Έλλην πολίτης, κατηγορούμενος σε άλλη χώρα, δεν εκδίδεται (πλην Ευρώπης)

Η βασική αρχή που ισχύει στην Ελλάδα είναι ότι οι ελληνικές αρχές δεν εκδίδουν σε άλλη χώρα Έλληνα υπήκοο, υπό την προϋπόθεση ότι ο εκζητούμενος είχε την ελληνική ιθαγένεια κατά τον χρόνο που, κατά την αποδιδόμενη κατηγορία, τέλεσε την αξιόποινη πράξη. Το άρθρο 438 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας ορίζει ότι η έκδοση απαγορεύεται εν εκείνος για τον οποίο ζητείται ήταν ημεδαπός όταν τελέσθηκε η πράξη.
Εάν κάποιος ομογενής, που γεννήθηκε εκτός Ελλάδος, εγγραφεί όχι από την γέννησή του, αλλά όταν είναι πλέον ενήλικος, σε Δημοτολόγιο Δήμου στην Ελλάδα, εφόσον η κτήση της ιθαγένειας ανατρέχει στον χρόνο γεννήσεώς του, μπορεί κατ’ αρχάς να αποφύγει την έκδοση σε άλλη χώρα.
Η αρχή της απαγορεύσεως εκδόσεως Έλληνα ισχύει και στις διμερείς σχέσεις Ελλάδος και Αυστραλίας. Στο άρθρο 3 παρ. 2 της διμερούς συμβάσεως Ελλάδος – Αυστραλίας που κυρώθηκε στην Ελλάδα με το Νόμο υπ’ αριθ. 1928 της 15-2-1991 ορίζεται ότι η έκδοση μπορεί να μην επιτραπεί όταν το εκζητούμενο πρόσωπο είναι υπήκοος του Κράτους προς το οποίο απευθύνεται η αίτηση.
Εάν δηλαδή η Ελλάς ζητήσει από την Αυστραλία την έκδοση προσώπου που βρίσκεται στην Αυστραλία, επειδή κατηγορείται για ποινικά αδικήματα στην Ελλάδα, η Αυστραλία μπορεί να αρνηθεί την έκδοση, εάν το πρόσωπο είναι Αυστραλός πολίτης. Το αυτό ισχύει και αντιστρόφως.
Η Ελλάδα έχει υπογράψει διμερείς συμβάσεις και με άλλες χώρες, πάντοτε με επιφύλαξη της Ελλάδος να αρνηθεί να εκδόσει πρόσωπο που είχε την Ελληνική ιθαγένεια κατά τον χρόνο που τέλεσε το αδίκημα. Έτσι, στο άρθρο 8 της διμερούς συμβάσεως μεταξύ Ελλάδος και ΗΠΑ του 1931, (Ν. 5554/1932) ορίζεται σαφώς ότι κανένα από τα δύο κράτη (Ελλάς και ΗΠΑ) δεν υποχρεούται να εκδίδει δικούς του υπηκόους, εκτός αν η υπηκοότητα απεκτήθη μετά την τέλεση του αδικήματος για το οποίο ζητείται η έκδοση.
Εάν δηλαδή κάποιος ήταν Έλλην πολίτης κατά τον χρόνο που, κατά την κατηγορία, τέλεσε το αδίκημα, τότε η Ελλάς δεν υποχρεούται να τον εκδώσει στις ΗΠΑ, ή σε άλλη χώρα (εκτός Ευρωπαϊκής Ενώσεως), με την οποία η Ελλάδα έχει υπογράψει διμερή σύμβαση για την έκδοση. Αυτό ισχύει ακόμα και μετά την σύμβαση μεταξύ ΗΠΑ και Ε.Ε. του 2003.
Ωστόσο, η απαγόρευση έκδοσης Έλληνα πολίτη δεν ισχύει όταν την έκδοση ζητεί κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ενώσεως. Κατά τον Άρειο Πάγο (απόφαση υπ’αριθ. 1773/2007) οι ιστορικοί λόγοι στήριξης της απαγόρευσης, δηλαδή η υποχρέωση προστασίας του κράτους προς τους πολίτες του και συγκεκριμένα η προστασία τους από τις δυσχέρειες και αντιξοότητες που συνεπάγεται γι' αυτούς μία δίκη σε ξένο μη οικείο νομικό περιβάλλον, καθώς και η υπάρχουσα δυσπιστία στις αλλοδαπές δικαστικές αρχές είναι πλέον αδικαιολόγητοι, εν όψει της αμοιβαίας εμπιστοσύνης που έχει αναπτυχθεί μεταξύ των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ενώσεως και τον κοινό σεβασμό των θεμελιωδών ελευθεριών και των αρχών του κράτους δικαίου, από όλα τα κράτη μέλη.
Εντός Ευρωπαϊκής Ενώσεως συνεπώς ισχύει το Ευρωπαϊκό ένταλμα συλλήψεως, που είναι μία απόφαση ή διάταξη δικαστικής αρχής κράτους μέλους της Ε.Ε. που εκδίδεται με σκοπό τη σύλληψη και την προσαγωγή προσώπου, το οποίο ευρίσκεται στο έδαφος άλλου κράτους μέλους της Ε.Ε., εφόσον το πρόσωπο αυτό ζητείται από τις αρμόδιες αρχές του Κράτους έκδοσης του εντάλματος στο πλαίσιο ποινικής διαδικασίας α) προκειμένου σε πρόσωπο στο οποίο έχει ήδη αποδοθεί αξιόποινη πράξη και ασκηθεί ποινική δίωξη ή β) να εκτελεστεί ποινή ή μέτρο ασφαλείας, τα οποία στερούν την ελευθερία.
Το Ευρωπαϊκό ένταλμα συλλήψεως εκδίδεται για πράξεις, οι οποίες τιμωρούνται κατά τους ελληνικούς ποινικούς νόμους με στερητική της ελευθερίας ποινή ή με στερητικό της ελευθερίας μέτρο ασφαλείας, το ανώτατο όριο των οποίων είναι τουλάχιστον δώδεκα (12) μηνών ή σε περίπτωση που έχει ήδη επιβληθεί ποινή ή μέτρο ασφαλείας τα οποία στερούν την ελευθερία για απαγγελθείσες καταδίκες διάρκειας τουλάχιστον τεσσάρων μηνών

Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι
Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω,
Master of Laws.
bm-bioxoi@otenet.gr