Νόμιμη μοίρα και κληρονομικό καταπίστευμα

Του Χρήστου Ηλιόπουλου


Η νόμιμη μοίρα είναι το δικαίωμα που ο ελληνικός νόμος δίδει σε ορισμένους κληρονόμους, δηλ. στους πολύ στενούς συγγενείς του κληρονομουμένου, δυνάμει του οποίου δεν μπορούν να αποκλειστούν εντελώς από την κληρονομία αλλά σχεδόν πάντοτε λαμβάνουν ένα ελάχιστο ποσοστό αυτής.
Οι στενοί συγγενείς που πάντοτε λαμβάνουν ένα ποσοστό από την κληρονομία, έστω κι αν έχουν παραληφθεί από τον διαθέτη στην διαθήκη του, είναι ο/η σύζυγος, τα τέκνα και οι γονείς του διαθέτη. Αυτοί οι στενοί συγγενείς δικαιούνται, αν θελήσουν, να διεκδικήσουν το μισό από την κληρονομική μερίδα που θα ελάμβαναν, εάν δεν υπήρχε διαθήκη.
Εάν δηλαδή ο ελληνικής ιθαγενείας διαθέτης απεβίωσε και στην διαθήκη του άφησε κληρονόμο μόνο την δεύτερη σύζυγό του, ενώ παρέλειψε τα δύο τέκνα του, που είχε από τον πρώτο γάμο του, τα δύο τέκνα δικαιούνται να προσβάλουν την διαθήκη μόνο κατά το τμήμα της που περιορίζει τη νόμιμη μοίρα τους. Τα δύο τέκνα, στο παράδειγμά μας, δικαιούνται, αν θέλουν, να λάβουν έκαστο τα 3/16 της περιουσίας του διαθέτη πατρός τους, διότι εάν ο τελευταίος είχε αποβιώσει χωρίς διαθήκη, έκαστο των τέκνων του θα ελάμβανε 3/8 και η δεύτερη σύζυγος 2/8.
Τώρα που ο διαθέτης παρέλειψε να αφήσει στην διαθήκη του κάτι στα δύο τέκνα του, αυτά μπορούν να ασκήσουν το δικαίωμα της νομίμου μοίρας, ώστε έκαστο να λάβει το μισό του 3/8, δηλαδή 3/16. Εάν το πράξουν, τότε τα δύο παιδιά μαζί θα λάβουν 3/16 + 3/16 = 6/16, ενώ η δεύτερη σύζυγος, που δυνάμει της διαθήκης θα ελάμβανε το 100%, τώρα θα λάβει το υπόλοιπο, δηλαδή 10/16.
Υπάρχει περίπτωση ο διαθέτης να αφήσει με την διαθήκη του ένα περιουσιακό στοιχείο σε κάποιον, με τον περιορισμό μετά τον θάνατό του κληρονόμου, αυτό το περιουσιακό στοιχείο να μεταβιβασθεί σε κάποιον τρίτο (καταπίστευμα). Μπορεί δηλαδή ο σύζυγος, που δεν άφησε τέκνα, αλλά μόνο την σύζυγό του, να αφήσει διαθήκη με την οποία να αφήνει το μοναδικό του περιουσιακό στοιχείο, μία οικία, στην σύζυγό του, με τον όρο όμως ότι μετά τον θάνατό της αυτή δεν θα έχει την ελευθερία να την διαθέσει όπως αυτή θέλει, αλλά η οικία θα περιέλθει στον ανηψιό του συζύγου.
Η σύζυγος μπορεί να ισχυρισθεί ότι με τον περιορισμό του καταπιστεύματος προσβάλλεται η νόμιμη μοίρα της, που στο παράδειγμά μας είναι το 1/4 της οικίας. Εάν η σύζυγος διεκδικήσει την νόμιμη μοίρα της, μπορεί να αποκτήσει το 1/4 εξ αδιαιρέτου της οικίας κατά πλήρες δικαίωμα, χωρίς δηλαδή τον περιορισμό του καταπιστεύματος ότι μετά τον θάνατό της θα πρέπει να περιέλθει στον ανηψιό.
Επομένως, όταν η σύζυγος ασκήσει το δικαίωμά της στη νόμιμη μοίρα, η οικία μετά τον θάνατό της θα περιέλθει μόνο κατά τα 3/4 στον ανηψιό, ενώ κατά το 1/4 θα μπορεί η σύζυγος να το διαθέσει με δική της διαθήκη όπου θέλει.
Αν δε, η σύζυγος δεν αφήσει διαθήκη, εφόσον είχε ασκήσει το δικαίωμα στη νόμιμο μοίρα της, το 1/4 της οικίας θα περιέλθει στους δικούς της εξ αδιαθέτου κληρνόμους και όχι στον ανηψιό του συζύγου της.
Σε πολλές περιπτώσεις καταπιστεύματος δεν είναι εμφανές εάν ο δικαιούχος της νομίμου μοίρας ήσκησε ή όχι το δικαίωμά του στη νόμιμο μοίρα, με αποτέλεσμα μετά τον θάνατο του βεβαρημένου με το καταπίστευμα (δικαιούχου της νομίμου μοίρας) να προκύπτει δικαστική διαμάχη μεταξύ του καταπιστευματοδόχου και του εξ αδιαθέτου κληρονόμου του βεβαρημένου. Σ’ αυτές τις δίκες, μεγάλη σημασία έχει να διαπιστώσει το δικαστήριο εάν ο δικαιούχος της νομίμου μοίρας είχε αποδεχθεί τον περιορισμό της νομίμου μοίρας του και είχε θεωρήσει (de facto, σιωπηρώς ή ρητώς) την διαθήκη έγκυρη, ή εάν απλώς είχε επιφυλλαχθεί της ασκήσεως του δικαιώματος της νομίμου μοίρας του, ώστε να μπορεί να ασκήσει το δικαίωμα αυτό ο δικός του εξ αδιαθέτου κληρονόμος. (Απόφαση Εφετείου Αθηνών 1036/2008).

Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι
Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω,
Master of Laws.
bm-bioxoi@otenet.gr

Άκυρη πώληση λόγω δικαιοπρακτικής ανικανότητος

Του Χρήστου Ηλιόπουλου*

18-12-2010
Για να είναι νομικώς ισχυρή μία δικαιοπραξία πρέπει και τα δύο μέρη, (πωλητής και αγοραστής) να έχουν ικανότητα δικαιοπραξίας, δηλαδή να μπορούν να αντιληφθούν το είδος της συναλλαγής που πραγματοποιούν, τις συνέπειες αυτής και τις βασικές περιστάσεις της υποθέσεως.

Όταν ένας εκ των συμβαλλομένων δεν είναι σε θέση, κυρίως λόγω ψυχικής ή διανοητικής διαταραχής, να αντιληφθεί πλήρως τα βασικά στοιχεία της δικαιοπραξίας που επιχειρεί, η δικαιοπραξία είναι άκυρη.

Ο νόμος ορίζει: «Η δήλωση της βούλησης είναι άκυρη αν, κατά το χρόνο που έγινε, το πρόσωπο δεν είχε συνείδηση των πράξεών του ή βρισκόταν σε ψυχική ή διανοητική διαταραχή που περιόριζε αποφασιστικά τη λειτουργία της βούλησής του».

Στην υπ’αριθ. 223/2008 απόφασή του ο Άρειος Πάγος εκλήθη να κρίνει την ορθότητα της αποφάσεως του Εφετείου που είχε ακυρώσει μία πώληση ακινήτου στα Χανιά το 2001, δεδομένης της ψυχικής διαταραχής της πωλήτριας.

Την αγωγή για την ακύρωση της πωλήσεως ήσκησε η αδελφή της πωλήτριας, η οποία είχε διορισθεί το 2002 ως δικαστική συμπαραστάτης της αδελφής της, επειδή η αδελφή (πωλήτρια) είχε κριθεί ως μη ικανή για την διαχείριση των υποθέσεών της.

Το συμβόλαιο της πωλήσεως είχε υπογραφεί το 2001 σε συμβ/φο Χανίων, με το οποίο η αδελφή είχε πωλήσει διαμέρισμα αγοραίας αξίας 50 έως 60 εκατομμυρίων δρχ. έναντι τιμήματος μόνο 23.000.000 δρχ. Η πωλήτρια είχε διαγνωσθεί ιατρικώς ότι από το 1985 έπασχε από ανίατη παρανοειδή σχιζοθυμική ψύχωση, λόγω της οποίας βρισκόταν υπό ψυχιατρική παρακολούθηση και έντονη φαρμακευτική αγωγή, νοσηλεύθηκε επανειλημμένως σε ψυχιατρικές κλινικές και κρίθηκε από την επιτροπή του ΙΚΑ ανάπηρη 67%.

Όταν διέκοπτε την θεραπευτική αγωγή, η νόσος παρουσίαζε υποτροπές με κλασσικά σχιζοφρενικά συμπτώματα, άλλοτε μανιακής και άλλοτε μελαγχολικής μορφής, ενώ παρουσίαζε τάσεις αυτοκαταστροφής και είχε αποπειραθεί να αυτοκτονήσει. Σε άλλες ωστόσο περιπτώσεις (μανιακή μορφή) αισθανόταν πολύ ικανή για κάθε ενέργεια και αισιόδοξη για το μέλλον, με αποτέλεσμα να προβαίνει σε πράξεις των οποίων τις συνέπειες δεν ήταν σε θέση να εκτιμήσει.

Οι μόνες δικαιοπραξίες που είχε τελέσει ήταν αποδοχή κληρονομίας και μεταβίβαση ποσοστών της σε κοινό ακίνητο προς μία άλλη αδελφή της.

Λίγο πριν από την πώληση του 2001, η αδελφή της πωλήτριας ενημέρωσε τόσο τον επίδοξο αγοραστή του ακινήτου όσο και την συμβολαιογράφο ότι η πωλήτρια ήταν ανίκανη για δικαιοπραξία, ωστόσο επειδή η πωλήτρια δεν είχε κηρυχθεί ακόμα υπό δικαστική συμπαράσταση (πράγμα που έγινε το 2002), η πώληση τελικώς υπεγράφη.

Με βάση τα ανωτέρω, το Εφετείο έκρινε ότι η πώληση ήταν άκυρη, λόγω ανικανότητος της πωλήτριας, εδέχθη συνεπώς την έφεση και εξαφάνισε την απόφαση του Πρωτοδικείου, που είχε δεχθεί ότι η πώληση ήταν ισχυρή.

Ο Άρειος Πάγος επεκύρωσε την ορθότητα της αποφάσεως του Εφετείου, αφού για το ουσιώδες ζήτημα της συνδρομής στο πρόσωπο της πωλήτριας καταστάσεως ψυχικής και διανοητικής διαταραχής, που περιόριζε αποφασιστικώς την λειτουργία της βουλήσεώς της, διέλαβε πλήρεις, σαφείς και μη αντιφάσκουσες μεταξύ τους αιτιολογίες.

Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι
Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω,
Master of Laws.
bm-bioxoi@otenet.gr
ktimatologiolaw@yahoo.gr

Ελλάδα: Νέα μέτρα στην φορολογία και τα εργασιακά

Του Χρήστου Ηλιόπουλου


Πέρασαν από το υπουργικό συμβούλιο και αναμένεται η ψήφισή τους από την Βουλή με ασυνήθιστα ταχείες διαδικασίες σειρά νομοσχεδίων της ελληνικής κυβερνήσεως, που στόχο έχουν τον εκσυγχρονισμό των υπηρεσιών του κράτους, την ενίσχυση του ανταγωνισμού, την ευελιξία στις εργασιακές σχέσεις (ευκολώτερες απολύσεις, μειώσεις μισθών, απόλυση χωρίς αποζημίωση σε νεοπροσληφθέντες), την αύξηση των εσόδων του κράτους, αλλά και την διόρθωση σφαλμάτων του προηγούμενου φορολογικού νομοσχεδίου.

Μεταξύ άλλων αυξάνεται από τις πρώτες ημέρες του 2011 ο μεσαίος Φόρος Προστιθέμενης Αξίας (ΦΠΑ) από 11 σε 13%, κάτι που αναμένεται να επιφέρει σημαντικές αυξήσεις σε βασικά καταναλωτικά αγαθά και τρόφιμα πρώτης ανάγκης.

Ενδιαφέρον έχει για την τόνωση της αγοράς των ακινήτων η αναστολή ισχύος του «πόθεν έσχες» για την κτήση πρώτης κατοικίας. Είναι γνωστό ότι οι συναλλαγές στα ακίνητα και ιδίως στα διαμερίσματα έχουν συρρικνωθεί τα τελευταία δύο χρόνια και η κατάσταση χειροτερεύει μέρα με την ημέρα. Τα μετρητά στην τσέπη των επίδοξων αγοραστών σπανίζουν, οι τράπεζες δεν χορηγούν πλέον δάνεια, ελάχιστοι αγοράζουν και οι νέες οικοδομικές άδειες σημειώνουν μεγάλη μείωση.

Μέσα σ’ αυτό το αρνητικό κλίμα η κυβέρνηση αναγνωρίζει το λάθος της επιβολής αυστηρού «πόθεν έσχες» ακόμα και στην πρώτη κατοικία και τώρα σπεύδει να το αναστείλει για δύο έτη, με την ελπίδα να προσελκύσει αγοραστές ακινήτων που έχουν χρήματα, χωρίς πλέον να πρέπει αυτοί να αποδείξουν πού βρήκαν τα λεφτά για να αγοράσουν πρώτη κατοικία.

Σημειωτέον ότι η απαλλαγή του «πόθεν έσχες» για δύο έτη θα ισχύει μόνο για αγορά πρώτης κατοικίας έως 120 τ.μ. και αντικειμενικής αξίας έως 250.000 ευρώ.

Απογοητεύει, ωστόσο, το γεγονός ότι η απαλλαγή του φόρου πρώτης κατοικίας, που ισχύει για τους κατοίκους Ελλάδος, (Έλληνες και αλλοδαπούς) δεν ισχύει για τους Έλληνες ομογενείς κατοίκους εξωτερικού. Οι τελευταίοι συνήθως δεν έχουν πρόβλημα να αποδείξουν το «πόθεν έσχες» όταν αγοράζουν ακίνητο στην Ελλάδα, διότι δικαιολογούν την αγορά με εισαγωγή συναλλάγματος από το εξωτερικό, χωρίς την οποία η εφορία τους επιβάλει μεγάλους φόρους και πρόστιμα. Δεν απολαμβάνουν ωστόσο της απαλλαγής του φόρου πρώτης κατοικίας, πράγμα που τους καθιστά πολίτες «Β’ κατηγορίας» εν σχέσει προς τους Έλληνες της Ελλάδος αλλά και τους αλλοδαπούς κατοίκους Ελλάδος.

Τέλος, αξιοσημείωτο είναι ότι οι ομογενείς που σχεδιάζουν να επενδύσουν κάποια χρήματα μπορούν τώρα να στραφούν πιο ζεστά στα ακίνητα της Ελλάδος, τα οποία ήδη προσφέρονται σε μειωμένες τιμές, ενώ αναμένεται τους επόμενους μήνες και νέα πτώση τιμών, καθιστώντας την ελληνική αγορά των ακινήτων ιδιαιτέρως ελκυστική.

Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι
Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω,
Master of Laws.
bm-bioxoi@otenet.gr
ktimatologiolaw@yahoo.gr

Επίδοση έφεσης στο εξωτερικό και όχι στον έλληνα δικηγόρο του Χρήστου Ιλιόπουλου

Οι δίκες ενώπιον των ελληνικών δικαστηρίων με διαδίκους που έχουν την κατοικία τους στο εξωτερικό γίνονται όλο και πιο συχνές, καθώς αυξάνονται οι διασυνοριακές σχέσεις και οι συναλλαγές με φυσικά ή νομικά πρόσωπα (εταιρείες) που έχουν την κατοικία ή την έδρα τους εκτός Ελλάδος.

Για να γίνει ορθώς από διαδικαστικής πλευράς μία δίκη στην Ελλάδα, πρέπει ο εναγόμενος ή ο εφεσίβλητος, δηλαδή εκείνος κατά του οποίου στρέφεται η δίκη, να έχει ειδοποιηθεί με τον προβλεπόμενο από την δικονομία τρόπο, δηλαδή με την προσήκουσα επίδοση του δικογράφου στην κατοικία του στο εξωτερικό.

Η επίδοση στο εξωτερικό γίνεται με επίδοση της αγωγής στον Εισαγγελέα του δικαστηρίου στην Ελλάδα, αλλά για να ολοκληρωθεί, θα πρέπει το δικόγραφο της αγωγής να έχει πράγματι επιδοθεί και στην κατοικία του εναγομένου στο εξωτερικό, με επίδοση από τον δικαστικό επιμελητή της χώρας του εξωτερικού, ή τουλάχιστον με παράδοση του δικογράφου στον εναγόμενο από το Προξενείο της Ελλάδος. Η επίδοση αυτή στο εξωτερικό πρέπει να έχει λάβει χώρα προ των ελαχίστων χρονικών διαστημάτων, δηλαδή συνήθως τρεις τουλάχιστον μήνες πριν την δίκη στην Ελλάδα.

Πρέπει να σημειωθεί ότι ο δικηγόρος στην Ελλάδα που παραστάθηκε στο δικαστήριο και εκπροσώπησε τον κάτοικο της αλλοδαπής είναι αντίκλητός του και για την επίδοση της απόφασης που εξέδωσε το ελληνικό δικαστήριο. Αυτός δηλαδή που κέρδισε την δίκη δεν είναι υποχρεωμένος να επιδώσει την δικαστική απόφαση (για να αρχίσει να τρέχει η προθεσμία της εφέσεως) στον κάτοικο εξωτερικού στην κατοικία του στο εξωτερικό, αλλά μπορεί να την επιδώσει και στον έλληνα δικηγόρο που τον εκπροσώπησε στο δικαστήριο.

Ωστόσο, η κλήση για την συζήτηση της εφέσεως, που άσκησε ο ηττηθείς διάδικος κατά της πρωτοδίκου αποφάσεως δεν μπορεί να επιδοθεί στον έλληνα δικηγόρο που εκπροσώπησε στο δικαστήριο τον κάτοικο του εξωτερικού, αλλά πρέπει να επιδοθεί στην κατοικία στην χώρα διαμονής του.

Εάν η κλήση για την συζήτηση της εφέσεως επιδοθεί όχι στην κατοικία του κατοίκου εξωτερικού στην αλλοδαπή, αλλά στον δικηγόρο που τον εκπροσώπησε στην Ελλάδα στο πρωτόδικο δικαστήριο, η επίδοση είναι άκυρη και η έφεση θα απορριφθεί, διότι δεν θα έχει γίνει σωστή επίδοση της κλήσεως για την συζήτηση της εφέσεως στον κάτοικο της αλλοδαπής, δεδομένου ότι ο δικηγόρος που τον εκπροσώπησε στην πρωτόδικο διαδικασία ήταν αντίκλητος του κατοίκου εξωτερικού μόνο για τις πράξεις που αφορούν στο πρώτο δικαστήριο και δεν έχει διορισθεί αυτομάτως και αντίκλητος για την κατ’ έφεσιν δίκη. (Απόφαση Αρείου Πάγου 589/2009).

Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι
Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω,
Master of Laws.
bm-bioxoi@otenet.gr
ktimatologiolaw@yahoo.gr

Καταργήθηκε η απαλλαγή φόρου α’ κατοικίας για ομογενείς, ισχύει για αλλοδαπούς! του Χρήστου Ηλιόπουλου

Οι Έλληνες ομογενείς που ζουν στο εξωτερικό συχνά εκφράζουν το παράπονο ότι δεν τυγχάνουν της αρμόζουσας προστασίας από το ελληνικό κράτος. Ένα κράτος που δεν μπόρεσε να τους διατηρήσει στην αγκαλιά του πριν από αρκετές δεκαετίες, αφήνοντάς τους να μεταναστεύσουν σε ξένες χώρες, όπου η επιβίωση δεν ήταν ποτέ εύκολη.

Πολλοί ομογενείς σήμερα πιστεύουν ότι το ίδιο ελληνικό κράτος δεν τους αναγνωρίζει όχι μόνο τους κόπους, τον ιδρώτα, τις στερήσεις και τις αντιξοότητες που έζησαν στην ξενιτιά, αλλά και κάτι πιο απλό και αγνό. Δεν τους αναγνωρίζει την αγάπη για την Πατρίδα και εξακολουθεί να τους αντιμετωπίζει στην καλύτερη περίπτωση με αδιαφορία, ίσως και αχαριστία, εάν λάβουμε υπόψη μας τα κεφάλαια, την προοδευμένη νοοτροπία, την πρόθεση για συνέχιση της δημιουργίας, την τεχνογνωσία και την εμπειρία που φέρνουν οι ομογενείς στην Ελλάδα και την διάθεσή τους να επανεγκατασταθούν στην Πατρίδα, έχοντας πλέον εξασφαλίσει τα μέσα για μία σχετικώς άνετη ζωή.

Κατά μία παράξενη σύμπτωση, εκεί ακριβώς που επιχειρεί κανείς να αντικρούσει τέτοιους ισχυρισμούς, έρχεται η επίσημη Ελλάδα να δείξει για μία ακόμη φορά στους ομογενείς το παγερό και αδιάφορο πρόσωπό της.

Μέχρι προ ολίγων μηνών ο Έλληνας ομογενής ετύγχανε κι αυτός, μαζί με τους αλλοδαπούς της Ελλάδος (Αλβανούς, Πακιστανούς, Αφρικανούς κλπ.), της απαλλαγής πρώτης κατοικίας. Εάν δηλαδή αγόραζε ένα ακίνητο στην Ελλάδα (διαμέρισμα, μονοκατοικία, ή οικόπεδο άρτιο και οικοδομήσιμο), απαλλασσόταν από τον φόρο μεταβιβάσεως, αρκεί ο ίδιος, ο σύζυγος και οποιοδήποτε από τα ανήλικα τέκνα αυτού να μην είχε δικαίωμα πλήρους κυριότητας ή επικαρπίας ή οίκησης σε κατοικία ή σε ιδανικό μερίδιο αυτής, ούτε σε οικοδομήσιμο οικόπεδο, που πληρούσε τις στεγαστικές ανάγκες της οικογένειάς του.

Για να τύχει της απαλλαγής του φόρου χρειαζόταν επιπλέον να είναι εγγεγραμμένος σε Δημοτολόγιο κάποιου Δήμου στην Ελλάδα, δηλαδή να είχε επισήμως την ελληνική ιθαγένεια.

Δυστυχώς, με το άρθρο 23 του Ν. 3842/2010, που ισχύει από τον Απρίλιο του 2010, η απαλλαγή που διδόταν στους Έλληνες ομογενείς καταργήθηκε ειδικά γι’αυτούς, ενώ εξακολουθεί να ισχύει για τους επί μακρόν διαμένοντες στην Ελλάδα αλλοδαπούς. Χωρίς καμία διάθεση διακρίσεως εις βάρος των αλλοδαπών που μένουν στην Ελλάδα (κατατρεγμένοι άλλωστε είναι και οι περισσότεροι εξ αυτών), δεν μπορεί κανείς να μην στηλιτεύσει την δυσμενή αυτή διάκριση που κάνει το ελληνικό κράτος εις βάρος των Ελλήνων ομογενών.

Πρέπει δε να σημειωθεί ότι πάρα πολλοί ομογενείς δεν αφήνουν πλέον να περάσουν πολλά χρόνια για να επισκευθούν την Πατρίδα. Οι περισσότεροι έρχονται συχνά στην Ελλάδα, σχεδόν κάθε χρόνο, μένουν από λίγες εβδομάδες έως πέντε ή έξι μήνες και μετέχουν της κοινωνικής και οικονομικής ζωής, αγοράζουν ακίνητα, συμμετέχουν σε επιχειρήσεις κλπ. έστω κι αν δεν έχουν εγκατασταθεί επισήμως μονίμως στην Ελλάδα με μετοικεσία.

Σ’ αυτούς τους ομογενείς, στο παιδί τους που θέλει να αγοράσει ένα σπίτι στην Ελλάδα μήπως κι εγκατασταθεί μόνιμα κάποια στιγμή, ή σ’ εκείνον τον ομογενή που θέλει να επενδύσει στην Ελλάδα σε ένα σπίτι για να έρχεται ο ίδιος και οι ξένοι φίλοι του να περνούν ωραία στην όμορφη Ελλάδα, το επίσημο ελληνικό κράτος δείχνει το πιο ψυχρό και αρνητικό πρόσωπό του, δυσχεραίνοντας την επιθυμία και την φιλοδοξία τους να αποκτήσουν σπίτι, δηλαδή τον πιο σταθερό δεσμό με την Πατρίδα των ιδίων και των προγόνων τους. Κατά τα άλλα, το ίδιο ελληνικό κράτος κοιτάζει πώς να τους πουλήσει ομογενειακά ομόλογα στο εξωτερικό για να υφαρπάξει για μία ακόμη φορά τα λεφτά των ομογενών και να τα διαχειρισθεί όπως μόνο οι έλληνες κρατικοδίαιτοι γραφειοκράτες τόσο καλά γνωρίζουν.

Ακούγεται συνεπώς παράδοξο και άδικο η μητέρα Πατρίδα να μεταχειρίζεται δυσμενώς τους Έλληνες ομογενείς, όπως συμβαίνει με την στέρηση της απαλλαγής του φόρου πρώτης κατοικίας, ενώ την απαλλαγή αυτή την παρέχει στους αλλοδαπούς που έχουν κατακλύσει την Ελλάδα και οι οποίοι ασφαλώς δεν αγαπούν την Πατρίδα μας περισσότερο από τους ομογενείς.


Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι
Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω,
Master of Laws.
bm-bioxoi@otenet.gr
ktimatologiolaw@yahoo.gr

Επιτρέπεται αλλαγή χρήσης της θέσης στάθμευσης; του Χρήστου Ηλιόπουλου

Σε ένα οικόπεδο μπορεί να ανεγερθούν περισσότερα του ενός κτίρια,(κάθετη ιδιοκτησία) καθένα εκ των οποίων θα έχει συγκυριότητα σε ποσοστό επί του όλου οικοπέδου, ή ένα κτίριο, (οριζόντιες ιδιοκτησίες) με περισσότερα διαμερίσματα, καθένα εκ των οποίων έχει ποσοστό συγκυριότητος επί των κοινοχρήστων και κοινοκτήτων τμημάτων του οικοπέδου.
Ο Άρειος Πάγος στην υπ' αριθ. 532/2009 απόφασή του έκρινε ότι "με τον τρόπο αυτόν ιδρύεται κυρίως μεν χωριστή κυριότητα στο αυτοτελές οικοδόμημα ή σε όροφο ή διαμέρισμα αυτού, παρεπομένως δε και αναγκαστική συγκυριότητα που αποκτάται αυτοδικαίως κατ' ανάλογη μερίδα στα κοινά μέρη του όλου ενιαίου οικοπέδου που χρησιμεύουν σε κοινή από όλους τους συνιδιοκτήτες χρήση, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται και το έδαφος του ενιαίου οικοπέδου".
Όλοι οι ιδιοκτήτες αυτοτελών οικοδομημάτων, που υπάγονται στις διατάξεις της κάθετης (ξεχωριστά κτίρια στο ίδιο οικόπεδο), καθώς και της οριζόντιας ιδιοκτησίας, (διαμερίσματα στην ίδια πολυκατοικία) μπορούν με την αρχική συστατική πράξη (Κανονισμός) ή με ιδιαίτερες συμφωνίες μεταξύ όλων των συνιδιοκτητών να κανονίσουν τα δικαιώματα και υποχρεώσεις της συνιδιοκτησίας τόσο στα κοινά μέρη που θα καθορίσουν, όσο και στις διαιρεμένες ιδιοκτησίες.
Αν με τον κανονισμό απαγορεύεται η ενέργεια από τους συνιδιοκτήτες μεταβολής στα κοινά μέρη, (όπως είναι η θέση στάθμευσης), η απαγόρευση αυτή δεσμεύει όλους τους συνιδιοκτήτες, ακόμη και αν από την απαγορευμένη ενέργεια δεν παραβλάπτεται η χρήση των άλλων συνιδιοκτητών ή των οικοδομημάτων, ούτε μεταβάλλεται ο συνήθης προορισμός τους (Άρειος Πάγος 115/2003).
Με συμφωνία όλων των συνιδιοκτητών, που γίνεται με συμβολαιογραφικό έγγραφο και μεταγραφή, μπορεί να παραχωρηθεί η αποκλειστική χρήση ενός κοινόκτητου πράγματος σε έναν ή περισσότερους συνιδιοκτήτες με αντίστοιχο αποκλεισμό άλλων. Στην τελευταία όμως περίπτωση το παρεχόμενο στον ιδιοκτήτη δικαίωμα αποκλειστικής χρήσης κοινόκτητου πράγματος της οικοδομής δεν περιέχει και εξουσία άρσεως του προβλεπόμενου προορισμού αυτού (ΑΠ 847/2001). Δηλαδή μπορεί να χρησιμοποιεί τον χώρο των π.χ. 12 τετραγωνικών μέτρων ως θέσης στάθμευσης, δεν μπορεί όμως να τον μετατρέψει σε αυλή με πέργκολα, ούτε σε δωμάτιο.
Στην υπόθεση που ξεκίνησε από το Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης, ακολούθως εκδικάσθηκε στο Εφετείο της ιδίας πόλεως και έφθασε μέχρι τον Άρειο Πάγο, οι ενάγουσες ήταν ιδιοκτήτριες ανεξαρτήτου οικοδομής (μεζονέτας) σε κοινό οικόπεδο, εντός του οποίου υπήρχε και άλλη ανεξάρτητη οικοδομή, (μεζονέτα), ιδιοκτησίας των εναγομένων.
Οι εναγόμενοι είχαν δικό τους χώρο σταθμεύσεως, ήτοι αποκλειστική χρήση να σταθμεύουν το αυτοκίνητό τους, σε κοινόχρηστο χώρο του οικοπέδου, που ήταν μπροστά στην μεζονέτα των εναγουσών. Οι εναγόμενοι το θέρος του 2005, επικαλούμενοι δυσμενείς καιρικές συνθήκες, κατασκεύασαν πέργκολα, σκεπάζοντας την θέση σταθμεύσεώς τους με ξύλα και αναρριχώμενα φυτά.
Οι εναγόμενες ήσκησαν αγωγή στο δικαστήριο, επικαλούμενες ότι η πέργκολα είναι παράνομη, απαγορευομένη από τον Κανονισμό, ενώ οι εναγόμενοι ισχυρίσθηκαν ότι η πέργκολα δεν ενοχλεί τις εναγόμενες. Το Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης έκρινε παράνομη την πέργκολα, ως αντικείμενη στον Κανονισμό, ανεξαρτήτως του αν αυτή ενοχλεί ή όχι τους άλλους συνιδιοκτήτες.
Οι εναγόμενοι ήσκησαν έφεση στο Εφετείο, το οποίο τους δικαίωσε, εξαφανίζοντας την πρωτόδικη απόφαση ως εσφαλμένη. Οι ενάγουσες ήσκησαν αναίρεση στον Άρειο Πάγο και δικαιώθηκαν, αφού το ανώτατο δικαστήριο απεφάσισε ότι η πέργκολα είναι παράνομη, χωρίς να παίζει ρόλο εάν από αυτήν παραβλάπτεται η χρήση των άλλων συνιδιοκτητών ή όχι. Αρκεί μόνο ότι η αλλαγή της χρήσης δεν επιτρέπεται από τον Κανονισμό.

Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι
Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω,
Master of Laws.
bm-bioxoi@otenet.gr

Δήλωση ημιυπαιθρίων έως τέλος Δεκεμβρίου του Χρήστου Ηλιόπουλου

Ο ημιυπαίθριος χώρος και το πότε αυτός είναι νόμιμος ή παράνομος αποτελεί ασφαλώς μία ακόμα ελληνική πατέντα. Σε πολύ γενικές γραμμές, ο Γενικός Πολεοδομικός Κανονισμός (ΓΟΠ) προβλέπει εδώ και δεκαετίες την δυνατότητα του κατασκευαστή ενός κτιρίου, εκτός από το κανονικό τμήμα της οικοδομής με το κλειστό σπίτι, να κατασκευάσει και ένα είδος εξώστη, ή περίκλειστου μπαλκονιού, για να εκμεταλλευθεί την ηλιοφάνεια και τις καλές κλιματολογικές συνθήκες της Ελλάδος.
Κατ΄αυτόν τον τρόπο, εάν ένα οικόπεδο 1.000 τ.μ. έχει συντελεστή δομήσεως 2, μπορεί να κατασκευασθεί νομίμως κτίριο 2.000 τ.μ. Μέχρι προ ολίγων ετών, παρείχετο η δυνατότητα ενός ποσοστού επιπλέον 15%, ήτοι στο παράδειγμά μας, 300 τ.μ. επιπλέον, για την κατασκευή ημιυπαιθρίων χώρων, δηλαδή χώρων που είχαν τοίχο από τις τρεις πλευρές, αλλά από την τέταρτη έπρεπε να είναι ανοιχτοί, εξ ού και η λέξη ημι-υπαίθριος.
Το «κόλπο» που είχε γίνει πραγματικότητα εδώ και περίπου τριάντα χρόνια ήταν ότι στην πράξη οι κατασκευαστές (εργολάβοι και μηχανικοί) έκλειναν, παρανόμως, με τοίχο και την τέταρτη πλευρά του ημιυπαιθρίου, μετατρέποντας το μπαλκόνι - εξώστη σε κανονικό δωμάτιο.
Όταν μάλιστα πούλαγαν το διαμέρισμα, έλεγαν στον αγοραστή ότι αυτό έχει επιφάνεια 100 τ.μ., ενώ στα συμβόλαια η νόμιμη επιφάνειά του ήταν μόνο 88 τ.μ. και τα υπόλοιπα 12 ήταν ο ημιυπαίθριος, που συνήθως είχε μετατραπεί σε υπνοδωμάτιο.
Από τις αρχές του καλοκαιριού η κυβέρνηση στην Ελλάδα απειλεί το 1,5 περίπου εκατομμύριο ιδιοκτητών διαμερισμάτων με κλειστούς ημιυπαιθρίους ότι θα τους βρει και θα τους καταλογίσει υψηλά πρόστιμα, εάν δεν δηλώσουν έως 31-12-2010 στην πολεοδομία ότι έχουν διαμέρισμα με ημιυπαίθριο που έχει κλειστεί παρανόμως, ώστε να πληρώσουν ένα σχετικώς μικρότερο πρόστιμο και να τον «νομιμοποιήσουν» για 40 περίπου χρόνια.
Πολλοί θα παρατηρήσουν, ευλόγως, ότι δεν είναι δίκαιο να πληρώσουν αυτοί το πρόστιμο, αφού ο κατασκευαστής είναι αυτός που τους πούλησε τον παρανόμως κλεισμένο ημιυπαίθριο ως νόμιμο μέρος του διαμερίσματος. Ο κατασκευαστής τους είπε ότι έχει ένα διαμέρισμα 100 τ.μ. και ότι η τιμή του ήταν 3.000 ευρώ/τ.μ., ήτοι 300.000 ευρώ. Δεν τους είπε όμως ότι από τα 100 τ.μ., μόνο τα 88 ήταν απολύτως νόμιμα, ενώ τα υπόλοιπα 12 ήταν «ημι-νόμιμα», διότι τότε για τα 12 τ.μ. ο αγοραστής θα εδικαιούτο να μην πληρώσει την τρέχουσα τιμή των 3.000 ευρώ/τ.μ., αλλά κάτι αρκετά λιγότερο.
Σήμερα λοιπόν καλούνται οι ιδιοκτήτες διαμερισμάτων και μονοκατοικιών στην Ελλάδα να δηλώσουν τον κλεισμένο ημιυπαίθριό τους, ώστε με ένα ποσό της ταξέως των 1.000 – 2.000 ευρώ να «νομιμοποιήσουν» το διαμέρισμά τους. Για να γίνει αυτό πρέπει να υπολογίσουν την τιμή ζώνης ανά τ.μ. στην περιοχή τους, π.χ. 1.700 ευρώ η τιμή ζώνης Χ τα 12 τ.μ. του ημιυπαιθρίου = 20.400 Χ 5% = 1.020 ευρώ. Πρέπει σ’ αυτά να προσθέσουν μία ελάχιστη αμοιβή του μηχανικού 350 ευρώ, άρα ένα μέσο κόστος για να «ρυθμισθεί» η παρανομία του ημιυπαιθρίου μπορεί να είναι της τάξεως των 1.370 ευρώ.
Εάν ο ημιυπαίθριος είναι άνω των 25 τ.μ. και έως 75 τ.μ., τότε ο συντελεστής δεν είναι 5%, αλλά 7%, ενώ για πάνω από 75 τ.μ. ο συντελεστής γίνεται 9%.
Για την διαδικασία απαιτείται αίτηση στην πολεοδομία, τοπογραφικό – τεχνική έκθεση μηχανικού, κάτοψη, οικοδομική άδεια, παράβολο και μία μικρή περιπλάνηση σε διάφορες δημόσιες υπηρεσίες και τράπεζες, ώστε μετά από λίγους μήνες να τελειώσει το θέμα και να πληρωθεί το πρόστιμο, είτε άπαξ, είτε σε δόσεις.
Ουδείς γνωρίζει εάν το κράτος θα είναι σε θέση να ελέγξει και να εντοπίσει τα κτίρια που έχουν κλειστούς ημιυπαιθρίους χώρους, που δεν θα έχουν δηλωθεί εντός της προθεσμίας. Εκτιμάται ωστόσο ότι όσοι έχουν αγοράσει διαμέρισμα ή μονοκατοικία τα τελευταία 5 – 6 χρόνια, έχουν δηλώσει τον κλειστό ημιυπαίθριο στην ΔΟΥ και λογικά πρέπει τώρα να ρυθμίσουν οπωσδήποτε την διαδικασία και με την πολεοδομία, διότι διαφορετικά είναι ευκολώτερο να εντοπισθούν από τις αρχές.

Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι
Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω,
Master of Laws.
bm-bioxoi@otenet.gr
ktimatologiolaw@yahoo.gr

Καταδίκη φαρμακοβιομηχανίας για θάνατο ασθενούς του Χρήστου Ηλιόπουλου

Οι συνεχείς και μεγάλες ανακαλύψεις φαρμακευτικών ουσιών, που είναι προϊόν επίμονης και πανάκριβης έρευνας των φαρμακευτικών εταιρειών, συμβάλλει σημαντικά στην προστασία της υγείας εκατομμυρίων ανθρώπων, στην παράταση του προσδόκιμου ζωής και στην καλύτερη ποιότητα ζωής των ασθενών.
Ενίοτε, ωστόσο, παρατηρούνται παρανέργειες των φαρμάκων, με μικρές ή και μεγαλύτερες δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία όσων τα λαμβάνουν, που καμιά φορά, φθάνουν μέχρι και την απώλεια ζωής.
Οι περιπτώσεις αυτές είναι η μικρή εξαίρεση, καθώς ο υπερισχύων κανόνας είναι η σωτήρια δράση του φαρμάκου στην υγεία του ασθενούς. Επειδή όμως το σύστημα δικαίου των πολιτισμένων κρατών προστατεύει με αυστηρό τρόπο την ανθρώπινη ζωή, στις εξαιρετικές περιπτώσεις που αποδεικνύεται υπαιτιότητα και βλάβη της υγείας, επιβάλλονται ποινές και αποζημιώσεις εις βάρων εκείνων που παράγουν και διακινούν το φάρμακο που προκάλεσε την βλάβη.
Με την υπ’ αριθ. 625/2009 απόφασή του ο Άρειος Πάγος απέρριψε αναίρεση της αλλοδαπής εταιρείας παραγωγού φαρμάκου, καθώς και της εταιρείας που το διακινούσε στην Ελλάδα, κατά αποφάσεως του Εφετείου που τις καταδίκαζε για αδικοπραξία, σε καταβολή αποζημιώσεως, λόγω θανάτου προκκληθέντος από φαρμακευτικό σκεύασμα.
Τον Μάρτιο του 1997 μία εικοσάχρονη διεκομίσθη στο Γενικό Κρατικό Νικαίας με συμπτώματα υψηλού πυρετού άνω των 39ο, έντονο διάχυτο κοιλιακό άλγος, εμέτους και διάρροια. Αφού της έγιναν όλες οι απαραίτητες εξετάσεις και ενώ τα συμπτώματα υποχώρησαν, η ασθενής εξήλθε του νοσοκομείου. Ο εφημερεύων ιατρός ρώτησε τον πατέρα της ασθενούς εάν αυτή είχε αλλεργικό ιστορικό και μετά την αρνητική απάντηση που έλαβε, συνταγογράφησε συγκεκριμένο φάρμακο (S…..) με οδηγίες εάν υπάρξει επανάληψη των συμπτωμάτων να επιστρέψει η ασθενής στο νοσοκομείο.
Η χορήγηση του εν λόγω φαρμάκου από τον ιατρό απεδείχθη ότι ήταν ενδεδειγμένη, για την περίπτωση της οξείας γαστρεντερίτιδος της ασθενούς και συμφώνως με τις οδηγίες που το σκεύασμα ανέγραφε τότε, χωρίς καμία αναφορά για θανατηφόρα περιστατικά στις περενέργειες.
Μερικές ώρες αργότερα και αφού η ασθενής είχε λάβει ένα δισκίο του εν λόγω φαρμάκου παρουσίασε αλλεργικό εξάνθημα σε ολόκληρο το σώμα της και αισθανόμενη έντονη δυσφορία διεκομίσθη στο Τζάνειο Πειραιώς, όπου η κατάστασή της επιδεινώθηκε και τελικώς απεβίωσε.
Οι συγγενείς της θανούσης άσκησαν αγωγή κατά της αγγλικής εταιρείας που παρασκεύαζε και είχε την άδεια του συγκεκριμένου φαρμάκου, καθώς και κατά της ελληνικής εταιρείας που το διακινούσε στην Ελλάδα, αλλά και του διευθύνοντος συμβούλου αυτής.
Το Εφετείο εξατάζοντας μάρτυρες ιατρούς και πλήθος στοιχείων και ισχυρισμών, έκρινε τελικώς ότι ο θάνατος της ασθενούς ήταν συνέπεια των παρενεργειών του εν λόγω φαρμάκου. Από τα στοιχεία προέκυψε ότι στην Αγγλία είχαν αναφερθεί 127 θανατηφόρα περιστατικά μέχρι το 1997 και σύμφωνα με κατάθεση στο δικαστήριο ιατρού, διευθυντή ειδικών λοιμώξεων στον Ευαγγελισμό, το εν λόγω φάρμακο, παρά την πολύ μεγάλη κλινική αποτελεσματικότητά του, είναι δυνατό να προκαλέσει σοβαρές παρενέργειες ακόμη και θάνατο στον λήπτη.
Το δικαστήριο επικέντρωσε την κρίση του στο ότι έως το 2004 στις οδηγίες του φαρμάκου δεν αναφερόταν πουθενά ως παρενέργεια η πιθανότητα θανάτου. Δέχθηκε ειδικώς ότι «...παραλείπεται η επισήμανση του γεγονότος ότι ορισμένες από τις πιο πάνω παρενέργειες μπορεί να έχουν θανατηφόρα αποτελέσματα, παράλειψη η οποία κατά τα συναλλακτικά χρηστά ήθη, συνιστά παραβίαση εκ μέρους των εναγομένων [παραγωγού και διακινητή του φαρμάκου] της υποχρεώσεώς των να λάβουν όλα τα κατάλληλα μέτρα προστασίας των ασθενών από τους εγγενείς κινδύνους της κυκλοφορίας του ανωτέρου σκευάσματος...».
Πουθενά δεν αναφερόταν στις οδηγίες ότι είναι δυνατόν να προκληθεί θάνατος από αλλεργική αντίδραση του ασθενούς, σημείωσε το Εφετείο, ενώ από το 2004 και μετά γίνεται ρητή πλέον μνεία ότι έχουν αναφερθεί θάνατοι.
Οι εναγόμενοι, έκρινε το δικαστήριο, ήταν σε γνώση των θανατηφόρων περιστατικών στην Αγγλία και μπορούσαν να επισημάνουν το γεγονός αυτό στον ΕΟΦ και στις οδηγίες του φαρμάκου.
Έκρινε λοιπόν το Εφετείο ότι η πρώτη εναγομένη, παραγωγός του φαρμάκου, η δεύτερη, θυγατρική της πρώτης στην Ελλάδα, αλλά και ο τρίτος, νόμιμος εκπρόσωπος και διευθύνων σύμβουλος της δεύτερης, από αμέλειά τους παρέλειψαν να ενημερώσουν για την, μικρή έστω, πιθανότητα θανάτου και συνέχισαν την παραγωγή και κυκλοφορία του εν λόγω φαρμάκου.
Εάν ο θεράπων ιατρός γνώριζε την ύπαρξη αρκετών θανατηφόρων περιστατικών από τέτοια παρενέργεια, «είναι βεβαιο ότι θα χορηγούσε στην θανούσα άλλο παρεμφερές κατάλληλο φάρμακο», διεπίστωσε το δικαστήριο.
Με τις παραδοχές του αυτές το Εφετείο έκρινε ότι οι εναγόμενοι είναι υπόχρεοι σε αποκατάσταση της ψυχικής οδύνης των συγγενών της θανούσης για την θάνάτωσή της και επεδίκασε σχετική χρηματική αποζημίωση.
*Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι
Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω,
Master of Laws.
bm-bioxoi@otenet.gr
ktimatologiolaw@yahoo.gr

Κοινοποίηση στο εξωτερικό δικών στην Ελλάδα

Έλληνες ομογενείς που κατοικούν εκτός Ελλάδος, αλλά και πολλοί ξένοι που δεν έχουν ελληνική καταγωγή, εμπλέκονται συχνά σε δικαστικές διαμάχες ενώπιον των ελληνικών δικαστηρίων. Οι κάτοικοι εξωτερικού είναι διάδικοι σε δίκες που γίνονται στην Ελλάδα και πρέπει να ενημερώνονται εγκαίρως, αλλά και νομοτύπως, περί των δικαστηρίων, περί της ακριβούς ημερομηνίας της δίκης και των λοιπών λεπτομερειών.
Η ενημέρωση αυτή γίνεται με την επίδοση του δικογράφου της δίκης, που πρέπει να γίνει στην κατοικία του διαδίκου, που βρίσκεται στο εξωτερικό. Η προθεσμία επιδόσεως του δικογράφου στο κάτοικο εξωτερικού είναι μεγαλύτερη αυτής που ισχύει για τον κάτοικο Ελλάδος, διότι ο κάτοικος εξωτερικού πρέπει να έχει περισσότερο χρόνο στην διάθεσή του να συμβουλευθεί δικηγόρο στην Ελλάδα για να υποστηρίξει την υπόθεσή του.
Εάν λοιπόν μία αστική – πολιτική δίκη έχει ορισθεί να λάβει χώρα στην Ελλάδα στις 15 Φεβρουαρίου 2011, το δικόγραφο πρέπει να επιδοθεί στον κάτοικο εξωτερικού τουλάχιστον προ ενενήντα ημερών, δηλαδή τουλάχιστον μέχρι 15 Νοεμβρίου 2010 και όχι μετά από αυτή την ημερομηνία. Αυτή είναι η βασική προθεσμία επιδόσεως που ισχύει για κατοίκους εξωτερικού. Ωστόσο, υπάρχουν πολλές και διαφορετικές δίκες στην Ελλάδα, για τις οποίες μπορεί να ισχύουν διαφορετικές προθεσμίες επιδόσεως. Πάντως, η κεντρική ιδέα είναι ότι ο νόμος δίδει μεγαλύτερη προθεσμία γνώσεως της δίκης και προετοιμασίας στους κατοίκους εξωτερικού.
Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο που αφορά τις επιδόσεις προς κατοίκους εξωτερικού είναι ότι ως ημερομηνία επιδόσεως δεν λαμβάνεται υπόψη η επίδοση που γίνεται στον Εισαγγελέα στην Ελλάδα, αλλά η επίδοση που γίνεται στην πραγματικότητα στην κατοικία, δηλ. στο σπίτι του κατοίκου εξωτερικού στην χώρα του εξωτερικού που κατοικεί μονίμως.
Το ελληνικό δίκαιο ορίζει ότι όταν ένας κάτοικος Ελλάδος ασκεί αγωγή κατά ενός κατοίκου εξωτερικού, πρέπει η αγωγή να επιδοθεί στον Εισαγγελέα, ώστε ο τελευταίος να την προωθήσει μέσω του Υπουργείου Εξωτερικών, στην χώρα όπου διαμένει ο κάτοικος εξωτερικού (π.χ. Αυστραλία) και οι αρχές της χώρας αυτής (τοπική Αστυνομία ή δικαστικές αρχές) ή το Προξενείο της Ελλάδος να φροντίσουν να εντοπίσουν τον κάτοικο εξωτερικού για να του δώσουν τα έγγραφα της δίκης που θα λάβει χώρα στην Ελλάδα.
Αυτά ορίζει η Σύμβαση της Χάγης της 15-11-1965, σχετικώς προς την επίδοση και κοινοποίηση στο εξωτερικό δικαστικών και εξωδίκων πράξεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις, δημοσιευθείσα διά του κυρωτικού αυτής νόμου 1334/1983, που έχει υπερνομοθετική ισχύ στην Ελλάδα κατ’ άρθρον 28 παρ.1 Συντάγματος, (δηλαδή υπερισχύει και του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, σε περίπτωση αντιθέσεως μεταξύ των διατάξεών τους).
Όταν θα έρθει η ώρα της δίκης στην Ελλάδα, το δικαστήριο πρέπει να εξετάσει εάν ο κάτοικος εξωτερικού έχει ειδοποιηθεί για την δίκη τουλάχιστον προ ενενήντα ημερών. Η ειδοποίηση αυτή πρέπει να έχει γίνει με την επίδοση στην κατοικία του στο εξωτερικό του δικογράφου της δίκης και όχι απλώς με την επίδοση που έχει γίνει στον Εισαγγελέα στην Ελλάδα.
Η επίδοση στον Εισαγγελέα στην Ελλάδα μπορεί να έχει λάβει χώρα κανονικά και εντός της προθεσμίας, αλλά το δικαστήριο στην Ελλάδα θα εξετάσει εάν η αγωγή έχει επιδοθεί και στην πράξη στον κάτοικο εξωτερικού. Εάν διαπιστωθεί ότι η επίδοση στην κατοικία του ομογενούς στο εξωτερικό δεν έχει γίνει, ή δεν έχει γίνει τουλάχιστον προ ενενήντα ημερών, τότε η δίκη στην Ελλάδα δεν μπορεί να λάβει χώρα και η αγωγή είτε θα απορριφθεί, είτε θα ματαιωθεί ή θα αναβληθεί για άλλη ημερομηνία.

Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι
Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω,
Master of Laws.
bm-bioxoi@otenet.gr

Your chance to buy property in Greece

Prices of real estate properties in Greece had dramatically increased during the last ten or fifteen years, to a point where it could be said that a lot of properties were overvalued. The reasons behind that was the overflow of money from the Greek banks to new mortgagors, the introduction in 2002 of the common European currency, the euro, and the resulting weakening of the US dollar, the rise of the Greek economy from a developing to a more prosperous status, belonging to the 25 more developed countries in the world and the evermore increased interest of Greek expatriates for land in Greece.

Tourism in Greece is prospering, with the Greek islands being one of the most desired destinations for high-income earners from all over the world. The successful organization of the 2004 Olympic Games, the promotion of incredible Greek landscapes and the Greek way of living in several international films (Mama Mia - Skopelos, Captain Corelli's Mandolin - Cephalonia, My Big Fat Greek Wedding, etc.), and the thousands of Europeans who keep choosing Greece as their holiday or retirement destination, stimulated the interest for properties in Greece. Real estate brokers in most places in Greece could not process fast enough the closings on Greek properties bought by foreigners or people of Greek background.

During the last two years, however, the tide has changed. The strong interest on Greek real estate is still there, but prospective buyers are not anymore willing to pay the high prices they were gladly paying a few years ago. What with the economic crisis in Greece and internationally, what with the weaker euro and the stronger dollar, property prices in Greece are going down, especially for someone who is paying in dollars. On top of that, the banks in Greece are not anymore giving easily loans – mortgages to local Greeks, something which had stimulated the increase in prices before.

The result is the current general trend of lower prices for properties in most areas of Greece. The market has fluctuations of course, depending on the specific part of Greece, whether it’s a city, town, island, or rural area, but the general idea is that now you can buy the same property for less. The decrease in prices is between 5 – 15% now, but there are cases where you can find properties sold even 25 – 30% less than what they were being sold three years ago. And this is only the beginning, as some speculate that prices will go even lower in the next six months, when the average Greek is expected to be short of cash and the Greek economy may show signs of “suffocation” due to the lack of money in the market.

The bottom line is that conditions like those described above may flash the green light to those who have cash and want to invest in previously expensive Greek properties, currently offered at very reasonable prices. Someone with a certain capital in US dollars in his pocket could buy property In Greece worth fewer euros a few years ago. Now, with the triple effect of the stronger US dollar, the cheaper euro and the decrease on the prices of Greek properties, the same capital of US dollars could buy you bigger and better properties in Greece, which may have sold for more euros a couple of years ago, but now may sell at much lower prices, which may lead to a profitable investment for your capital.

Christos ILIOPOULOS, attorney at
the Supreme Court
of Greece, LL.M.
e-mail: bm-bioxoi@otenet.gr

Κληρονομιά μόνο με χρέη; Όχι, ευχαριστώ!

Το να είσαι κληρονόμος είναι, συνήθως, καλό πράγμα. Ενίοτε, ωστόσο, μπορεί να είναι μία ανεπιθύμητη εξέλιξη. Αυτό το τελευταίο συμβαίνει όταν η κληρονομιά που κάποιος δικαιούται δεν έχει ουσιαστική αξία, δεν έχει δηλαδή θετικό περιεχόμενο, αλλά έχει μόνο χρέη, ή τα χρέη της κληρονομίας (το παθητικό) είναι περισσότερα από το ενεργητικό της.
Την κληρονομιά ή το μερίδιο (ποσοστό) μίας κληρονομιάς την δικαιούσαι, δεν υποχρεούσαι να την λάβεις. Με άλλα λόγια, η κληρονομιά είναι κάτι που συνήθως ο κληρονόμος αποδέχεται, όχι όμως σε όλες τις περιπτώσεις. Ο κληρονόμος δικαιούται να αποδεχθεί την κληρονομία, όπως δικαιούται και να την αποποιηθεί, δηλαδή να αρνηθεί να την λάβει.
Κατά το ελληνικό δίκαιο εάν περάσουν τέσσερις μήνες από τον θάνατο του κληρονομουμένου, ή από την ημέρα που ο κληρονόμος έμαθε περί της κληρονομίας που δικαιούται, χωρίς ο κληρονόμος να την αποποιηθεί, τότε θεωρείται ότι την έχει αποδεχθεί. Για όσους κληρονόμους κατοικούν εκτός Ελλάδος, αλλά και στις περιπτώσεις που ο κληρονομούμενος απεβίωσε στο εξωτερικό, η παραπάνω προθεσμία είναι δώδεκα μήνες.
Στην περίπτωση λοιπόν που οι κληρονόμοι είναι δύο τέκνα του κληρονομουμένου και ο ένας επιθυμεί να παραιτηθεί του μεριδίου του που είναι 50%, ώστε ο άλλος αδελφός να λάβει το 100% της κληρονομίας, αυτός που θέλει να παραιτηθεί πρέπει να το πράξει με αποποίηση κληρονομίας εντός τεσσάρων μηνών, εάν κατοικεί στην Ελλάδα, ή εντός δώδεκα μηνών, εάν είναι κάτοικος εξωτερικού.
Εντός των ιδίων προθεσμιών πρέπει να αποποιηθεί και εκείνος που δεν θέλει την κληρονομία, επειδή υπάρχουν χρέη μεγαλύτερα από το ενεργητικό της. Εάν δεν γίνει αποποίηση εντός των άνω προθεσμιών, τότε θεωρείται ότι έχει γίνει σιωπηρή αποδοχή της κληρονομίας και ο κληρονόμος πρέπει να εξοφλήσει τα χρέη της κληρονομίας ακόμα και από την δική του, ατομική περιουσία.
Η αποποίηση της κληρονομίας γίνεται με δήλωση που υποβάλλει ο κληρονόμος στον γραμματέα του Πρωτοδικείου στην Ελλάδα, ή στον Πρόξενο της Ελλάδος, εάν ο κληρονόμος κατοικεί στο εξωτερικό. Στην περίπτωση που κάποιος αποποιείται μίας κληρονομίας, πρέπει να φροντίσει ώστε να αποποιηθούν της κληρονομίας και τα ανήλικα τέκνα του, άλλως υπάρχει κίνδυνος τα ανήλικα τέκνα να εμπλακούν σε διαδικασίες απογραφής, δικαστικών αποφάσεων, δηλώσεων στην εφορία και συμβολαιογραφικών πράξεων για να αποφύγουν την καταχρεωμένη κληρονομιά που οι γονείς τους αποποιήθηκαν για τους εαυτούς τους, δεν ήξεραν όμως ότι έπρεπε να αποποιηθούν και για λογαριασμό των ανηλίκων τέκνων τους.
Εάν ο κληρονόμος δεν είναι σίγουρος για το αν τα χρέη της κληρονομίας είναι μεγαλύτερα από το ενεργητικό αυτής, δικαιούται να προβεί, εντός των ανωτέρω προθεσμιών, σε δήλωση αποδοχής της κληρονομίας με απογραφή, που σημαίνει ότι θα πάρει την κληρονομιά μόνο εάν το ενεργητικό είναι μεγαλύτερο του παθητικού, ενώ αν τα χρέη είναι περισσότερα, τότε δεν θα υποχρεούται να τα πληρώσει από την ατομική του περιουσία.
Η διαδικασία της αποδοχής με απογραφή απαιτεί προσοχή στους νομικούς χειρισμούς, διότι πρέπει εντός μικρών και αυστηρών προθεσμιών να ολοκληρωθεί η διαδικασία της απογραφής, δηλαδή της καταγραφής και εκτίμησης των στοιχείων της κληρονομίας για να αποδειχθεί εάν τα χρέη είναι μεγαλύτερα του ενεργητικού ή όχι.
Τα ανήλικα τέκνα που κληρονομούν, έχουν πάντοτε το ευεργέτημα της απογραφής, ώστε να μην βρεθούν να οφείλουν από κληρονομία με χρέη που έλαβαν. Πρέπει όμως και τα ανήλικα να συντάξουν απογραφή, το αργότερο έως και ένα έτος από την ενηλικίωσή τους, άλλως θα πρέπει να πληρώσουν τα χρέη της κληρονομίας.
Εάν κάποιος είναι κληρονόμος με απογραφή, δεν δικαιούται να αποκρούσει αγωγή ή διαταγή πληρωμής ενός δανειστή της κληρονομίας. Η αγωγή ή η διαταγή πληρωμής του δανειστή θα γίνει δεκτή από το δικαστήριο. Ωστόσο, η εκτέλεση της δικαστικής απόφασης μπορεί να γίνει μόνο επί των περιουσιακών στοιχείων της κληρονομίας και όχι επί των περιουσιακών στοιχείων του κληρονόμου με απογραφή. (Απόφαση Αρείου Πάγου υπ’ αριθ. 631/2009).

Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι
Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω,
Master of Laws.
bm-bioxoi@otenet.gr

Ο παππούς και η γιαγιά είχαν περιουσία στην Ελλάδα του Χρήστου Ηλιόπουλου

Εκατομμύρια είναι οι Έλληνες ομογενείς, των οποίων οι γονείς ή οι παππούδες είχαν μεταναστεύσει στις νέες τους πατρίδες (ΗΠΑ, Καναδά, Αυστραλία, Νότιο Αφρική, Γερμανία κλπ) και οι οποίοι στην Ελλάδα, εκτός από την φτώχεια τους, άφησαν και μικρές ή μεγάλες περιουσίες.
Οι περιουσίες αυτές τότε, πριν από 40 ή 80 χρόνια δεν είχαν σχεδόν καμία αξία, ή κι αν είχαν κάποια αξία, οι ιδιοκτήτες της δεν είχαν τα μέσα (δάνεια, οργάνωση ανεπτυγμένου κράτους), για να τις εκμεταλλευθούν.
Σήμερα, παρά την οικονομική κρίση, πολλές από τις περιουσίες αυτές έχουν πλέον αξία, κυρίως οικονομική, διότι βρίσκονται σε ακριβές ή τουριστικές περιοχές της Ελλάδος, αλλά και συναισθηματική, διότι ο ομογενής θέλει απλώς να χτίσει ένα σπίτι στον τόπο καταγωγής των προγόνων του.
Το επόμενο πράγμα που έρχεται στο μυαλό είναι με ποιόν τρόπο ο ομογενής θα εντοπίσει τις περιουσίες αυτές και πώς θα ελέγξει ποιός τις έχει σήμερα, εάν έχει κάποιος την κυριότητά τους, πώς θα γίνει η τυχόν διανομή της περιουσίας με θείους, ξαδέρφια και άλλους συγγενείς, αλλά και πώς θα διεκδικήσει νομικώς τα ακίνητα αυτά έναντι πιθανών καταπατητών, γειτόνων ή ακόμα και απατεώνων.
Ο ομογενής πρέπει να συγκεντρώσει όσα πιο πολλά έγγραφα έχει (αν έχει) σχετικώς με τα συμβόλαια ή άλλες νομικές πράξεις επί της περιουσίας, αλλά και σχετικώς με τα ονόματα των προγόνων του, το γένος των γυναικών της οικογενείας, ακόμα και περιγραφές παλαιοτέρων συγγενών ή γειτόνων για το πού ακριβώς βρίσκονται τα ακίνητα (σπίτια, χωράφια, αμπέλια, ελαιώνες, οικόπεδα) της περιουσίας.
Με τα ακριβή ονόματα (όνομα, επώνυμο, πατρώνυμο, μητρώνυμο εάν είναι δυνατόν), εκείνων των προγόνων του ομογενούς που είχαν παλαιά την περιουσία πρέπει να γίνει έλεγχος τίτλων στο υποθηκοφυλακείο του τόπου που βρίσκεται η περιουσία.
Εκτός όμως από τον νομικό έλεγχο, θα βοηθήσει πολύ εάν ο ομογενής γνωρίζει ή μπορεί να μάθει πού ακριβώς βρίσκονται τα ακίνητα σήμερα, ώστε να τα επισκευθεί, να βγάλει πολλές φωτογραφίες από όλες τις πλευρές τους και να πληροφορηθεί εάν σήμερα τα κατέχει κάποιος άλλος ή όχι.
Για την ορθή καταγραφή των ακινήτων, εκτός από συμβόλαια και τη νομική έρευνα, χρειάζονται συνήθως και τοπογραφικά, που αποτυπώνουν την πραγματική κατάσταση των ακινήτων. Βάσει αυτών εξακριβώνουμε εάν ένα ακίνητο μπορεί να πωληθεί, εάν είναι δασικό ή όχι, εάν μπορεί να διανεμηθεί ή κατατμηθεί μεταξύ όλων των κληρονόμων - δικαιούχων, άν η διαθήκη μπορεί να εφαρμοσθεί, άν μπορεί να χτισθεί και υπό ποίους όρους δομήσεως, εάν είναι εντός ή εκτός σχεδίου, εάν μπορούν να υποβληθούν ενστάσεις διότι τώρα μπαίνει στο ρυμοτομικό σχέδιο, εάν είναι υπό απαλλοτρίωση την οποία μπορούμε ακόμα να ακυρώσουμε, ή απλώς να διεκδικήσουμε στα δικαστήρια μεγαλύτερη αποζημίωση από αυτήν που μας δίνουνε κλπ.
Όσο μεγαλύτερος και με περισσότερα στοιχεία είναι ο φάκελλος της περιουσίας, όσο περισσότερους τίτλους, συμβόλαια, διαθήκες, ληξιαρχικές πράξεις, πληροφορίες, τοπογραφικά, φωτογραφίες των ακινήτων έχουμε, τόσο πιο ακριβή νομική εικόνα αποκτούμε για την περιουσία, ώστε να διαπιστωθεί ποιά νομικά βήματα πρέπει να γίνουν για να περάσει η περιουσία στο όνομα του ομογενούς που σήμερα κάνει την έρευνα.


Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι
Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω,
Master of Laws.
bm-bioxoi@otenet.gr
ktimatologiolaw@yahoo.gr

Ευρωπαϊκή καταδίκη της Ελλάδος για στέρηση ψήφου ομογενών του Χρήστου Ηλιόπουλου

Με μία πολύ πρόσφατη απόφασή του το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έκρινε ότι η Ελλάδα παραβιάζει την Ευρωπαϊκή Σύμβαση προστασίας των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και το 1ο πρόσθετο Πρωτόκολλο αυτής, διότι μέχρι σήμερα δεν έχει εισάγει την προβλεπόμενη από το ελληνικό Σύνταγμα νομοθεσία για τον τρόπο με τον οποίο θα ασκούν το εκλογικό τους δικαίωμα οι Έλληνες πολίτες από τον τόπο κατοικίας τους εκτός Ελλάδος.
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε ότι παρά την πάροδο δεκαετιών από το 1975, το ελληνικό κράτος έχει αποτύχει να νομοθετήσει ώστε να ορίσει τον τρόπο με τον οποίο οι ομογενείς θα ψηφίζουν στην ελληνικές εθνικές εκλογές, όχι αναγκαζόμενοι να έλθουν στην Ελλάδα για τον σκοπό αυτό, αλλά από τον τόπο κατοικίας τους στο εξωτερικό.
Το άρθρο 3 του 1ου προσθέτου πρωτοκόλλου της Συμβάσεως ορίζει: «Τα Υψηλά Συμβαλλόμενα Μέρη αναλαμβάνουσι την υποχρέωσιν όπως διενεργώσι, κατά λογικά διαστήματα, ελευθέρας μυστικάς εκλογάς, υπό συνθήκας επιτρέπουσας την ελευθέραν έκφρασιν της λαϊκής θελήσεως ως προς την εκλογήν του νομοθετικού σώματος».
Το Σύνταγμα ισχύει από το 1975 και κατά το άρθρο 51 νόμος μπορεί να ορίζει τα σχετικά με την άσκηση του εκλογικού δικαιώματος από τους εκλογείς που βρίσκονται εκτός της Επικρατείας. Ως προς τους εκλογείς αυτούς (δηλαδή τους ομογενείς κατοίκους εξωτερικού που είναι εγγεγραμμένοι στα ελληνικά δημοτολόγια), η αρχή της ταυτόχρονης διενέργειας των εκλογών δεν κωλύει την άσκηση του εκλογικού τους δικαιώματος με επιστολική ψήφο ή άλλο πρόσφορο μέσο.
Από την ανωτέρω διάταξη προκύπτει ότι το Σύνταγμα όχι μόνο επιτρέπει, αλλά προβλέπει ειδικώς την συμμετοχή των ψηφοφόρων που ζουν εκτός Ελλάδος και αφήνει στο νομοθέτη να ορίσει με νόμο τις λεπτομέρειες. Όμως, ο νομοθέτης έχει αμελήσει 35 έτη, από το 1975 που ισχύει το Σύνταγμα, μέχρι σήμερα να κάνει πραγματικότητα την δυνατότητα συμμετοχής στις εθνικές βουλευτικές εκλογές των ελλήνων πολιτών εκτός Ελλάδος, ενώ το ίδιο το κράτος τους το επιτρέπει στις ευρωεκλογές.
Επιπλέον, κατά το άρθρο 108 του Συντάγματος «το Κράτος μεριμνά για τη ζωή του αποδήμου ελληνισμού και τη διατήρηση των δεσμών του με την Μητέρα Πατρίδα. Επίσης μεριμνά για την παιδεία και την κοινωνική και επαγγελματική προαγωγή των Ελλήνων που εργάζονται έξω από την Επικράτεια».
Σημειώνεται ότι στις εκλογές για το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο οι έλληνες δύνανται να ψηφίζουν από τον τόπο κατοικίας τους σε άλλη χώρα – μέλος της ευρωπαϊκής ενώσεως, με την διεξαγωγή ψηφοφορίας στο Προξενείο ή την Πρεσβεία της Ελλάδος. Δεν υπάρχει όμως αντίστοιχη νομοθεσία για τις εθνικές εκλογές.
Η υπόθεση άρχισε με την προσφυγή τριών ελλήνων πολιτών, κατοίκων Στρασβούργου, υπαλλήλων του Συμβουλίου της Ευρώπης. Πριν από τις εθνικές εκλογές του 2007, (που διεξήχθησαν στις 16 Σεπτεμβρίου 2007), με επιστολή τους ζήτησαν από τον Πρέσβη της Ελλάδος στην Γαλλία να τους επιτρέψει να ψηφίσουν στον τόπο κατοικίας τους. Δι’ επιστολής του Πρέσβη το ελληνικό κράτος τους απήντησε ότι αυτό υπό την υπάρχουσα νομοθεσία δεν ήταν δυνατόν.
Αφού οι τρεις ενδιαφερόμενοι δεν μπόρεσαν να ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα στις ελληνικές εθνικές εκλογές του 2007 από τον τόπο κατοικίας τους, εκτός Ελλάδος, προσέφυγαν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, υποστηρίζοντας ότι η Ελλάδα παραβίασε την Συνθήκη και το 1ο πρόσθετο Πρωτόκολλο με το να μην τους επιτρέψει να ψηφίσουν από τον τόπο κατοικίας τους στο εξωτερικό.
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο μελέτησε εκτενώς την υπόθεση και εξέδωσε μία άκρως ενδιαφέρουσα στην αιτιολογία της απόφαση, που λόγω ελλείψεως χώρου δεν μπορεί να αναλυθεί εδω.
Το Δικαστήριο ανέλυσε το Σύνταγμα και τη νομοθεσία της Ελλάδος, της Ευρωπαϊκής Ενώσεως, τα κείμενα του Συμβουλίου της Ευρώπης και τη νομολογία του Δικαστηρίου και επέμεινε ειδικώς στο ότι το Σύνταγμα της Ελλάδος εδώ και 35 ετη προβλέπει την υποχρέωση της ελληνικής πολιτείας να παράσχει την δυνατότητα στους έλληνες ομογενείς, ήτοι στους έλληνες πολίτες που ζουν μονίμως εκτός Ελλαδος, να ψηφίζουν για την εθνικές εκλογές στην Ελλάδα, από τον τόπο κατοικίας τους και όχι να αναγκάζονται να μεταβαίνουν στην Ελλάδα για να ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα, πράγμα που τους επιβαρύνει οικονομικώς, διαταρασσοντας την οικογενειακή και κοινωνική τους ζωή με το υποχρεωτικό ταξείδι στην Ελλάδα, πράγμα που καταλήγει στο ότι οι ομογενείς, με ευθύνη του ελληνικού κράτους, μπορούν να ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα με πιο επαχθείς όρους από τους έλληνες που ζουν στην Ελλάδα.
Το Δικαστήριο αποφάσισε ότι η έλλειψη νομοθεσίας στην Ελλάδα που να εξασφαλίζει στους προσφεύγοντες (κατοίκους εξωτερικού) την δυνατότητα να ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα στις εθνικές εκλογές από τον τόπο της κατοικίας τους προσβάλλει το δικαίωμα για ελεύθερες εκλογές.
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο απέρριψε το αίτημα των δύο προσφευγόντων (ο τρίτος είχε εν τω μεταξύ παραιτηθεί της προσφυγής) για καταβολή ποσού 10.000 ευρώ εις έκαστον ως ηθική βλάβη, αλλά τους επεδίκασε μόνο τα δικαστικά έξοδα, δηλαδή ποσό 2.000 ευρώ για αμφοτέρους.

Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι
Δικηγόρος παρ' Αρείω Πάγω,
Master of Laws.
bm-bioxoi@otenet.gr
ktimatologiolaw@yahoo.gr

Η υπογραφή στο τέλος της διαθήκης του Χρήστου Ηλιόπουλου

Ο ένας από τους τρεις τύπους διαθήκης στην Ελλάδα είναι η ιδιόγραφη διαθήκη. Οι άλλοι δύο είναι η δημόσια διαθήκη, που συντάσσεται σε συμβολαιογράφο και η μυστκή διαθήκη, η οποία συντάσσεται μεν από τον διαθέτη, παραδίδεται όμως σε συμβολαιογράφο για φύλαξη.
Η ιδιόγραφη διαθήκη πρέπει να συνταχθεί, δηλαδή να γραφεί ολόκληρη με το χέρι του διαθέτη, να έχει ακριβή χρονολογία και να υπογραφεί από τον διαθέτη στο τέλος του ιδιογράφου κειμένου της διαθήκης.
Ειδικώς για την υπογραφή του διαθέτη ορίζεται σαφώς ότι πρέπει και αυτή, όπως ολόκληρο το περιεχόμενο της ιδιογράφου, να τίθεται με το χέρι του ιδίου του διαθέτη στο τέλος της διαθήκης, ώστε να καλύπτει με το κύρος της ολόκληρο το περιεχόμενο της διαθήκης και να σημαίνει το πέρας αυτής.
Εάν η υπογραφή τεθεί όχι στο τέλος, αλλά στην αρχή ή στο μέσον του περιεχομένου της διαθήκης, δεν πληροί τους όρους του νόμου και καθιστά άκυρη όλη την διαθήκη, εκτός εν το μέχρι την υπογραφή τμήμα της διαθήκης είναι αυτοτελές, οπότε άκυρο είναι μόνο το μετά την υπογραφή πρόσθετο τμήμα της διαθήκης.
Αυτά έκρινε ο Άρειος Πάγος στην υπ’ αριθ. 1131/2009 απόφασή του (Γ’ Τμήμα), σε υπόθεση σχετικώς με ιδιόγραφη διαθήκη, η οποία ήταν υπογεγραμμένη από τον διαθέτη όχι στο τέλος του κειμένου αυτής, όπως είναι το ορθό, αλλά στο μέσον αυτής.
Το Δικαστήριο πρωτοδίκως θεώρησε ολόκληρη την διαθήκη άκυρη εξαιτίας του γεγονότος ότι το κείμενο αυτής δεν ήταν υπογεγραμμένο στο τέλος του. Ωστόσο, το Εφετείο, στο οποίο προσέφυγαν οι ηττηθέντες πρωτοδίκως διάδικοι, τους δικαίωσε.
Έκρινε δηλαδή το Εφετείο ότι το χαρακτηριστικό της συγκεκριμένης ιδιογράφου διαθήκης ότι δεν έφερε την υπογραφή του διαθέτη στο τέλος του κειμένου της, αλλά στο μέσον, δηλαδή όχι στο τέλος της δεύτερης σελίδας, αλλά στο τέλος της πρώτης σελίδα της διαθήκης, δεν καθιστά άκυρη ολόκληρη την διαθήκη, αλλά μόνο το τμήμα της που γράφεται μετά την υπογραφή του διαθέτη. Είναι επομένως έγκυρη η πρώτη σελίδα της διαθήκης, ενώ η δεύτερη σελίδα αυτής είναι άκυρη.
Για να γίνει δεκτό ότι μία ιδιόγραφη διαθήκη μπορεί να είναι έγκυρη εν μέρει, μόνο δηλαδή στο μέχρι την υπογραφή τμήμα της, πρέπει αυτό το τμήμα να έχει μία αυτοτέλεια και να μπορεί να αποτελέσει λογικά τμήμα διαθήκης με διατάξεις που έχουν νοηματική και νομική ενότητα.
Στην προκειμένη υπόθεση, ο διαθέτης με την πρώτη σελίδα της διαθήκης του άφηνε ορισμένα περιουσιακά του στοιχεία (ακίνητα) στις τρεις θυγατέρες του, ενώ στην δεύτερη σελίδα άφηνε άλλα περιουσιακά στοιχεία στην σύζυγο και στις θυγατέρες του.
Ο Άρειος Πάγος επεκύρωσε την ορθότητα της αποφάσεως του Εφετείου, κρίνοντας ότι το τμήμα της ιδιογράφου διαθήκης που καλύπτεται από την υπογραφή του διαθέτη, είναι έγκυρο, ενώ το μετά την υπογραφή μέρος της διαθήκης είναι άκυρο.
Σε μία τέτοια περίπτωση, εάν ο διαθέτης έχει στην κυριότητά του π.χ. έξι ακίνητα και με το έγκυρο τμήμα της διαθήκης του αφήνει τέσσερα ακίνητα σε συγκεκριμένους κληρονόμους, ενώ με το υπόλοιπο τμήμα της διαθήκης του, το οποίο είναι άκυρο, διαθέτει και τα υπόλοπα δύο περιουσιακά του στοιχεία, ως προς τα τέσσερα πρώτα ακίνητα εφαρμόζεται η διαθήκη. Ως προς τα λοιπά δύο ακίνητα ισχύει η εξ αδιαθέτου διαδοχή, δηλαδή θεωρείται ότι η διαθήκη δεν τα ανέφερε καθόλου και τα κληρονομούν οι εγγύτεροι συγγενείς του διαθέτη κατά τα ποσοστά που προβλέπει ο νόμος, ως εάν για αυτά τα δύο δεν υπήρχε διαθήκη.


Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι
Δικηγόρος παρ' Αρείω Πάγω,
Master of Laws.
bm-bioxoi@otenet.gr
ktimatologiolaw@yahoo.gr

Κίνητρα για επαναπατρισμό κεφαλαίων στην Ελλάδα του Χρήστου Ηλιόπουλου

Κίνητρα για επαναπατρισμό κεφαλαίων στην Ελλάδα





Είναι γνωστό στην εκάστοτε κυβέρνηση της Ελλάδος ότι το χρήμα που κυκλοφορεί στην χώρα είναι πολύ περισσότερο από το χρήμα που δηλώνεται από τους φορολογούμενους στην εφορία κάθε χρόνο ως εισόδημα. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται "μαύρη οικονομία", υπό την έννοια ότι πρόκειται για εισοδήματα που προκύπτουν από μη καταγραφόμενες επισήμως από τις κρατικές αρχές συναλλαγές, με αποτέλεσμα να μην καταβάλλονται οι αναλογούντες φόροι και οι Έλληνες να παρουσιάζονται στις στατιστικές φτωχότεροι, ενώ τα πραγματικά τους εισοδήματα είναι μεγαλύτερα των δηλωθέντων.
Η "μαύρη οικονομία", η ύπαρξη δηλαδή εισοδημάτων που δεν γνωστοποιούνται στις φορολογικές αρχές, δεν είναι ελληνική πρωτοτυπία. Σε πολλές άλλες χώρες της Ευρώπης συμβαίνει το ίδιο, όπως π.χ. στην Ιταλία, όπου προ έτους περίπου η κυβέρνηση κάλεσε με νόμο όλους τους φορολογουμένους να φέρουν πισω στην Ιταλία κεφάλαια που δεν είχαν δηλώσει στην ιταλική εφορία, χωρίς να τους επιβληθούν φόροι και πρόστιμα, αλλά μόνο με την καταβολή ενός εφ' άπαξ ποσού 5% επί του επαναπατριζομένου κεφαλαίου.
Το πρόγραμμα στην Ιταλία σημείωσε επιτυχία με αποτέλεσμα η ιταλική κυβέρνηση τον περασμένο Δεκέμβριο να παρατείνει για μερικούς ακόμη μήνες την προθεσμία, καθώς μέχρι τότε οι ιταλοί είχαν εισάγει στην χώρα τους περί τα 80 δις ευρώ και το ιταλικό δημόσιο είχε εισπράξει 4 δις.
Ακολουθώντας την ίδια πολιτική, η ελληνική κυβέρνηση με το Ν.3842/2010 (άρθρο 18), εισήγαγε διάταξη, σύμφωνα με την οποία οι φορολογούμενοι που διαθέτουν στο όνομά τους κατά την ημέρα ισχύος του νόμου (23-4-2010) χρηματικά ποσά κατατεθειμένα σε τραπεζικούς λογαριασμούς στο εξωτερικό, δύνανται να τα φέρουν στην Ελλάδα εντός έξι μηνών, χωρίς να ελεγχθούν ως προς την πηγή των εσόδων αυτών, δηλαδή χωρίς να εφαρμοσθεί σ' αυτούς το πόθεν έσχες.
Με την τρόπο αυτόν η κυβέρνηση παρέχει ένα είδος φορολογικής "αμνηστείας" σε όσους έχουν αποκτήσει εισοδήματα και τα έχουν τοποθετημένα σε τράπεζες εκτός Ελλάδος, χωρίς να τα έχουν μέχρι τώρα δηλώσει στην ελληνική εφορία.
Η μοναδική επιβάρυνση όσων εισάγουν στην Ελλάδα χρήματα που έχουν στο εξωτερικό (εφόσον βεβαίως επιθυμούν την φορολογική «αμνηστεία»), είναι να καταβάλουν στο κράτος εφ'άπαξ ποσό 5% επί του ποσού που φέρνουν στην Ελλάδα. Εάν μάλιστα το ποσό αυτό εντός δύο ετών από τότε που το φέρουν στην Ελλάδα το τοποθετήσουν σε αγορά ακινήτου στην Ελλάδα, ή σε αγορά τίτλων του ελληνικού δημοσίου, τότε το ελληνικό δημόσιο τους επιστρέφει το 2,5%.
Εάν κάποιος έχει χρήματα στο εξωτερικό και δεν έχει πρόβλημα με το πόθεν έσχες στην Ελλάδα, τότε βεβαίως μπορεί να τα εισάγει στην Ελλάδα χωρίς να καταβάλει το 5%.
Όταν κάποιος εισάγει στην Ελλάδα ποσό 100.000 ευρώ με το άρθρο 18, αποκτά φορολογική "αμνηστεία" και απαλλαγή ελέγχου πόθεν έσχες για το ποσό αυτό, αφού όμως καταβάλει στο κράτος το 5%, ήτοι 5.000 ευρώ. Εάν ακολούθως με το εισαχθέν ποσό (δηλ. με τις 100.000 ευρώ) αγοράσει ένα ακίνητο στην Ελλάδα, τότε θα του επιστραφεί από το κράτος το 2,5%, δηλ. ποσό 2.500 ευρώ.
Ο νόμος ορίζει ότι όσοι έχουν κατατεθειμένα χρήματα σε τράπεζες του εξωτερικού και δεν τα φέρουν στην Ελλάδα εντός έξι μηνών από την ισχύ του Ν.3842/2010, υποχρεούνται να τα δηλώσουν στην ελληνική εφορία και να πληρώσουν φόρο 8% επί των κεφαλαίων τους.

Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι
Δικηγόρος παρ' Αρείω Πάγω,
Master of Laws.
bm-bioxoi@otenet.gr
ktimatologiolaw@yahoo.gr

Μεγαλύτερη αποζημίωση από τροχαίο, παρά τον συμβιβασμό του Χρήστου Ηλιόπουλου

Όταν ένα οδηγός αυτοκινήτου ευθύνεται για την πρόκληση τροχαίου ατυχήματος, με συνέπεια τραυματισμό ή θάνατο, υλικές ζημίες κλπ., η ασφαλιστική εταιρεία του ζημιογόνου οχήματος υποχρεούται σε αποζημίωση των θυμάτων ή των οικείων τους.
Η αποζημίωση μπορεί να καταβληθεί μετά από αγωγή που καταθέτει ο ζημιωθείς στα δικαστήρια και δικαστική απόφαση που προσδιορίζει το ποσό. Μπορεί, ωστόσο, η αποζημίωση να καταβληθεί στους δικαιούχους μετά από εξώδικο συμβιβασμό τους με την ασφαλιστική εταιρεία, πριν γίνει καν δικαστήριο.
Εάν γίνει τελικώς ο συμβιβασμός και οι δικαιούχοι λάβουν την αποζημίωση, μπορούν να προσφύγουν στο δικαστήριο αξιώνοντας παραπάνω αποζημίωση;
Ο Άρειος Πάγος αντιμετώπισε το ζήτημα αυτό στην υπ΄αριθ. 1175/2009 απόφασή του. Στην υπόθεση αυτή τα δικαστήρια κλήθηκαν να κρίνουν την υπαιτιότητα και την αποζημίωση που έπρεπε να καταβληθεί για θάνατο ποδηλάτη, βουλγαρικής υπηκοότητος, που συνέβη σε διασταύρωση, μετά από σύγκρουση του ποδηλάτου, στο οποίο αυτός επέβαινε, με αυτοκίνητο.
Μετά την απόφαση του Πρωτοδικείου, τόσο οι ενάγοντες (οι συγγενείς του θανόντος βούλγαρου ποδηλάτη), όσο και οι εναγόμενοι (η ασφαλιστική εταιρεία, ο κύριος και η οδηγός του ζημιογόνου οχήματος), άσκησαν έφεση και το Εφετείο εδέχθη ότι για το δυστύχημα ευθύνη φέρει κατά 50% η οδηγός του αυτοκινήτου, αλλά το άλλο 50% της υπαιτιότητος ανήκε στον ποδηλάτη, για τους λόγους που ειδικώς αναφέρονται στην απόφαση.
Με βάση την κατανομή αυτή της υπαιτιότητος μεταξύ των εμπλεκομένων στο τροχαίο, των συνθηκών του ατυχήματος, του είδους της βλάβης που επήλθε, της ηλικίας του θύματος (18 ετών) και της οικονομικής και κοινωνικής κατάστασης των διαδίκων, το Εφετείο προσδιόρισε ότι η εύλογη χρηματική ικανοποίηση των συγγενών (γονένων και αδελφών) του θύματος, λόγω ψυχικής οδύνης, αποτιμάται στο ποσό των 45.000 ευρώ για καθέναν εκ των γονέων και στο ποσό των 30.000 ευρώ για καθένα από τα αδέλφια του θανόντος.
Ωστόσο, πολύ πριν ασκηθεί η αγωγή και εκδοθούν οι αποφάσεις του Πρωτοδικείου και του Εφετείου, δηλαδή μόλις οκτώ ημέρες μετά τον θάνατο του ποδηλάτη, οι ενάγοντες συγγενείς του θύματος είχαν υπογράψει εξώδικο συμβιβασμό με την ασφαλιστική, δυνάμει του οποίου έλαβαν το ποσό των 10 εκατομ. δρχ. (30.0000 ευρώ) ως πλήρη αποζημίωση για όλες τις απαιτήσεις τους έναντι της ασφαλιστικής.
Όταν λοιπόν οι συγγενείς άσκησαν την αγωγή στα δικαστήρια αξιώνοντας πολύ μεγαλύτερη αποζημίωση, η ασφαλιστική ισχυρίσθηκε ότι λόγω του ήδη επιτευχθέντος εξωδίκου συμβιβασμού, είχε ήδη καταβάλει σε πλήρη και ολοσχερή εξόφληση στους συγγενείς του θύματος το συμφωνηθέν ποσό και επομένως ουδέν παραπάνω τους ώφειλε, σύμφωνα με τον συμβιβασμό που είχαν οι ίδιοι υπογράψει με την ασφαλιστική.
Οι συγγενείς, αντιθέτως, ισχυρίσθηκαν στο δικαστήριο ότι η συμφωνία του εξώδικου συμβιβασμού ήταν άκυρη ως καταπλεονεκτική, διότι τις πρώτες μέρες μετά τον θάνατο του τέκνου και αδελφού τους είχαν άμεση ανάγκη χρημάτων και δεν γνώριζαν πλήρως τα δικαιώματά τους. Ισχυρίσθηκαν δηλαδή ότι τις μέρες εκείνες δεν είχαν καν χρήματα για να μεταφέρουν την σορό του θύματος στην Βουλγαρία, είχαν σοβαρά οικονομικά προβλήματα ως μετανάστες που είχαν έλθει στην Ελλάδα για εξεύρεση εργασίας και δούλευαν σε κτήματα και ότι η ασφαλιστική εταιρεία εκμεταλλεύθηκε την ανάγκη τους, αλλά και την απειρία τους περί του ύψους της αποζημιώσεως που ο νόμος τους έδινε δικαίωμα να διεκδικήσουν, επιτυγχάνοντας την υπογραφή εξωδίκου συμβιβασμού με τον οποίον η ασφαλιστική "έκλεινε" την υπόθεση καταβάλλοντάς τους μικρή αποζημίωση.
Το Εφετείο έκρινε και ο Άρειος Πάγος επεκύρωσε ότι πράγματι η αποζημίωση που έπρεπε να καταβληθεί στους συγγενείς του θύματος ήταν μεγαλύτερη από το ποσό που προέβλεπε ο συμβιβασμός, διότι η ασφαλιστική εταιρεία προέβη στην κατάρτιση του συμβιβασμού μετά από γνώση της ανάγκης των συγγενών του θύματος, την οποία επωφελήθηκε και έλαβε ωφελήματα (καταβάλουσα μικρότερη αποζημίωση), τα οποία βρίσκονται σε προφανή δυσαναλογία με όσα θα έπρεπα κανονικά να τους καταβάλει.
Δεχόμενο το Δικαστήριο τους ισχυρισμούς των συγγενών του θύματος, τους επεδίκασε την αποζημίωση που ανωτέρω αναφέρεται, η οποία είναι πολύ μεγαλύτερη από το ποσό του εξωδίκου συμβιβασμού, παρά το γεγονός ότι το έγγραφο του συμβιβασμού όριζε ότι οι συγγενείς δεν θα είχαν αξίωση για μεγαλύτερη αποζημίωση από εκείνην που ελάμβαναν με τον συμβιβασμό.


Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι
Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω,
Master of Laws.
bm-bioxoi@otenet.gr
ktimatologiolaw@yahoo.gr

ΕΚΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΦΟΡΙΑ του Χρήστου Ηλιόπουλου

Το Ελληνικό Κράτος, ιδιαιτέρως τους τελευταίους μήνες, έχει ανάγκη από χρήματα. Από την άλλη πλευρά, χιλιάδες φορολογούμενοι, κάτοικοι Ελλάδος αλλά και κάτοικοι εξωτερικού, οφείλουν φόρους, πρόστιμα και προσαυξήσεις στην εφορία. Τώρα είναι η στιγμή πολλοί απο αυτούς τους φορολογούμενους να ρυθμίσουν τις υποθέσεις τους με την εφορία κατά τρόπον επωφελή γι’αυτούς.
Η προσθεσμία έληγε στα τέλη Μαϊου 2010, όμως το κράτος την παρέτεινε μέχρι τα τέλη Ιουνίου. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει λίγος ακόμα χρόνος να καταβληθεί από τους οφειλέτες μέρος των οφειλών τους και να κλείσουν τις υποθέσεις τους γλιτώνοντας αρκετά χρήματα. Με τον τρόπο αυτό οι φορολογούμενοι πληρώνουν λιγότερα από όσα τους είχαν καταλογισθεί από την εφορία, ενώ από την άλλη πλευρά το Δημόσιο μαζεύει ζεστό χρήμα στα ταμεία του.
Μερικά παραδείγματα υποθέσεων που μπορούν να κλείσουν, με την Εφορία μέχρι τέλος Ιουνίου 2010 είναι τα ακόλουθα. Πολλοί φορολογούμενοι δεν έχουν δηλώσει στην εφορία, κατά τον χρόνο που θα έπρεπε, εισοδήματα που είχαν στα παρελθόντα έτη. Έως τέλος Ιουνίου τους παρέχεται η δυνατότητα να τα δηλώσουν εκπροθέσμως χωρίς πρόστιμα και προσαυξήσεις.
Εάν δηλαδή κάποιος ομογενής, κάτοικος ΗΠΑ, Αυστραλίας, Καναδά κλπ., που ήρθε στις αρχές Ιουνίου στην Ελλάδα για να πωλήσει το σπίτι του συνηδειτοποίησε ότι τα παρελθόντα εισοδήματά του δεν είχαν, για διάφορους λόγους, δηλωθεί, μπορεί τώρα να τα δηλώσει. Έτσι και πρόστιμα δεν θα πληρώσει και το σπίτι του γρήγορα θα πωλήσει. Διαφορετικά θα χρειασθεί είτε να περιμένει τουλάχιστον τρεις μήνες μέχρι η εφορία να εκκαθαρίσει την εκπρόθεσμη δήλωση εισοδήματός του, είτε να πληρώσει πρόστιμο ίσο προς το 50% του εκπροθέσμως δηλουμένου εισοδήματός του.
Εάν δηλαδή δεν έχει δηλώσει εισοδήματα από ενοίκια του ακινήτου του ύψους π.χ. 20.000 ευρώ θα πρέπει να περιμένει πάνω από τρεις ή τέσσερις μήνες για να το πωλήσει. Άλλως, θα πρέπει να πληρώσει 10.000 ευρώ φόρο! Αν όμως τα δηλώσει μέχρι τέλη Ιουνίου, γλιτώνει το πρόστιμο των 10.000 ευρώ.
Ένα άλλο παράδειγμα είναι η δυνατότητα ρύθμισης χρέους προς την εφορία εως 30 Ιουνίου 2010 με ωφέλεια για τον φορολογούμενο έως και 80% των προστίμων και προσαυξήσεων. Μπορεί δηλαδή ο οφειλέτης φορολογούμενος να ρυθμίσει με εφάπαξ καταβολή την οφειλή του και να γλιτώσει σχεδόν ολόκληρο το ποσό των προσαυξήσεων, ποσό που δεν είναι καθολου ευκαταφρόνητο.

Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι
Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω,
Master of Laws.
bm-bioxoi@otenet.gr

Έλλην πολίτης, κατηγορούμενος σε άλλη χώρα, δεν εκδίδεται (πλην Ευρώπης)

Η βασική αρχή που ισχύει στην Ελλάδα είναι ότι οι ελληνικές αρχές δεν εκδίδουν σε άλλη χώρα Έλληνα υπήκοο, υπό την προϋπόθεση ότι ο εκζητούμενος είχε την ελληνική ιθαγένεια κατά τον χρόνο που, κατά την αποδιδόμενη κατηγορία, τέλεσε την αξιόποινη πράξη. Το άρθρο 438 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας ορίζει ότι η έκδοση απαγορεύεται εν εκείνος για τον οποίο ζητείται ήταν ημεδαπός όταν τελέσθηκε η πράξη.
Εάν κάποιος ομογενής, που γεννήθηκε εκτός Ελλάδος, εγγραφεί όχι από την γέννησή του, αλλά όταν είναι πλέον ενήλικος, σε Δημοτολόγιο Δήμου στην Ελλάδα, εφόσον η κτήση της ιθαγένειας ανατρέχει στον χρόνο γεννήσεώς του, μπορεί κατ’ αρχάς να αποφύγει την έκδοση σε άλλη χώρα.
Η αρχή της απαγορεύσεως εκδόσεως Έλληνα ισχύει και στις διμερείς σχέσεις Ελλάδος και Αυστραλίας. Στο άρθρο 3 παρ. 2 της διμερούς συμβάσεως Ελλάδος – Αυστραλίας που κυρώθηκε στην Ελλάδα με το Νόμο υπ’ αριθ. 1928 της 15-2-1991 ορίζεται ότι η έκδοση μπορεί να μην επιτραπεί όταν το εκζητούμενο πρόσωπο είναι υπήκοος του Κράτους προς το οποίο απευθύνεται η αίτηση.
Εάν δηλαδή η Ελλάς ζητήσει από την Αυστραλία την έκδοση προσώπου που βρίσκεται στην Αυστραλία, επειδή κατηγορείται για ποινικά αδικήματα στην Ελλάδα, η Αυστραλία μπορεί να αρνηθεί την έκδοση, εάν το πρόσωπο είναι Αυστραλός πολίτης. Το αυτό ισχύει και αντιστρόφως.
Η Ελλάδα έχει υπογράψει διμερείς συμβάσεις και με άλλες χώρες, πάντοτε με επιφύλαξη της Ελλάδος να αρνηθεί να εκδόσει πρόσωπο που είχε την Ελληνική ιθαγένεια κατά τον χρόνο που τέλεσε το αδίκημα. Έτσι, στο άρθρο 8 της διμερούς συμβάσεως μεταξύ Ελλάδος και ΗΠΑ του 1931, (Ν. 5554/1932) ορίζεται σαφώς ότι κανένα από τα δύο κράτη (Ελλάς και ΗΠΑ) δεν υποχρεούται να εκδίδει δικούς του υπηκόους, εκτός αν η υπηκοότητα απεκτήθη μετά την τέλεση του αδικήματος για το οποίο ζητείται η έκδοση.
Εάν δηλαδή κάποιος ήταν Έλλην πολίτης κατά τον χρόνο που, κατά την κατηγορία, τέλεσε το αδίκημα, τότε η Ελλάς δεν υποχρεούται να τον εκδώσει στις ΗΠΑ, ή σε άλλη χώρα (εκτός Ευρωπαϊκής Ενώσεως), με την οποία η Ελλάδα έχει υπογράψει διμερή σύμβαση για την έκδοση. Αυτό ισχύει ακόμα και μετά την σύμβαση μεταξύ ΗΠΑ και Ε.Ε. του 2003.
Ωστόσο, η απαγόρευση έκδοσης Έλληνα πολίτη δεν ισχύει όταν την έκδοση ζητεί κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ενώσεως. Κατά τον Άρειο Πάγο (απόφαση υπ’αριθ. 1773/2007) οι ιστορικοί λόγοι στήριξης της απαγόρευσης, δηλαδή η υποχρέωση προστασίας του κράτους προς τους πολίτες του και συγκεκριμένα η προστασία τους από τις δυσχέρειες και αντιξοότητες που συνεπάγεται γι' αυτούς μία δίκη σε ξένο μη οικείο νομικό περιβάλλον, καθώς και η υπάρχουσα δυσπιστία στις αλλοδαπές δικαστικές αρχές είναι πλέον αδικαιολόγητοι, εν όψει της αμοιβαίας εμπιστοσύνης που έχει αναπτυχθεί μεταξύ των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ενώσεως και τον κοινό σεβασμό των θεμελιωδών ελευθεριών και των αρχών του κράτους δικαίου, από όλα τα κράτη μέλη.
Εντός Ευρωπαϊκής Ενώσεως συνεπώς ισχύει το Ευρωπαϊκό ένταλμα συλλήψεως, που είναι μία απόφαση ή διάταξη δικαστικής αρχής κράτους μέλους της Ε.Ε. που εκδίδεται με σκοπό τη σύλληψη και την προσαγωγή προσώπου, το οποίο ευρίσκεται στο έδαφος άλλου κράτους μέλους της Ε.Ε., εφόσον το πρόσωπο αυτό ζητείται από τις αρμόδιες αρχές του Κράτους έκδοσης του εντάλματος στο πλαίσιο ποινικής διαδικασίας α) προκειμένου σε πρόσωπο στο οποίο έχει ήδη αποδοθεί αξιόποινη πράξη και ασκηθεί ποινική δίωξη ή β) να εκτελεστεί ποινή ή μέτρο ασφαλείας, τα οποία στερούν την ελευθερία.
Το Ευρωπαϊκό ένταλμα συλλήψεως εκδίδεται για πράξεις, οι οποίες τιμωρούνται κατά τους ελληνικούς ποινικούς νόμους με στερητική της ελευθερίας ποινή ή με στερητικό της ελευθερίας μέτρο ασφαλείας, το ανώτατο όριο των οποίων είναι τουλάχιστον δώδεκα (12) μηνών ή σε περίπτωση που έχει ήδη επιβληθεί ποινή ή μέτρο ασφαλείας τα οποία στερούν την ελευθερία για απαγγελθείσες καταδίκες διάρκειας τουλάχιστον τεσσάρων μηνών

Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι
Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω,
Master of Laws.
bm-bioxoi@otenet.gr

Zero tax for Greek inheritances before 1995

The inheritance tax in Greece is not very high, compared to other countries. Especially the close relatives of the deceased are entitled to a tax-free amount of the estate, for which they pay no taxes at all. How much is this amount is determined by the date of the passing of the deceased.
Until a couple of weeks ago the Greek state did not claim inheritance taxes for estates created after 1989. Under that regime, the heirs of those who passed away until the 31st of December 1989 did not have to pay any inheritance tax, irrespective of the value of the estate and of the assets they inherited.
According to the new Law No. 3842, which became law in 23 April 2010, for inheritances created until 31-12-1994 the Greek state does not claim inheritance tax at all. In other words, if the deceased died until 31-12-1994 his/her heirs do not have to declare to the state what they inherit and do not have to pay any inheritance tax, irrespective of the value of the estate.
This is a very serious incentive for those who are entitled to claim estates, inheritances and other properties in Greece, created before 1995, to settle the estates in Greece without paying anything to the government, even if their share in the estate has a large value for which they would have to pay significant inheritance taxes, if they declared the estate before April 2010.
All they have to do now is to locate the assets of these estates (real estate, bank accounts, movables etc.) at the local public registry or in other state agencies in Greece, sign the deed of acceptance of inheritance at a Greek notary (with regards to real estate assets) and register the deed with the local public registry and/or with the Ktimatologio.
The procedure can be completed for the heirs without even coming to Greece, if the heirs appoint a Greek attorney as their proxy to act in their interest, locate the assets and sort out the paperwork, the titles and the certificates required so that title passes to the heirs. Once the heirs obtain ownership of their share, they can lease, sell, liquidate, divide, develop or just keep the properties for later exploitation.
It must also be noted that for the vast majority of real estate properties in Greece the yearly property tax is either zero or extremely low, so keeping their plots or lands or even houses and apartments is not costly for the heirs.


Christos ILIOPOULOS, attorney at
the Supreme Court of Greece, LL.M.
e-mail: bm-bioxoi@otenet.gr

Ευκαιρίες στα ακίνητα της Ελλάδος Του Χρήστου Ηλιόπουλου

Τα τελευταία εννέα περίπου χρόνια, από την έλευση του ευρώ (την 1-1-2002) έως σήμερα, οι τιμές στην Ελλάδα σε όλα τα αγαθά και τις υπηρεσίες έχουν αυξηθεί σημαντικά. Ανάμεσα σε πολλές άλλες συνέπειες του γεγονότος αυτού, διακρίναμε και την μεγάλη αύξηση της τιμής των ακινήτων.
Στην αύξηση αυτή συνετέλεσε βεβαίως και η προσφορά πολλών στεγαστικών και άλλων δανείων από τις τράπεζες, που έδωσαν την δυνατότητα στους περισσότερους κατοίκους της Ελλάδος να αγοράσουν σπίτια και οικόπεδα με δάνειο έως και το 90% της αξίας του ακινήτου, ενώ πριν το 1999 πολλοί λιγότεροι ήταν εκείνοι που είχαν ρευστό στην τσέπη για αγορά ακινήτων.
Η μεγάλη συνεπώς προσφορά δανείων από τις τράπεζες και οι οικονομικές επιπτώσεις του ευρώ ανέβασαν τις τιμές των ακινήτων, κατά 150% σύμφωνα με ορισμένες μελέτες, από το 1998 έως το 2008. Από το 2008, ωστόσο, έως σήμερα οι τιμές παρουσιάζουν στασιμότητα ή και πτώση έως 15%.
Η είσοδος του ευρώ στην ευρωπαϊκή οικονομία ανέβασε την αξία των αγαθών και των υπηρεσιών στην Ευρώπη, με αντίστοιχη υποχώρηση της αξίας του δολαρίου ΗΠΑ. Όλοι θυμούνται ότι το 1980 ή και το 1990 στην Ελλάδα ένα εκατοδόλαρο ήταν πολλά λεφτά, ενώ το 2009 το ίδιο εκατοδόλαρο δεν άξιζε παρά 70-80 ευρώ, δηλαδή πολύ λίγο.
Με την αλματώδη αύξηση της τιμής των ακινήτων στην Ελλάδα, οι Έλληνες ομογενείς που αγόραζαν ακίνητα στην Πατρίδα άρχισαν να μειώνονται. Ενώ το έτος 1990 με 100.000 δολάρια ΗΠΑ αγόραζες ακριβά και καλά ακίνητα στην Ελλάδα, το 2006 με τα ίδια λεφτά δεν αγόραζες ούτε μικρό διαμέρισμα σε υποβαθμισμένη περιοχή των Αθηνών.
Σήμερα ωστόσο η αγορά των ακινήτων φαίνεται ότι αρχίζει να λαμβάνει πορεία αντίστροφη εκείνης του 1998. Τα ακίνητα στην Ελλάδα, ήδη σε πολλές περιπτώσεις υπερτιμημένα, αρχίζουν να χάνουν αξία. Οι τράπεζες έχουν κλείσει την στρόφιγγα των δανείων προς τα νοικοκυριά και οι πολίτες δεν έχουν πλέον ρευστό για αγορά διαμερισμάτων και οικοπέδων. Αρκετοί δε εργολάβοι έχουν αδιάθετα δεκάδες χιλιάδες νεόδμητα διαμερίσματα και είναι έτοιμοι για εκπτώσεις της τάξεως του 20 – 30% για να τα πωλήσουν επιτέλους.
Επιπλέον, με τα νέα, οδυνηρά μέτρα της κυβερνήσεως την Άνοιξη του 2010, που περικόπτουν το εισόδημα των Ελλήνων κατά 10 – 20%, πολύ λιγότεροι είναι αυτοί που επιθυμούν και μπορούν να αγοράσουν ακίνητα.
Το αποτέλεσμα είναι η πτώση της τιμής των ακινήτων, που σήμερα είναι σχετικά μικρή (σε γενικές γραμμές, 5% – 20%), αλλά αρκετοί αναλυτές πιστεύουν ότι τους επόμενους 6 – 18 μήνες η πτώση αυτή θα είναι πολύ μεγαλύτερη.
Εάν λοιπόν επαληθευθούν οι προβλέψεις για μεγάλη οικονομική στενότητα των Ελλήνων τα επόμενα έτη και εφόσον συνεχισθεί η φειδώ των τραπεζών στην χορήγηση δανείων, τα ακίνητα στην Ελλάδα θα υποχωρήσουν και οι Έλληνες ομογενείς, που έχουν χρήματα στο εξωτερικό από τους κόπους μιας ζωής, μπορούν πλέον να αναζητούν εκ νέου ευκαιρίες αγοράς ακινήτων στην Πατρίδα.
Το αμερικανικό, καναδικό και αυστραλιανό δολάριο κερδίζουν ήδη σε αξία έναντι του ευρώ. Εάν συνυπολογίσουμε και την πτώση της αξίας των ακινήτων, τότε βλέπουμε ότι οι Έλληνες του εξωτερικού πρέπει να αρχίσουν να ξανασκέπτονται ζεστά την επένδυση των χρημάτων τους σε ελληνικά ακίνητα, που ήδη έχουν «πέσει» αρκετά και θα προσφέρονται στο άμεσο μέλλον σε πολύ χαμηλώτερες τιμές.


Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι
Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω,
Master of Laws.
bm-bioxoi@otenet.gr
ktimatologiolaw@yahoo.gr

Η εικοσαετής νομή οδηγεί στην χρησικτησία

Η λέξη χρησικτησία είναι γνωστή στο ευρύ κοινό, έστω κι αν η πραγματική της νομική σημασία δεν γίνεται πάντοτε πήρως κατανοητή. Με απλά λόγια, χρησικτησία σημαίνει κτήση κυριότητας ενός ακινήτου χωρίς μεταγεγραμμένο σε υποθηκοφυλακείο ή κτηματολογικό γραφείο συμβόλαιο, αλλά με μακρά χρήση ενός ακινήτου με την πεποίθηση αυτού που το χρησιμοποιεί ότι το εξουσιάζει σαν δικό του.
Ο βασικός κανόνας στο ελληνικό δίκαιο είναι ότι αυτός που χρησιμοποιεί σαν δικό του ένα ακίνητο για τουλάχιστον είκοσι έτη, χωρίς νομική όχληση ή αντίδραση από κάποιον άλλον, δύναται να αποκτήσει κυριότητα επί του ακινήτου, έστω κι αν ποτέ δεν υπέγραψε συμβόλαια κτήσεως του ακινήτου.
Για να αποκτήσει κυριότητα με χρησικτησία κάποιος πρέπει να έχει στη νομή του το ακίνητο για τουλάχιστον είκοσι έτη. Νομή σημαίνει δύο πράγματα. Το πρώτο είναι η φυσική εξουσίαση του πράγματος, δηλαδή η κατοχή του. Το δεύτερο είναι η διάνοια κυρίου, δηλαδή η πεποίθηση του κατόχου του ακινήτου ότι το εξουσιάζει σαν κύριος αυτού.
Το πρώτο στοιχείο, δηλαδή η κατοχή του ακινήτου, που λέγεται και φυσική εξουσίαση είναι αυτό που στην λατινική ονομάζεται corpus, ενώ το δεύτερο στοιχείο, η διάνοια κυρίου, η πεποίθηση ότι το εξουσιάζει σαν κύριος αυτού, είναι το animus domini. (Άρειος Πάγος, απόφαση υπ’ αριθ. 1589/2008).
Το καθένα από τα δύο αυτά στοιχεία δεν αρκεί από μόνο του για να υπάρχει νομή, άρα και χρησικτησία μετά από είκοσι χρόνια. Επί παραδείγματι, μόνο η κατοχή του ακινήτου, χωρίς την πεποίθηση της κυριότητος, δεν οδηγεί στην χρησικτησία. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, ο μισθωτής (ενοικιαστής) ενός καταστήματος ή μίας κατοικίας έχει κατοχή, αλλά δεν έχει νομή, δηλαδή δεν έχει την πεποίθηση ότι είναι κύριος, αφού αναγνωρίζει ως κύριο τον εκμισθωτή – ιδιοκτήτη του ακινήτου.
Αντιστοίχως, κάποιος μπορεί (θεωρητικώς) να πιστεύει ότι ένα κτήμα είναι δικό του, (διάνοια κυρίου), αλλά δεν έχει ούτε τα κλειδιά του κτήματος, ούτε το έχει ποτέ καλλιεργήσει, ούτε το έχει φυτεύσει, ούτε ποτέ το εκμεταλλεύθηκε ή συνέλεξε του καρπούς του, οπότε δεν έχει κατοχή, άρα ούτε σ’ αυτήν την περίπτωση μπορεί να το αποκτήσει με χρησικτησία.
Αυτός που διεκδικεί το ακίνητο με χρησικτησία δεν χρειάζεται να γνωστοποιήσει σε κανέναν ειδικώς ότι αρχίζει την 20ετή χρήση του ακινήτου με πρόθεση κυριότητας, εφόσον ο αντίδικός του δεν είναι συγκύριος του ακινήτου. Εάν όμως ο αντίδικος έχει κι αυτός μερίδιο στο ίδιο ακίνητο, τότε πρέπει να αποδεικνύεται γνωστοποίηση προς τον αντίδικο της προθέσεως διεκδικήσεως κυριότητος επί ολοκλήρου του ακινήτου.

Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι
Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω,
Master of Laws.
bm-bioxoi@otenet.gr

Όταν το κατάστημα καταστραφεί από ευθύνη του μισθωτή

Πώς προστατεύεται ο ιδιοκτήτης του καταστήματος, όταν αυτό υποστεί ζημιές από τον ενοικιαστή (δηλαδή τον μισθωτή, όπως λέγεται στην νομική ορολογία); Πολλές φορές ο ιδιοκτήτης του καταστήματος, το οποίο έχει εκμισθώσει (νοικιάσει) σε κάποιον έμπορο ή επιχειρηματία, ανακαλύπτει ότι το κατάστημα έχει υποστεί φθορές από την χρήση του μισθωτή.
Εάν οι φθορές είναι συνήθεις, δηλαδή οι αναμενόμενες κατά την φυσική πορεία των πραγμάτων, εξ αιτίας της παρόδου του χρόνου και εντός των ορίων των φυσιολογικών φθορών που υφίσταται ένα ακίνητο, τότε τις περισσότερες φορές δεν μπορεί καν να ζητήσει αποζημίωση από τον ενοικιαστή.
Για να μπορεί ο ιδιοκτήτης του καταστήματος να ζητήσει αποζημίωση ή αποκατάσταση των ζημιών και επαναφορά του μισθίου στην προτέρα κατάσταση, οι φθορές πρέπει να είναι ασυνήθιστα σοβαρές και εκτεταμένες, πέραν εκείνων που προκύπτουν από την συνήθη χρήση.
Ο ιδιοκτήτης για να ασκήσει τα δικαιώματά του από τις ζημίες που υπέστη το μίσθιο κατάστημα έχει προθεσμία έξι μηνών από την αποχώρηση του ενοικιαστή και την παραλαβή του καταστήματος.
Εάν όμως δεν πρόκειται απλώς για ζημιές, έστω και εκτεταμένες, του καταστήματος, αλλά για καταστροφή αυτού, από υπαιτιότητα του ενοικιαστή, τότε η προθεσμία για να αξιώσει ο ιδιοκτήτης αποζημίωση δεν είναι έξι μήνες, αλλά είκοσι χρόνια.
Αυτό έκρινε ο Άρειος Πάγος στην υπ’αριθ. 496/2008 απόφασή του, ακολουθώντας την ίδια θέση που είχε κρίνει και με άλλη απόφασή του το έτος 2005 (υπ’ αριθ. 1277/2005).
Και στις δύο υποθέσεις το κατάστημα καταστράφηκε από πυρκαϊά και ο ιδιοκτήτης αξίωσε αποζημίωση από τον ενοικιαστή, αποδεικνύοντας ότι η καταστροφή οφείλεται σε αμέλεια ή γενικώς σε υπαιτιότητα του μισθωτή. Ο μισθωτής (ενοικιαστής) και στις δύο περιπτώσεις προέβαλε την ένσταση της εξάμηνης παραγραφής των αξιώσεων του ιδιοκτήτη – εκμισθωτή, δηλαδή ότι πριν την άσκηση της αγωγής είχαν παρέλθη έξι μήνες από την παράδοση του μισθίου στην ιδιοκτήτη του. Ο Άρειος Πάγος, ωστόσο, σε αμφότερες τις περιπτώσεις έκρινε ορθή την κρίση του Εφετείου που είχε απορρίψει την ένσταση της εξάμηνης παραγραφής, διαλαμβάνοντας στην απόφασή του ότι σε περίπτωση ολικής καταστροφής του καταστήματος η παραγραφή δεν είναι εξάμηνη, αλλά εικοσαετής.

Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι
Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω,
Master of Laws.
bm-bioxoi@otenet.gr

Καταργήθηκε το ΕΤΑΚ, επανήλθε ο ΦΑΠ

Καταργήθηκε το ΕΤΑΚ, επανήλθε ο ΦΑΠ



Οι περισσότεροι ιδιοκτήτες ακινήτων στην Ελλάδα δεν θα πληρώνουν πλέον ετήσιο φόρο για την κατοχή ακινήτου περιουσίας. Πριν από αρκετά χρόνια είχε εισαχθεί στην Ελλάδα ο φόρος μεγάλης ακίνητης περιουσίας (Φ.Μ.Α.Π.). Ο φόρος αυτός πληρωνόταν κάθε χρόνο στο ελληνικό κράτος από εκείνους που είχαν στην κυριότητά τους ακίνητα στην Ελλάδα πάνω από κάποια αξία. Η αξία των ακινήτων υπολογίζεται με βάση την αντικειμενική τους αξία, δηλαδή αυτήν που προσδιορίζει η εφορία και όχι βάσει της πραγματικής τους, αγοραίας αξίας, που συνήθως είναι μεγαλύτερη της αντικειμενικής.
Πριν από τρία περίπου έτη καταργήθηκε ο ΦΜΑΠ και εισήχθη το Ειδικό Τέλος Ακινήτων (Ε.Τ.ΑΚ), βασικό χαρακτηριστικό του οποίου ήταν ότι μείωνε τον ετήσιο φόρο ακινήτων, αλλά διηύρυνε τον αριθμό εκείνων που το κατέβαλαν, αφού ουσιαστικώς υπόχρεοι ήτοι σχεδόν όλοι οι κύριοι ακινήτων στην Ελλάδα.
Με τον νέο νόμο στην Ελλάδα καταργείται το ΕΤΑΚ και αντικαθείσταται από τον ΦΑΠ (Φόρος Ακινήτου Περιουσίας). Με τη νέα ρύθμιση απαλλάσσονται του ετησίου φόρου ακινήτων όλοι όσοι είναι κύριοι ακινήτων συνολικώς αντικειμενικής αξίας έως 400.000 ευρώ.
Σημειώνεται ότι τα αγροτεμάχια, δηλαδή τα κτήματα που βρίσκονται εκτός σχεδίου πόλεως και εκτός οικισμού απαλλάσσονται του φόρου.
Όσοι έχουν ακίνητα στην Ελλάδα αξίας από 400.000 έως 500.000 ευρώ, θα πληρώνουν ετησίως στο κράτος 0,1% φόρο για το ποσό άνω των 400.000 ευρώ. Δηλαδή για ακίνητα αντικειμενικής αξίας 450.000 ευρώ, ο ετήσιος φόρος θα είναι 50 ευρώ και για ακίνητα 500.000 ευρώ, ο φόρος θα είναι 100 ευρώ.
Όσοι έχουν ακίνητα στην Ελλάδα αξίας 600.000 ευρώ, θα πληρώνουν ετησίως στο κράτος φόρο 400 ευρώ.
Οι κύριοι ακινήτων αξίας 700.000 ευρώ, θα πληρώνουν ετησίως στο κράτος 1.000 ευρώ φόρο.
Τέλος, οι κύριοι ακινήτων αξίας 800.000 ευρώ, θα πληρώνουν ετησίως στο κράτος 1.900 ευρώ.
Οι κύριοι ακινήτων αξίως 800.000 ευρώ και άνω θα καταβάλουν ετησίως φόρο 1% επί του τμήματος της αντικειμενικής αξίας των ακινήτων τους που είναι πάνω από τα 800.000 ευρώ. Δηλαδή, ο κύριος ακινήτων αντικειμενικής αξίας 1.000.000 ευρώ, θα καταβάλει για τα πρώτα 800.000 ευρώ, φόρο 1.900 ευρώ και για τις υπόλοιπες 200.000 ευρώ αξίας των ακινήτων του, φόρο 2.000 ευρώ, επομένως συνολικώς 1.900 + 2.000 ευρώ =3.900 ευρώ.
Από τα ανωτέρω καθίσταται αντιληπτό ότι η μεγάλη πλειοψηφία των κατόχων ακινήτων στην Ελλάδα δεν θα πληρώνει καθόλου ετήσιο φόρο για την κατοχή των ακινήτων, αφού οι περισσότεροι ιδιοκτήτες κατέχουν ακίνητα των οποίων η αντικειμενική αξία είναι κάτω του ορίου των 400.000 ευρώ.
Με το νέο νόμο μειώνεται ελαφρώς ο φόρος μεταβιβάσεως ακινήτων. Με τον παλαιό νόμο, ο φόρος μεταβιβάσεως ήταν κατά βάση 9% έως 11% επί της αξίας του ακινήτου που ανέγραφε το συμβόλαιο πωλήσεως/αγοράςμ ενώ τώρα γίνεται από 8% έως 10%. Αν δηλαδή κάποιος αγοράζει ακίνητο στην Ελλάδα αξίας 100.000 ευρώ, που δεν αποτελεί πρώτη κατοικία για αυτόν που το αγοράζει, θα καταβάλει στην εφορία φόρο μεταβιβάσεως κατά μέσον όρο 9%, δηλαδή 9.000 ευρώ.
Πρέπει, τέλος, να σημειωθεί ότι τα ανωτέρω μπορεί να μεταβληθούν, δεδομένης της ρευστότητος, η οποία επικρατεί στην ελληνική πολιτική και οικονομική ζωή στην παρούσα συγκυρία.

Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι
Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω,
Master of Laws.
bm-bioxoi@otenet.gr

Επίδοση στο εξωτερικό για δίκη στην Ελλάδα

Μηδενί δίκην δικάσεις πριν αμφοίν μύθον ακούσεις. Αποτελεί θεμελιώδη αρχή επί της οποίας στηρίζεται το οικοδόμημα της δικαιοσύνης κάθε ανεπτυγμένου κράτους ο κανόνας ότι ένα δικαστήριο πριν εκδώσει την ετυμηγορία του, πρέπει να ακούσει και τις δύο πλευρές που διαφωνούν. Άλλως, ελλοχεύει ο κίνδυνος της αδικίας, διότι όσο καθαρή και αναμφισβήτητη αν παρουσιάζεται μία υπόθεση, πάντα μπορεί να κρύβει και μία άλλη, αντίθετη πλευρά και μόνον αφού εξασφαλισθεί ότι και η άλλη πλευρά θα ακουσθεί, μπορούμε να εξάγουμε ασφαλή συμπεράσματα.
Για να γίνει μία αστική δίκη στην Ελλάδα πρέπει να εμφανισθεί τόσο ο ενάγων, αυτός δηλ. που έλαβε την πρωτοβουλία να γίνει το δικαστήριο, όσο και ο εναγόμενος, αυτός δηλ. κατά του οποίου στρέφεται ο ενάγων.
Εάν ο εναγόμενος κατοικεί εκτός Ελλάδος, η επίδοση πρέπει να γίνει σύμφωνα με την Συνθήκη της Χάγης, εκτός εάν διαμένει στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οπότε ισχύουν ελαφρώς τροποποιημένες διατάξεις.
Η Συνθήκη της Χάγης προβλέπει ότι εάν ο εναγόμενος κατοικεί στο εξωτερικό σε γνωστή διεύθυνση, πρέπει οπωσδήποτε να του επιδοθεί το έγγραφο της δίκης. Σε περίπτωση απουσίας του εναγομένου, το δικαστήριο στην Ελλάδα μπορεί να προχωρήσει μόνο εάν αποδεικνύεται ότι πράγματι του επιδόθηκε η αγωγή.
Ο νόμος στην Ελλάδα ορίζει ότι επίδοση προς κάποιον που κατοικεί στο εξωτερικό γίνεται με επίδοση του δικογράφου στον Εισαγγελέα του δικαστηρίου στο οποίο γίνεται η δίκη. Ωστόσο, η Συνθήκη της Χάγης, που υπερισχύει του απλού ελληνικού νόμου, ορίζει ότι το δικόγραφο πρέπει να έχει πράγματι επιδοθεί στον εναγόμενο στο εξωτερικό και δεν αρκεί μόνο η επίδοση στον Εισαγγελέα.
Κατά την Συνθήκη της Χάγης, ωστόσο, κατ΄εξαίρεση επιτρέπεται να προχωρήσει η δίκη στην Ελλάδα, ακόμα κι αν ο εναγόμενος δεν έχει παραλάβει τα έγγραφα της δίκης στο εξωτερικό, εάν προκύπτει από έγγραφα των αρχών της χώρας όπου γίνεται η επίδοση ότι παρά τις επανειλημμένες προσπάθειες που έγιναν, δεν κατέστη εφικτό να επιδοθεί στον εναγόμενο το δικόγραφο της δίκης και εφόσον έχει παρέλθει τουλάχιστον εξάμηνο από την αποστολή των εγγράφων στο εξωτερικό μέχρι την πρώτη συζήτηση της δίκης στην Ελλάδα.
Στην υπ’ αριθ. 1689/2009 απόφαση του Αρείου Πάγου κρίθηκε υπόθεση αγωγής διαζυγίου, την οποία ο σύζυγος κατέθεσε στην Ελλάδα και απηύθηνε κατά της συζύγου του, κάτοικο ΗΠΑ. Η αγωγή δεν επεδόθη στην εναγομένη σύζυγο στις ΗΠΑ, παρά ταύτα τα δικαστήρια στην Ελλάδα προχώρησαν την δίκη και η σύζυγος παραπονέθηκε με αναίρεση στον Άρειο Πάγο ότι παραβιάσθηκαν τα δικαιώματά της, αφού η δίκη έγινε χωρίς να της επιδοθεί η αγωγή διαζυγίου στις ΗΠΑ.
Τα δικαστήρια στην Ελλάδα και ο Άρειος Πάγος έκριναν ότι «όπως προκύπτει από την από 11-3-2004 βεβαίωση της συμβαλλόμενης Αρχής για το γραφείο διεθνούς δικαστικής αρωγής στο Σιάτλ των ΗΠΑ (Process Forwarding International), η επίδοση του δικογράφου της άνω αγωγής διαζυγίου επιχειρήθη έντεκα (11) φορές από το αρμόδιο προς τούτο όργανο, χωρίς όμως αποτέλεσμα, από λόγους που αφορούν την ανακόπτουσα - εναγομένη, η οποία ισάριθμες φορές απέφυγε την παραλαβή αυτής».
Δέχθηκε δηλαδή ο Άρειος Πάγος ότι έγιναν επίμονες ενέργειες από τις αρμόδιες αρχές του Κράτους των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής, στο οποίο απευθυνόταν η αγωγή διαζυγίου, προς επίδοση της αγωγής στην αναιρεσείουσα και εφόσον, παρά τις ενέργειες αυτές, αλλά και τις ενέργειες της αρμόδιας υπηρεσίας του Υπουργείου Δικαιοσύνης, δεν κατέστη δυνατή η λήψη σχετικής βεβαίωσης περί επιδόσεως της αγωγής στην αναιρεσείουσα, το Εφετείο στην Ελλάδα, που έκρινε ότι τηρήθηκαν οι προβλεπόμενες από το άρθρο 15 παρ.2 της Διεθνούς Σύμβασης της Χάγης, δεν έσφαλε, αλλά ορθώς εφήρμοσε την Σύμβαση.
Συμπεραίνεται συνεπώς ότι για επίδοση στο εξωτερικό απαιτείται κατ’ αρχάς πραγματική επίδοση του δικογράφου στον εναγόμενο που κατοικεί εκτός Ελλάδος και δεν αρκεί η τυπική επίδοση στον Εισαγγελέα στην Ελλάδα. Όταν όμως η επίδοση στο εξωτερικό έχει καταστεί ανέφικτη λόγω κυρίως υπαιτιότητος του εναγομένου και έχουν παρέλθει τουλάχιστον έξι μήνες από την αποστολή του δικογράφου μέχρι την πρώτη συζήτηση της υποθέσεως στο δικαστήριο στην Ελλάδα, η δίκη μπορεί να προχωρήσει και το ελληνικό δικαστήριο να εκδώσει απόφαση, έστω κι αν δεν άκουσε την άλλη πλευρά, η οποία ωστόσο κλητεύθηκε νομοτύπως να παραστεί και δεν παρέστη.

Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι
Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω,
Master of Laws.
bm-bioxoi@otenet.gr

Ακύρωση καταδολιευτικής πωλήσεως ακινήτου

Γενικός κανόνας του δικαίου, που προκύπτει από την κοινή λογική και την ηθική, είναι ότι εκείνος που έχει ληξιπρόθεσμες οφειλές δεν μπορεί να μειώσει την περιουσία του μεταβιβάζοντας περιουσιακά του στοιχεία, με σκοπό να αποφύγει την εξόφληση των υποχρεώσεών του προς τους δανειστές του.
Σε ένα πολύ απλό παράδειγμα, εάν κάποιος οφείλει 100.000 ευρώ σε μία τράπεζα ή σε έναν προμηθευτή του και η καταληκτική ημερομηνία αποπληρωμής του χρέους του έχει προ πολλού παρέλθει, τότε η ενδεχόμενη μεταβίβαση του μοναδικού περιουσιακού στοιχείου του, δηλαδή ενός ακινήτου αξίας 55.000 ευρώ, μπορεί να ακυρωθεί ως καταδολιευτική.
Για να θεωρηθεί καταδολίευση δανειστών η μεταβίβαση του περιουσιακού στοιχείου ενός οφειλέτη πρέπει να ισχύουν ορισμένες προϋποθέσεις. Απαιτείται πρώτα απ’ όλα πρόθεση του οφειλέτη με την μεταβίβαση να βλάψει τους δανειστές του. Η πρόθεση αυτή συνήθως υπάρχει όταν ο οφειλέτης γνωρίζει ότι με την μεταβίβαση του περιουσιακού του στοιχείου η περιουσία που θα του απομένει δεν θα επαρκεί για να εξοφληθούν οι δανειστές του.
Απαιτείται επίσης ο τρίτος, που αποκτά το περιουσιακό στοιχείο από τον οφειλέτη, να γνωρίζει ότι με την εν λόγω μεταβίβαση συντελείται αποφυγή πληρωμής χρεών του μεταβιβάζοντος οφειλέτη. Όταν ο αποκτών το ακίνητο από τον οφειλέτη είναι σύζυγος ή στενός συγγενής του, τεκμαίρεται ότι γνωρίζει ότι επιχειρείται καταδολίευση, εκτός εάν από την μεταβίβαση μέχρι την άσκηση της αγωγής για την ακύρωση της μεταβιβάσεως παρήλθε έτος.
Στην υπόθεση επί της οποίας εξεδόθη η υπ’ αριθ. 651/2008 απόφαση του Αρείου Πάγου, μία ομόρρυθμος εταιρεία όφειλε 240 εκατομμύρια δρχ. σε τράπεζα ήδη από το 1992. Η τράπεζα κινήθηκε δικαστικώς κατά του ομορρύθμου εταίρου, για να εγγράψει υποθήκη στο μοναδικό περιουσιακό στοιχείο του, που ήταν ένα ακίνητο.
Ενώ το δικαστήριο για την εγγραφή υποθήκης επί του ακινήτου του οφειλέτη εκκρεμούσε, ο οφειλέτης πώλησε το μοναδικό του ακίνητο σε κάποιον τρίτο. Τα δικαστήρια μέχρι και τον Άρειο Πάγο κήρυξαν άκυρη την πώληση του ακινήτου, λόγω καταδολίευσης δανειστών, διότι απεδείχθη ότι το κίνητρο του πωλητή του ακινήτου ήταν να «απαλλαγεί» από το μοναδικό περιουσιακό του στοιχείο, ώστε η τράπεζα, στην οποία όφειλε μεγάλο χρηματικό ποσό, να μην μπορεί να του βρει προσωπική περιουσία.

Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι
Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω,
Master of Laws.
bm-bioxoi@otenet.gr
ktimatologiolaw@yahoo.gr

Αποζημίωση για τραυματισμό σε τροχαίο ατύχημα

Του Χρήστου Ηλιόπουλου*



2010Κάθε χρόνο 50.000 άνθρωποι περίπου χάνονται σε αυτοκινητικά δυστυχήματα σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Από αυτούς περίπου 2.500 αφήνουν την τελευταία τους πνοή στους ελληνικούς δρόμους, ενώ πολύ περισσότεροι είναι οι σοβαρά τραυματισμένοι, πράγμα που καθιστά την Ελλάδα μία από τις πλέον επικίνδυνες χώρες για τους οδηγούς στην Ευρώπη.
Ο υπαίτιος του τροχαίου ατυχήματος ή δυστυχήματος υποχρεούται να αποζημιώσει τον τραυματισθέντα ή την οικογένεια του θύματος, κατά το μέτρο της ευθύνης του, η οποία μπορεί να είναι πλήρης (στο 100%) ή μερική, δηλ. ένα ποσοστό ευθύνης να φέρει και το ίδιο το θύμα.
Ο ζημιωθείς σε αυτοκινητικό ατύχημα δικαιούται να αξιώσει αποζημίωση από τον υπαίτιο. Συνήθως, την αποζημίωση καλύπτει η ασφαλιστική εταιρεία του υπαιτίου.
Περιεχόμενο της αποζημιώσεως είναι όλα όσα ξόδεψε ο ζημιωθείς εξαιτίας του ατυχήματος σε ιατρούς και νοσοκομεία, σε φάρμακα και ιατρικά όργανα, σε φυσιοθεραπευτές, σε έξοδα μετακινήσεως λόγω στερήσεως της χρήσεως του αυτοκινήτου του, σε απώλεια εισοδήματος, σε αποκατάσταση καταστραφέντων αντικειμένων, αλλά και η ηθική βλάβη που υπέστη, δηλ. η σε χρήμα αποτίμηση της ταλαιπωρίας, της στεναχώριας, της απώλειας χρόνου του ζημιωθέντος, αλλά και των δυσμενών συνεπειών στο μέλλον της βλάβης της σωματικής του ακεραιότητος, που μπορεί μεν να απεκατεστάθη, αλλά κάποιες βλαπτικές συνέπειες θα συνεχίσουν να υπάρχουν και στην μελλοντική ζωή του τραυματισθέντος.
Εάν μάλιστα ο τραυματισμός προκάλεσε ιδιαίτερη αναπηρία ή βλάβη του σώματος, που θα εξακολουθεί έντονα να επηρεάζει το θύμα σε όλη την υπόλοιπη ζωή του, μπορεί να ζητηθεί και ξεχωριστή αποζημίωση για αυτόν συγκεκριμένα τον λόγο.
Εάν το δυστύχημα προκάλεσε απώλεια ζωής, τότε η οικογένεια του θύματος μπορεί να ζητήσει αποζημίωση λόγω ψυχικής οδύνης.
Ένα από τα κονδύλια που δικαιούται να ζητήσει ο ζημιωθείς είναι και όσα δαπάνησε για υπηρεσίες αποκλειστικής νοσοκόμου ή οικιακής βοηθού και όλα τα παρεμφερή, εάν εξαιτίας του ατυχήματος δεν είχε την δυνατότητα αυτοεξυπηρετήσεως για ορισμένο χρονικό διάστημα.
Πρέπει να τονισθεί ότι το κονδύλιο αυτό ο ζημιωθείς μπορεί να το ζητήσει ακόμα κι αν δεν πλήρωσε κάποια αποκλειστική νοσοκόμα ή οικιακή βοηθό, επειδή τις υπηρεσίες του τις προσέφερε το οικογενειακό περιβάλλον του (γονέας, αδελφός κλπ). Ακόμα δηλαδή κι αν ο τραυματισθείς δεν πλήρωσε τίποτα επειδή η μητέρα του (δωρεάν φυσικά) τον φρόντιζε επί μήνες, όταν ήταν στο κρεβάτι, θα μπορεί να ζητήσει από το δικαστήριο αποζημίωση αντιστοιχούσα στο ποσό που θα πλήρωνε σε αποκλειστική νοσοκόμα, εάν τις υπηρεσίες αυτές δεν του τις είχε προσφέρει η μητέρα του.
Τη νομολογία αυτή επιβεβαίωσε και η υπ’ αριθ. 522/2009 απόφαση του Αρείου Πάγου. Ο δικαιολογητικός λόγος αυτής της ρυθμίσεως είναι ότι ο υπαίτιος του ατυχήματος και η ασφαλιστική εταιρεία δεν είναι δίκαιο να γλιτώσουν χρήματα επειδή το θύμα δεν το περιέθαλψε μία αποκλειστική νοσοκόμα, αλλά η μητέρα του.

Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι
Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω,
Master of Laws.
bm-bioxoi@otenet.gr

The decedent lived abroad, but left assets in Greece

By Christos ILIOPOULOS*


It’s not uncommon litigation to start in Greece with regards to how an inheritance is settled. The heirs may fight between themselves on how the inheritance is divided and who gets what share. Disputes may arise especially in cases with an international aspect. The deceased may have lived in one country, but his assets are located in another and the heirs may also live in different countries.
In such cases, each heir may try to use the law of the country which suits him/her better, to put forward claims related to the assets of the deceased. If one heir starts a lawsuit action about the division of the inheritance in one country, the courts of that country must first establish that they have international jurisdiction to try this case, which involves the property of the deceased who lived in one country, but left property and heirs in one or more countries.
Thousands of Greeks left Greece decades ago and established themselves in other countries, where they made families and obtained assets, (real estate, movables, bank accounts etc.). These same people very often obtained properties in Greece, too, or inherited properties with assets located in Greece.
When they pass away, their assets, located around the world, may cause disputes among the heirs. Each heir has an interest to use the law of a specific country, in order to increase his/her share on the property.
Take one example: the deceased was born in Greece, but immigrated to Australia. He retained all his life the Greek citizenship, because he never renounced it and there was never issued a ministerial decision in Greece recognizing the loss of his Greek citizenship, despite the fact that the same Greek-born person obtained the Australian citizenship, too.
When he died, he left property in Greece and a dispute has arisen between his heirs on how the Greek property is divided. One of the heirs wants to apply Australian law, since this law may validate the deceased’s Will in its entirety and give him a larger share, even if he is not related to the deceased.
On the other hand, the family of the deceased wants to apply Greek law, as this law recognizes a larger share for the spouse and the children of the deceased (forced share), even if the deceased left a Will without leaving anything to his spouse and children.
The decedent’s children (issue) and the surviving spouse may have a right to bring a lawsuit action before the Greek courts, in order to obtain their forced heirship rights, as immediate family of the deceased. The other heir, who is not related to the deceased, but gets all the property according to the Will, may have an opposing interest, and he/she may file a lawsuit action in the courts of Australia, to get the whole of the inheritance.
For assets located in Greece, the Greek courts have jurisdiction, provided the deceased was a Greek citizen (even if he had double citizenship). The fact that the deceased lived and died outside of Greece is not enough to strip the Greek courts of jurisdiction on how his Greek assets will be divided.
That is the precedence which was followed by ruling No 400/2009 of the Greek Supreme Court (Arios PAgos). In that case, the deceased died outside of Greece. He had lived his life outside of Greece, but left property located in Greece. The Court of First Instance and the Court of Appeals in Nafplion ruled that Greek courts did not have jurisdiction.
However, when the case was heard by Arios Pagos, the ruling was different. The Supreme Court decided that the decision of the Court of Appeals in Nafplion had not interpreted the law properly and that in such cases Greek courts had international jurisdiction to try the substance of the case, at least with regards to property located in Greece.
According to Greek law, the surviving spouse, even if left completely out of the Will, in most cases is entitled to claim 1/8 of the decedent’s property. The decedent’s issue (children) are entitled to claim (forced share) 3/8 of the inheritance, which is half of what they would get (3/4) if the deceased had died intestate (without a Will) and always provided the deceased had the Greek citizenship.


Christos ILIOPOULOS, attorney at
the Supreme Court of Greece, LL.M.
e-mail: bm-bioxoi@otenet.gr

Inheritance taxes in Greece, 2010 update

By Christos ILIOPOULOS*



As expected, the Greek government introduced legislation according to which the rates of taxes for inheritance (and parental donation to children) have been seriously modified. The changes take effect from 19 January 2010, with regards to inheritance taxes and from 8 January 2010, as far as the parental donations are concerned.
Before we outline the basic new rates, it must be noted that for previous inheritance cases different legal regimes and rates apply, depending on the date of the passing of the deceased. One thing is for sure, however: inheritance taxes are paid only for properties of deceased persons who died from January 1st, 1990 until today. If the deceased passed away before 1-1-1990, the heirs do not pay any inheritance tax at all, irrespective of the value of the inherited properties.
For inheritances after the 19th of January 2010, the surviving spouse, married to the deceased for at least five years, does not pay tax for inherited real estate property worth up to 400,000 euros tax value. This also applies to the minor children of the deceased (children below 18 years old). However, the surviving spouse and the children, irrespective of whether they are below or above 18 years old, do pay inheritance taxes at a rate of 10% for cash, which they inherit.
The adult children and the parents of the deceased do not pay tax for an inheritance share worth up to 150,000 euros of tax value. They pay inheritance tax only 1% for the next 150,000 euros of their share. This means that for an inherited share worth of 300,000 euros of real estate property, the parents and the adult children of the deceased will pay 1,500 euros of inheritance tax, for cases after the 19th of January 2010.
For the next 300,000 euros worth of real estate, the first category of heirs (children and parents of the deceased) must pay 5% inheritance tax. In other words, for a share of 600,000 euros of property, the inheritance tax for this category of heirs is 16,500 euros.
Finally, for an inherited share which is worth above 600,000 euros, each heir pays, for the value above the 600,000 euros, 10% inheritance tax. An example: if the category A heir of a deceased who died after the 19th of Jan. 2010, inherits real estate property worth of 800,000 euros, this heir will pay no tax for the first 150,000 euros, he/she will pay 1,500 euros tax for the next 150,000 euros, he/she will pay another 15,000 euros for the next 300,000 euros and, finally, he/she will pay another 20,000 euros for the final 200,000 euros of inherited property. Total inheritance tax for this heir and for property worth of 800,000 euros, is 1,500 + 15,000 + 20,000 = 36,500 euros, which is not bad for real estate with tax value 800,000 euros and market value significantly higher.
Of course, the same heir, if inherited someone who passed away before 19-1-2010, would pay only 1% above the first 95,000 euros, therefore only 1% on the 705,000 euros, which would be only 7,050 euros, significantly lower than the 36,500 euros.
The new law suggests that category A heirs who inherit after 19-1-2010 cash and not real estate, pay 10% inheritance tax from the first euro (ouch!).
Grandchildren, grandparents, brothers and sisters (category B heirs) do not have to pay inheritance tax for the first 30,000 euros of tax value of real estate property. For property above 30,000 euros, and up to 100,000 euros, the new inheritance tax is 5%, which means that for property up to 100,000 euros, a category B’ heir will pay 3,500 euros. From the 100,000 euros up to 300,000 euros, the tax rate is 10%, therefore for an amount of 300,000 euros, the category B’ heirs pay 23,500 euros. For the part of property which is above 300,000 euros, the rate is 20%.
It is worth mentioning that, according to the interpretation of the new law and without any clarifications from the government yet, it seems that the category B heirs who inherit after 19 Jan. 2010 cash and not real estate, will pay inheritance tax at a rate of 20% from the first euro (ouch!).
The regime for category C heirs remains the same. Other relatives, therefore, apart from categories A and B, and those heirs who have absolutely no relation to the deceased, do not pay tax for the first 5,000 euros of their share, while they have to pay 20% on the next 55,000 euros, 30% on the next 160,000 euros, and 40% on any amount exceeding the first 220,000 euros of their share.
We must point out that how much inheritance tax you pay does not depend on whether you have the Greek citizenship or not. For property located in Greece, the ownership and property rules apply the same to Greeks and non-Greeks. However, who inherits what share is determined by the citizenship of the deceased. If the deceased had the Greek citizenship (or dual citizenship – Greek and another), then, for property in Greece, it is Greek law which determines what are the inheritance shares. If the deceased was not Greek, then it is the law of his/her citizenship that will determine who inherits how much.


Christos ILIOPOULOS, attorney at
the Supreme Court of Greece, LL.M.
e-mail: bm-bioxoi@otenet.gr