Διεκδίκηση νομής ακινήτου μετά την παραγραφή του Χρήστου Ηλιόπουλου

Όταν κάποιος τρίτος, μη κύριος και μη νομέας του ακινήτου σου, το καταπατήσει, το καταλάβει και σε αποβάλει από αυτό, δηλαδή από τη νομή του, έχεις κατ’ αρχάς το δικαίωμα να επανακτήσεις τη νομή αυτοδυνάμως, με δικά σου μέσα ακόμα και διά της βίας. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, εάν π.χ. αντιληφθείς ότι προ ολίγων ωρών κάποιος μη δικαιούχος έχει αλλάξει την κλειδαριά σε δικό σου ακίνητο, δικαιούσαι να την αλλάξεις εκ νέου, διότι βρίσκεσαι εντός των χρονικών ορίων του άρθρου 985 ΑΚ.
Για να γίνει νομίμως η αυτοδύναμη ανάκτηση πρέπει να λάβει χώρα αμέσως μετά την καταπάτηση του ακινήτου σου από τον ξένο, μη δικαιούχο. Ο νομέας ακινήτου από τον όποιο αφαιρέθηκε αυτό παράνομα έχει δικαίωμα να το ξαναπάρει με τη βία αμέσως μετά την αποβολή. Το «αμέσως» σημαίνει ώρες ή πολύ λίγες ημέρες μετά την αποβολή, διότι εάν παρέλθει περισσότερος χρόνος, η ανάκτηση γίνεται μόνο δικαστικώς και εάν επιχειρηθεί αυτοδύναμη ανάκτηση της νομής και αποβολή του επιλήψιμου νομέα μετά την πάροδο ικανού χρόνου, μπορεί ο νομέας να κατηγορηθεί για αυτοδικία.
Όταν χρονικώς έχει παρέλθει το διάστημα των πρώτων ωρών ή ολίγων ημερών από την καταπάτηση του ακινήτου σου, η ανάκτηση μπορεί να γίνει πλέον μόνο δικαστικώς. Η προθεσμία για άσκηση δικαστικών μέσων για αναγνώριση από το δικαστήριο ότι εσύ είσαι ο νομέας και πρέπει ο καταπατητής να σου παραδώσει τη νομή, είναι ένα έτος από τότε που έλαβε χώρα η καταπάτηση. Αυτό μπορεί να γίνει είτε με ασφαλιστικά μέτρα, που ονομάζονται ασφαλιστικά νομής, είτε με τακτική αγωγή νομής.
Εάν έχει περάσει πάνω από ένα έτος από τότε που έγινε η καταπάτηση, δηλαδή η αφαίρεση της νομής σου, χωρίς νόμιμο λόγο, άνευ δηλαδή νομίμου αιτίας, δεν μπορείς να διεκδικήσεις πλέον τη νομή, αλλά μόνο την κυριότητα, με διεκδικητική αγωγή, η οποία από πλευράς νομικών συνεπειών δεν έχει μεγάλες διαφορές από την αγωγή της νομής.
Σύμφωνα ωστόσο με την υπ’ αριθ. 1659/2009 απόφαση του Αρείου Πάγου, η νομή είναι περιουσιακό στοιχείο το οποίο προσπορίζει περιουσιακή ωφέλεια στον αποκτώντα αυτήν. Γι’ αυτό «ο νομέας του οποίου αφαιρέθηκε η νομή από τρίτο χωρίς νόμιμη αιτία μπορεί να ζητήσει με αγωγή από τον αφαιρέσαντα, την απόδοση της ωφέλειας που συνίσταται στην αυτούσια απόδοση της νομής, δηλαδή του πράγματος επί του οποίου υφίσταται αυτή, ή της αξίας αυτής, εφόσον συντρέχουν οι όροι της διάταξης αυτής (904 ΑΚ), ήτοι αφαίρεση της νομής του ενάγοντος χωρίς νόμιμη αιτία από τον εναγόμενο, ο οποίος έγινε έτσι πλουσιότερος σε βάρος της περιουσίας του ενάγοντος ή επί ζημία αυτού, και απώλεια της περί προστασίας της νομής αγωγής π.χ. λόγω παραγραφής αυτής».
Αξίζει να σημειωθεί ότι αν εκείνος που απεβλήθη από τη νομή του απεβίωσε, το δικαίωμά του να αξιώσει με αδικαιολόγητο πλουτισμό την ανάκτηση της νομής του, ή της αξίας αυτής, το έχουν πλέον οι κληρονόμοι του, δηλαδή το δικαίωμα αυτό είναι, κατά τον Άρειο Πάγο, κληρονομητό.
«Περαιτέρω, από τις διατάξεις των άρθρων 983, 1710 ΑΚ συνάγεται ότι η νομή, ως περιουσιακό δικαίωμα μεταβιβάζεται στους κληρονόμους του νομέα αυτοδικαίως, με την επαγωγή της κληρονομίας. Αν ο κληρονομούμενος είχε απωλέσει, όσο ζούσε, τη νομή με παράνομη αποβολή από τρίτο, δεν κληρονομείται η απωλεσθείσα νομή, αλλά οι κληρονόμοι υπεισέρχονται στις αξιώσεις του αποβληθέντος από τη νομή δικαιοπαρόχου τους, στους οποίους ανήκει και η από τα άρθρα 904 επ. ανωτέρω αξίωση προς απόδοση του πλουτισμού».


Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι
Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω,
Master of Laws.
bm-bioxoi@otenet.gr
ktimatologiolaw@yahoo.gr