουργείται με πράξη της Πολιτείας και σε κάθε τοπική περίπτωση ο καθορισμός της έκτασης ως αιγιαλού ή παλαιού αιγιαλού, όταν δημιουργείται νέος αιγιαλός δια προσχώσεως, ανήκει στην εκτίμηση του τακτικού δικαστή και όχι της διοίκησης, όπως απεφάσισε ο Άρειος Πάγος στην υπ' αριθ. 104/2013 απόφασή του. Στην υπόθεση στην οποία εξεδόθη η ανωτέρω απόφαση, ιδιωτική εταιρεία ενήγαγε το Ελληνικό Δημόσιο, με αίτημα το Δικαστήριο να αναγνωρίσει ότι συγκεκριμένη έκταση μεταξύ της ξηράς και της θαλάσσης στο Νομό Ηρακλείου Κρήτης είναι ιδιωτική περιουσία της ενάγουσας εταιρείας. Κατά του περιεχομένου και του αιτήματος της αγωγής που ήσκησε η ιδιωτική εταιρεία, το Δημόσιο προέβαλε ένσταση, με τον ισχυρισμό ότι η συγκεκριμένη έκταση αποτελεί αιγιαλό και επομένως δεν δύναται να αποτελέσει τμήμα ιδιωτικής περιουσίας, αλλά αντιθέτως είναι πράγμα εκτός συναλλαγής. Το Πρωτοδικείο Ηρακλείου έκρινε ότι η αγωγή πρέπει να γίνει δεκτή και συνεπώς η έκταση ανήκει στην ενάγουσα εταιρεία και δεν είναι αιγιαλός. Το Δημόσιο προσέφυγε στο Εφετείο το οποίο έκρινε διαφορετικά, κάνοντας δεκτή την ένσταση του Δημοσίου και κρίνοντας ότι η έκταση αποτελεί αιγιαλό. Η ιδιωτική εταιρεία άσκησε αναίρεση κατά της αποφάσεως του Εφετείου και κατ'αυτόν τον τρόπο η υπόθεση έφθασε ενώπιον του Αρείου Πάγου, ο οποίος έκρινε ότι η απόφαση του Εφετείου ήταν ορθή και ότι η έκταση είναι αιγιαλός, οπότε ιδιώτες δεν μπορούν επ'΄αυτής να έχουν κυριότητα. Το ανώτατο δικαστήριο έκρινε επίσης ότι ο αιγιαλός, ως κοινής χρήσεως πράγμα που ανήκει στο Δημόσιο είναι εκτός συναλλαγής και ανεπίδεκτος χρησικτησίας, εκτός αν, λόγω προσχώσεων στην ακτή ή υποχώρησης του αιγιαλού στη θάλασσα, απέβαλε την ιδιότητά του αυτή, γιατί έπαυσε ο για την κοινή χρήση προορισμός του, οπότε εξακολουθεί και μετά την πρόσχωση να ανήκει στο δημόσιο, περιερχόμενος όμως εφεξής στην ιδιωτική περιουσία αυτού. Άξιο σημειώσεως είναι το γεγονός ότι για το επίμαχο ζήτημα της υπάρξεως αιγιαλού ή όχι και για το αν η έκταση είναι παλαιός αιγιαλός ορίσθηκε με δικαστική απόφαση πραγματογνώμων, ο οποίος απεφάνθη ότι το επίδικο ακίνητο δεν υπήρξε παλαιός αιγιαλός. Ωστόσο, το δικαστήριο, όπως έχει το δικαίωμα να κάνει, επειδή η κρίση του πραγματογνώμωνος δεν είναι δεσμευτική, δεν ακολούθησε το συμπέρασμα της πραγματογνωμοσύνης και απεφάσισε άλλως, ότι δηλαδή η έκταση είναι παλαιός αιγιαλός, δικαιώνοντας το Δημόσιο. 　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Master of Laws. www.greekadvocate.eu bm-bioxoi@otenet.gr ktimatologiolaw@yahoo.gr