Αντισυνταγματικό το παράβολο για έφεση

Του Χρήστου Ηλιόπουλου* Με νόμο του 2012, προφανώς υπό τις οδηγίες της τριμερούς (τρόικας), θεσπίσθηκε στην Ελλάδα υποχρεωτική καταβολή παραβόλου 200 ευρώ για όποιον θέλει να δικασθεί η υπόθεσή του σε δεύτερο βαθμό από το Εφετείο. Για τους χιλιάδες δηλαδή πολίτες που κάθε χρόνο πιστεύουν ότι το πρωτοδικείο δεν δίκασε σωστά την υπόθεσή τους και θέλουν να ασκήσουν έφεση, όπως τους επιτρέπουν το Σύνταγμα και οι διεθνείς συνθήκες για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, προστέθηκε ένα εμπόδιο. Η προκαταβολή του παραβόλου, πριν καν αρχίσει να μελετά την υπόθεσή τους το δικαστήριο. Το Σύνταγμα ορίζει στο άρθρο 20 ότι καθένας δικαιούται προσβάσεως στα δικαστήρια. "Καθένας έχει δικαίωμα στην παροχή έννομης προστασίας από τα δικαστήρια και μπορεί να αναπτύξει σ' αυτά τις απόψεις του για τα δικαιώματα ή συμφέροντά του, όπως νόμος ορίζει". Αν όμως ορισθεί ότι για να ακούσει το δικαστήριο (Εφετείο) τα παράπονά σου για την πρωτόδικη απόφαση, πρέπει πρώτα να καταβάλεις παράβολο 200 ευρώ, μήπως μ' αυτόν τον τρόπο σου στερεί την δικαστική προστασία, εάν π.χ. αδυνατείς να εξεύρεις τα 200 ευρώ; Το ερώτημα αυτό αντιμετώπισε με τολμηρό και πρωτοποριακό τρόπο ο δικαστής του Εφετείου Ιωαννίνων στην υπ΄αριθ. 108/2014 απόφασή του, κρίνοντας τελικώς ότι το παράβολο είναι μη εφαρμοστέο, ως αντικείμενο στο Σύνταγμα και στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ). Το Εφετείο Ιωαννίνων έκρινε δηλαδή ότι δεν είναι υποχρεωτικό να πρέπει να καταβάλεις πρώτα 200 ευρώ και μετά να ανοίγει τον φάκελλό σου το Εφετείο για να δικάσει την υπόθεσή σου. Η αιτιολογία της δικαστικής αποφάσεως είναι περισσότερο από πλήρης και λεπτομερής. Ακροθιγώς, παραθέτουμε τμήματα αυτής. Το δικαστήριο έκρινε ότι για την άσκηση ενδίκων μέσων (όταν δηλ. ο διάδικος πιστεύει ότι το πρώτο δικαστήριο έκανε λάθος και θέλει η υπόθεση να επαναξετασθεί από ανώτερο δικαστήριο), επιτρέπονται μεν δικονομικές προϋποθέσεις, οι οποίες όμως πρέπει να είναι συναφείς με την λειτουργία των δικαστηρίων και την ανάγκη αποτελεσματικής απονομής της δικαιοσύνης και περαιτέρω να μη υπερβαίνουν τα όρια εκείνα, πέραν των οποίων επάγονται την άμεση ή έμμεση κατάλυση του ατομικού δικαιώματος που προστατεύεται από τις παραπάνω διατάξεις. Η διάταξη περί του παραβόλου ουδεμία των προϋποθέσεων αυτών πληροί, όπως θα έπρεπε, για να είναι ανεκτή. Το δικαστήριο συνεχίζει: Το ποσό των διακοσίων ευρώ της αξίας του παραβόλου, που αξιώνει, για να μην απορριφθεί ως απαράδεκτη η έφεση, συνιστά, με τις σημερινές οικονομικές συνθήκες της Χώρας, οικονομικό βάρος, στο οποίο αδυνατεί να ανταποκριθεί σημαντικό μέρος των Ελλήνων, με συνέπεια να αποκλείονται αυτοί από τη δυνατότητα προσφυγής στη δικαιοσύνη. Ο αριθμός αυτός συνεχώς αυξάνεται, λόγω της συνεχώς επιδεινούμενης οικονομικής κατάστασης της Χώρας. Σε κάθε περίπτωση, ενόψει της ιερότητας του θεσμού της απονομής της δικαιοσύνης, της κεφαλαιώδους σημασίας της για την ειρηνική κοινωνική συμβίωση και της πρωταρχικής υποχρέωσης της πολιτείας για την απονομή της, το μέτρο θα έπρεπε να είχε αποφευχθεί, έστω και ενός μόνο πολίτη την παραπάνω δυνατότητα να στερούσε και, όχι, όπως εν προκειμένω, που τη στερεί από σημαντικό και συνεχώς αυξανόμενο τμήμα του πληθυσμού. Εκτός τούτων, πρόκειται για καθαρά εισπρακτικό μέτρο, με το οποίο επιδιώκεται, μέσω του θεσμού της απονομής της δικαιοσύνης, αύξηση των δημοσίων εσόδων και, συνεπώς, για μέτρο, το οποίο ούτε στην εύρυθμη λειτουργία των δικαστηρίων αποσκοπεί, ούτε την ανάγκη αποτελεσματικής απονομής της δικαιοσύνης υπηρετεί. Αναμένουμε να δούμε αν η απόφαση αυτή θα αποτελέσει απλώς μία εξαίρεση, ή θα ακολουθηθεί και από άλλα δικαστήρια της Ελλάδος, ώστε να εξαλειφθεί τελικώς το παράβολο και να αρθεί ένα εμπόδιο για την εκδίκαση της υποθέσεως του κάθε διαδίκου στο Εφετείο. 　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　*Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Master of Laws. www.greekadvocate.eu bm-bioxoi@otenet.gr ktimatologiolaw@yahoo.gr