Αμφισβητούμενη ανάληψη από κοινό λογαριασμό

Του Χρήστου Ηλιόπουλου* Αθήνα, 25 Ιανουαρίου 2014. Οι κοινός τραπεζικός λογαριασμός σε μία ελληνική τράπεζα διέπεται από τους ίδιους γενικώς κανόνες, όπως και σε άλλες δυτικές χώρες. Όταν δύο οι περισσότερα πρόσωπα ανοίγουν σε τράπεζα κοινό λογαριασμό, το ποσό που κατατίθεται στον κοινό λογαριασμό μπορεί να το αναλάβει οποιοσδήποτε από τους συνδικαιούχους του λογαριασμού, χωρίς να απαιτείται η συναίνεση του άλλου ή των άλλων συνδικαιούχων κατά την στιγμή της ανάληψης από την τράπεζα. Ανεξαρτήτως του εάν κάποιος από τους συνδικαιούχους έχει κάνει τις μεγαλύτερες ή και όλες τις καταθέσεις, ο έτερος συνδικαιούχος, που ίσως και να μην έχει κάνει καμία κατάθεση στον κοινό λογαριασμό και τα χρήματα του λογαριασμού να μην είναι δικά του, δικαιούται έναντι της τραπέζης ανά πάσα στιγμή να εμφανισθεί σε ένα υποκατάστημα και να λάβει όποιο ποσό αυτός επιθυμεί ή και ολόκληρο το υπόλοιπο του κοινού λογαριασμού. Εφόσον δηλαδή το όνομά του ανήκει στους συνδικαιούχους του κοινού λογαριασμού, η τράπεζα υποχρεούται να του καταβάλει όποιο ποσό αυτός ζητήσει από το υπόλοιπο του κοινού λογαριασμού. Το ερώτημα που προκύπτει είναι πώς μπορεί να προστατευθεί εκείνος εκ των συνδικαιούχων που έχει κάνει τις μεγαλύτερες ή και όλες τις καταθέσεις στον κοινό λογαριασμό. Μία πρώτη απάντηση είναι ότι εφόσον έχει συναινέσει στο άνοιγμα του λογαριασμού ως κοινού, ενώ τα χρήματα είναι μόνο δικά του, αναλαμβάνει και τον σχετικό κίνδυνο το άλλο πρόσωπο, που ο ίδιος έχει επιτρέψει να γίνει συνδικαιούχος, να αναλάβει κάποια στιγμή τα χρήματα χωρίς να τον ενημερώσει. Επιπλέον, ο βασικός τροφοδότης του λογαριασμού έχει στην διάθεσή του το νόμο στην Ελλάδα, που ορίζει ότι επί κοινού τραπεζικού λογαριασμού, εάν ο ένας εκ των δύο συνδικαιούχων αναλάβει από την τράπεζα ολόκληρο το υπόλοιπο του λογαριασμού, ο άλλος συνδικαιούχος δικαιούται να αξιώσει το μισό, ήτοι το 50% του ποσού. Αν όμως ο ένας των καταθετών έχει καταθέσει ολόκληρο το ποσό της κοινής καταθέσεως, δεν είναι άδικο να μπορεί να διεκδικήσει μόνο το 50% του ποσού που ανέλαβε ο έτερος συνδικαιούχος; Η απάντηση είναι ότι ο νόμος ορίζει κατ' αρχάς το τεκμήριο ότι ο συνδικαιούχος που δεν ανέλαβε τα χρήματα από την τράπζα δικαιούται να αξιώσει τα μισά από εκείνον που τα ανέλαβε, αλλά το τεκμήριο είναι μαχητό, προς τα πάνω και προς τα κάτω. Είναι δηλαδή στην ευχέρεια του συνδικαιούχου που δεν ανέλαβε τα χρήματα, παρά το ότι είχε κάνει τις μεγαλύτερες καταθέσεις, να αποδείξει στο δικαστήριο ότι από την εσωτερική τους σχέση με τον έτερο συνδικαιούχο, προκύπτει ότι από τα χρήματα του κοινού λογαριασμού δεν δικαιούται απλώς το 50%, που λέει το μαχητό τεκμήριο του νόμου, αλλά π.χ. το 75%, διότι είχαν μία εταιρεία με τον άλλο συνδικαιούχο, στης οποίας το κεφάλαιο συμμετείχε ο ένας με 75% και ο άλλος μόνο με 25%. Μπορεί επίσης να αποδείξει ότι οι δύο συνδικαιούχοι είναι σύζυγοι και ο λογαριασμός ανοίχθηκε ως κοινός για να έχουν πρακτικά πρόσβαση σ' αυτόν και οι δύο, αλλά η τροφοδότηση του λογαριασμού γινόταν μόνο από τον ένα σύζυγο, που κέρδιζε τα χρήματα, ενώ ο άλλος έκανε μόνο αναλήψεις. Αν οι σύζυγοι φθάσουν στο διαζύγιο και ο ένας εξ αυτών, εκείνος δηλ. που δεν έκανε καταθέσεις, λάβει από την τράπεζα όλο το ποσό, ο άλλος σύζυγος μπορεί να προσφύγει στο δικαστήριο, όπου θα κληθεί να αποδείξει ότι δικαιούται όχι απλώς το 50%, αλλά μέχρι και το 100% του υπολοίπου του κοινού λογαριασμού, διότι ήταν ο μόνος που είχε εισοδήματα και ο μόνος που έκανε καταθέσεις στον κοινό λογαριασμό. Στην υπ' αριθ. 478/2013 απόφασή του ο Άρειος Πάγος αντιμετώπισε υπόθεση στην οποία τρεις συνέταιροι είχαν ένα κοινό λογαριασμό, από τον οποίο ο ένας εξ αυτών σε δεδομένη χρονική στιγμή ανέλαβε το σύνολο του υπολοίπου. Επίσης, είχαν προβεί δύο φορές στην αγορά ομολόγων ελληνικού δημοσίου (REPOS) με ίσες, δηλ. από ένα τρίτο έκαστος, χρηματικές συνεισφορές, στην λήξη των οποίων ολόκληρο το ποσό ρευστοποίησε ο ένας μόνο εξ αυτών, ο ίδιος που είχε αναλάβει και όλο το ποσό του κοινού τραπεζικού λογαριασμού τους. Ο άλλος εκ των τριών συνδικαιούχων άσκησε αγωγή κατά εκείνου που είχε κάνει την ανάληψη και τις ρευστοποιήσεις, ζητώντας να του καταβάλει το 1/3 των ποσών, όπως ορίζει το τεκμήριο του νόμου. Ο συνδικαιούχος που έκανε τις αναλήψεις αρνήθηκε, ισχυριζόμενος ότι τα ποσά των αναλήψεων δεν τα καρπώθηκε ο ίδιος προσωπικώς, αλλά τα κατέβαλε στα ταμείο των κοινών μεταξύ τους εταιρειών. Το Πρωτοδικείο απέρριψε την αγωγή, αλλά το Εφετείο την έκανε δεκτή, κρίνοντας ότι απεδείχθη ότι ο συνδικαιούχος που έκανε τις αναλήψεις πρέπει να αποδώσει στον ενάγοντα το 1/3 των χρημάτων. Ο ηττηθείς άσκησε αναίρεση στον Άρειο Πάγο, που έκρινε ότι το Εφετείο είχε ανεπαρκώς και αντιφατικώς αιτιολογήσει ένα σημείο της αποφάσεως του και για τον λόγο αυτόν η υπόθεση παρεπέμφθη εκ νέου στο Εφετείο προς περαιτέρω εκδίκασή της από διαφορετικούς δικαστές αυτή τη φορά. *Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Master of Laws. www.greekadvocate.eu bm-bioxoi@otenet.gr ktimatologiolaw@yahoo.gr