Επίδοση στο εξωτερικό για δίκη στην Ελλάδα

Μηδενί δίκην δικάσεις πριν αμφοίν μύθον ακούσεις. Αποτελεί θεμελιώδη αρχή επί της οποίας στηρίζεται το οικοδόμημα της δικαιοσύνης κάθε ανεπτυγμένου κράτους ο κανόνας ότι ένα δικαστήριο πριν εκδώσει την ετυμηγορία του, πρέπει να ακούσει και τις δύο πλευρές που διαφωνούν. Άλλως, ελλοχεύει ο κίνδυνος της αδικίας, διότι όσο καθαρή και αναμφισβήτητη αν παρουσιάζεται μία υπόθεση, πάντα μπορεί να κρύβει και μία άλλη, αντίθετη πλευρά και μόνον αφού εξασφαλισθεί ότι και η άλλη πλευρά θα ακουσθεί, μπορούμε να εξάγουμε ασφαλή συμπεράσματα.
Για να γίνει μία αστική δίκη στην Ελλάδα πρέπει να εμφανισθεί τόσο ο ενάγων, αυτός δηλ. που έλαβε την πρωτοβουλία να γίνει το δικαστήριο, όσο και ο εναγόμενος, αυτός δηλ. κατά του οποίου στρέφεται ο ενάγων.
Εάν ο εναγόμενος κατοικεί εκτός Ελλάδος, η επίδοση πρέπει να γίνει σύμφωνα με την Συνθήκη της Χάγης, εκτός εάν διαμένει στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οπότε ισχύουν ελαφρώς τροποποιημένες διατάξεις.
Η Συνθήκη της Χάγης προβλέπει ότι εάν ο εναγόμενος κατοικεί στο εξωτερικό σε γνωστή διεύθυνση, πρέπει οπωσδήποτε να του επιδοθεί το έγγραφο της δίκης. Σε περίπτωση απουσίας του εναγομένου, το δικαστήριο στην Ελλάδα μπορεί να προχωρήσει μόνο εάν αποδεικνύεται ότι πράγματι του επιδόθηκε η αγωγή.
Ο νόμος στην Ελλάδα ορίζει ότι επίδοση προς κάποιον που κατοικεί στο εξωτερικό γίνεται με επίδοση του δικογράφου στον Εισαγγελέα του δικαστηρίου στο οποίο γίνεται η δίκη. Ωστόσο, η Συνθήκη της Χάγης, που υπερισχύει του απλού ελληνικού νόμου, ορίζει ότι το δικόγραφο πρέπει να έχει πράγματι επιδοθεί στον εναγόμενο στο εξωτερικό και δεν αρκεί μόνο η επίδοση στον Εισαγγελέα.
Κατά την Συνθήκη της Χάγης, ωστόσο, κατ΄εξαίρεση επιτρέπεται να προχωρήσει η δίκη στην Ελλάδα, ακόμα κι αν ο εναγόμενος δεν έχει παραλάβει τα έγγραφα της δίκης στο εξωτερικό, εάν προκύπτει από έγγραφα των αρχών της χώρας όπου γίνεται η επίδοση ότι παρά τις επανειλημμένες προσπάθειες που έγιναν, δεν κατέστη εφικτό να επιδοθεί στον εναγόμενο το δικόγραφο της δίκης και εφόσον έχει παρέλθει τουλάχιστον εξάμηνο από την αποστολή των εγγράφων στο εξωτερικό μέχρι την πρώτη συζήτηση της δίκης στην Ελλάδα.
Στην υπ’ αριθ. 1689/2009 απόφαση του Αρείου Πάγου κρίθηκε υπόθεση αγωγής διαζυγίου, την οποία ο σύζυγος κατέθεσε στην Ελλάδα και απηύθηνε κατά της συζύγου του, κάτοικο ΗΠΑ. Η αγωγή δεν επεδόθη στην εναγομένη σύζυγο στις ΗΠΑ, παρά ταύτα τα δικαστήρια στην Ελλάδα προχώρησαν την δίκη και η σύζυγος παραπονέθηκε με αναίρεση στον Άρειο Πάγο ότι παραβιάσθηκαν τα δικαιώματά της, αφού η δίκη έγινε χωρίς να της επιδοθεί η αγωγή διαζυγίου στις ΗΠΑ.
Τα δικαστήρια στην Ελλάδα και ο Άρειος Πάγος έκριναν ότι «όπως προκύπτει από την από 11-3-2004 βεβαίωση της συμβαλλόμενης Αρχής για το γραφείο διεθνούς δικαστικής αρωγής στο Σιάτλ των ΗΠΑ (Process Forwarding International), η επίδοση του δικογράφου της άνω αγωγής διαζυγίου επιχειρήθη έντεκα (11) φορές από το αρμόδιο προς τούτο όργανο, χωρίς όμως αποτέλεσμα, από λόγους που αφορούν την ανακόπτουσα - εναγομένη, η οποία ισάριθμες φορές απέφυγε την παραλαβή αυτής».
Δέχθηκε δηλαδή ο Άρειος Πάγος ότι έγιναν επίμονες ενέργειες από τις αρμόδιες αρχές του Κράτους των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής, στο οποίο απευθυνόταν η αγωγή διαζυγίου, προς επίδοση της αγωγής στην αναιρεσείουσα και εφόσον, παρά τις ενέργειες αυτές, αλλά και τις ενέργειες της αρμόδιας υπηρεσίας του Υπουργείου Δικαιοσύνης, δεν κατέστη δυνατή η λήψη σχετικής βεβαίωσης περί επιδόσεως της αγωγής στην αναιρεσείουσα, το Εφετείο στην Ελλάδα, που έκρινε ότι τηρήθηκαν οι προβλεπόμενες από το άρθρο 15 παρ.2 της Διεθνούς Σύμβασης της Χάγης, δεν έσφαλε, αλλά ορθώς εφήρμοσε την Σύμβαση.
Συμπεραίνεται συνεπώς ότι για επίδοση στο εξωτερικό απαιτείται κατ’ αρχάς πραγματική επίδοση του δικογράφου στον εναγόμενο που κατοικεί εκτός Ελλάδος και δεν αρκεί η τυπική επίδοση στον Εισαγγελέα στην Ελλάδα. Όταν όμως η επίδοση στο εξωτερικό έχει καταστεί ανέφικτη λόγω κυρίως υπαιτιότητος του εναγομένου και έχουν παρέλθει τουλάχιστον έξι μήνες από την αποστολή του δικογράφου μέχρι την πρώτη συζήτηση της υποθέσεως στο δικαστήριο στην Ελλάδα, η δίκη μπορεί να προχωρήσει και το ελληνικό δικαστήριο να εκδώσει απόφαση, έστω κι αν δεν άκουσε την άλλη πλευρά, η οποία ωστόσο κλητεύθηκε νομοτύπως να παραστεί και δεν παρέστη.

Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι
Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω,
Master of Laws.
bm-bioxoi@otenet.gr