Ελλείψει κληρονόμου, δικαιούχος το Δημόσιο του Χρήστου Ηλιόπουλου

Το ποιός ή ποιοί είναι οι κληρονόμοι κατά το ελληνικό δίκαιο ορίζεται από την διαθήκη. Αν δεν υπάρχει διαθήκη, ισχύει η εξ αδιαθέτου κληρονομική διαδοχή, που σημαίνει ότι κληρονομούν τέκνα (ή εγγόνια) και επιζών σύζυγος, ή μόνο τέκνα ή εγγόνια εάν δεν υπάρχει σύζυγος, ή σύζυγος, γονείς και αδέλφια του θανόντος αν δεν υπάρχουν τέκνα ούτε εγγόνια, ή σύζυγος και ανήψια του θανόντος, εάν δεν ζουν τα αδέλφια του, ή σειρά άλλων λιγότερο στενών συγγενών.
Από την διαθήκη αλλά και τη νόμιμη μοίρα μπορεί να προκύπτει συνδυασμός ποσοστών των κληρονόμων, διότι τέκνα ή εγγόνια, σύζυγος και γονείς του κληρονομουμένου κληρονομούν πάντοτε ένα ελάχιστο μερίδιο, ακόμα κι αν δεν αναφέρονται καθόλου στην διαθήκη.
Εάν δεν υπάρχει κανένας κληρονόμος, ή όσοι υπήρχαν έχουν αποποιηθεί, εξ αδιαθέτου κληρονόμος καλείται το Δημόσιο. Η αναγνώριση ότι κληρονόμος είναι το Δημόσιο γίνεται με δικαστική απόφαση. Συμφέρον για την έκδοση της αποφάσεως αυτής μπορεί να έχει εκτός από το Δημόσιο και κάποιος συγκύριος, που έχει κληρονομήσει ποσοστό της κληρονομίας και ενδιαφέρεται για την αξιοποίηση του κοινού περιουσιακού στοιχείου.
Μία περίπτωση κατά την οποία τρίτος επιδιώκει την έκδοση δικαστικής αποφάσεως που να αναγνωρίζει το Δημόσιο ως κληρονόμο είναι όταν ο εκμισθωτής, δηλ. ο ιδιοκτήτης ενός μισθωμένου ακινήτου ενδιαφέρεται να λάβει τα χρήματα που του οφείλονται από την μίσθωση του ακινήτου του.
Αυτό μπορεί να συμβεί στην περίπτωση κατά την οποία ο ενοικιαστής απεβίωσε και είτε χρώσταγε πριν το θάνατό του ενοίκια, είτε μετά τον θάνατό του δεν έχουν καταβληθεί ενοίκια και ο ιδιοκτήτης του ακινήτου χάνει χρήματα.
Στην υπ’ αριθ. 607/2011 απόφαση του ο Άρειος Πάγος έκρινε υπόθεση στην οποία ο ενοικιαστής είχε αποβιώσει και οι εγγύτεροι συγγενείς του αποποιήθηκαν της κληρονομίας, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει κανένας κληρονόμος πλην του Δημοσίου, που κληρονομεί εξ αδιαθέτου.
Εάν αποβιώσει ο μισθωτής (ενοικιαστής) δεν λήγει η μίσθωση, αλλά στα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις της μίσθωσης υπεισέρχονται οι κληρονόμοι του μισθωτή, που στην υπόθεση αυτή ήταν το Δημόσιο. Ο μισθωτής για όσο χρόνο παρακρατεί το μίσθιο, μετά τη λήξη της μίσθωσης, οφείλει, ως αποζημίωση, το συμφωνημένο μίσθωμα.
Ο ιδιοκτήτης του μισθωμένου ακινήτου για να λάβει τα μισθώματα που εδικαιούτο προσέφυγε στο δικαστήριο, πρώτα για να αναγνωρισθεί ότι κληρονόμος του θανόντος αρχικού μισθωτή είναι το Δημόσιο και επέτυχε την έκδοση της σχετικής δικαστικής αποφάσεως. Το Δημόσιο εφεσίβαλε την απόφαση, το Εφετείο όμως απέρριψε την έφεση του Δημοσίου και τελικώς το Δημόσιο απεδέχθη την δικαστική απόφαση που το ανεγνώριζε ως κληρονόμο.
Ακολούθως ο ιδιοκτήτης προσέφυγε εκ νέου σε δικαστήριο για να πετύχει αυτή την φορά την καταδίκη του Δημοσίου στην καταβολή των οφειλομένων μισθωμάτων. Το δικαστήριο για μία ακόμη φορά δικαίωσε τον ιδιοκτήτη και υποχρέωσε το Δημόσιο να καταβάλει τα οφειλόμενα μισθώματα, το Δημόσιο υπέβαλε εκ νέου έφεση, η οποία πάλι απερρίφθη και το Δημόσιο άσκησε αναίρεση στον Άρειο Πάγο.
Ο Άρειος Πάγος δικαίωσε τον ιδιοκτήτη του μισθωμένου ακινήτου κρίνοντας ότι το Δημόσιο όφειλε να καταβάλει τα μισθώματα, τα οποία δεν αποτελούσαν χρέος της κληρονομίας, δηλαδή δεν οφείλοντο πριν τον θάνατο του αρχικού μισθωτή, ώστε το Δημόσιο να θεωρείται αποδεχόμενο την κληρονομία με το ευεργέτημα της απογραφής (να μην πληρώνει αν δεν αρκεί το ενεργητικό της κληρονομίας), αλλά το χρέος προερχόταν από τις ενέργειες του ιδίου του εναγομένου Ελληνικού Δημοσίου, το οποίο, μετά την υπεισέλευσή του ως κληρονόμου του αρχικού μισθωτή, στη μισθωτική σχέση, παρακρατούσε το μίσθιο χωρίς να πληρώνει το μίσθωμα.


Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι
Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω,
Master of Laws.
bm-bioxoi@otenet.gr
ktimatologiolaw@yahoo.gr