Έφεση σε καταδικαστικές αποφάσεις ελληνικού δικαστηρίου του Χρήστου Ηλιόπουλου

Δεν είναι ανάγκη να είναι κάποιος εγκληματίας για να βρεθεί κατηγορούμενος σε ποινικό δικαστήριο. Σε πληθώρα περιπτώσεων ένας κατά τ’ άλλα νομοταγής πολίτης βρίσκεται κατηγορούμενος ότι διέπραξε ένα ποινικό αδίκημα. Μία από τις πλέον χαρακτηριστικές περιπτώσεις είναι τα ποινικά αδικήματα που διαπράττονται κατά την οδήγηση αυτοκινήτου. Σε οποιονδήποτε μπορεί να τύχει μία στιγμή απροσεξίας, αποτέλεσμα της οποίας μπορεί να είναι σύγκρουση με άλλο αυτοκίνητο, τραυματισμός, παράσυρση πεζού κλπ.
Σε μία τέτοια υπόθεση, εκτός από την αποζημίωση που πρέπει να καταβληθεί σε εκείνον που δεν ευθύνεται για το ατύχημα, για την επισκευή του οχήματος, τα έξοδα νοσηλείας του τραυματισθέντος και τα χαμένα ημερομίσθιά του, σχηματίζεται και κατηγορητήριο σε βάρος του υπαιτίου οδηγού. Το αδίκημα για το οποίο μπορεί να κατηγορηθεί είναι σωματική βλάβη από αμέλεια, ή σε περίπτωση θανάτου, ανθρωποκτονία εξ αμελείας.
Ένας φιλήσυχος λοιπόν πολίτης, που μπορεί να είναι και ομογενής που είχε έρθει στην Ελλάδα για τις θερινές διακοπές του, είναι δυνατόν να βρεθεί στο εδώλιο του κατηγορουμένου αντιμέτωπος με φυλάκιση.
Ακόμα χειρότερα είναι τα πράγματα όταν το ποινικό δικαστήριο ορίζεται μετά από χρόνια σε χρόνο όπου ο κατηγορούμενος ομογενής βρίσκεται εκτός Ελλάδος και δεν μπορεί να παρουσιασθεί αυτοπροσώπως στο δικαστήριο για να υπερασπισθεί τον εαυτό του.
Η δυνατότητα που του παρέχει ο νόμος τότε είναι να ορίσει πληρεξούσιο δικηγόρο, που θα εμφανισθεί στο δικαστήριο και θα υπερασπισθεί τον κατηγορούμενο, έστω κι αν αυτός βρίσκεται στην άλλη άκρη του κόσμου. Για να καταστεί αυτό δυνατό, πρέπει ο ομογενής να υπογράψει πληρεξούσιο στην χώρα κατοικίας του και να το αποστείλει αρκετό καιρό πριν την ημέρα του δικαστηρίου στον δικηγόρο του στην Ελλάδα.
Τί γίνεται ωστόσο εάν υπάρξει καταδικαστική απόφαση, που κρίνει ένοχο τον κατηγορούμενο και τον καταδικάζει σε μερικούς μήνες φυλάκισης; Μήπως ο ομογενής θα πρέπει τότε να φοβάται ότι εάν γυρίσει στην Ελλάδα θα συλληφθεί και θα οδηγηθεί στην φυλακή;
Η κατάσταση δεν είναι τόσο τραγική. Κατ’ αρχάς, εάν ο ομογενής που καταδικάσθηκε έχει λευκό ποινικό μητρώο, η ποινική του καταδίκη στην Ελλάδα θα είναι με αναστολή, δηλ. δεν υποχρεούται να εκτίσει την ποινή φυλακίσεως, ούτε καν να την εξαγοράσει. Απλώς, πρέπει για τα επόμενα τρία έτη να μην διαπράξει άλλο αδίκημα, διότι τότε η ποινή θα είναι εκτελεστή.
Υπάρχουν όμως πολλοί άνθρωποι που δεν επιθυμούν να έχουν μία καταδίκη στο ποινικό μητρώο τους. Έτσι, ακόμα κι αν η καταδίκη δεν έχει καμία ουσιαστική συνέπεια σε βάρος τους, αφού ούτε φυλακή πηγαίνουν, ούτε καν χρειάζεται να εξαγοράσουν την ποινή τους, παρά ταύτα πιστεύουν ότι είναι αθώοι και θέλουν να ασκήσουν έφεση, ώστε στο Εφετείο να έχουν πιθανότητες να αθωωθούν.
Εάν ο καταδικασθείς ήταν παρών στο δικαστήριο που τον καταδίκασε, έχει προθεσμία να ασκήσει έφεση εντός μόνο δέκα ημερών. Συνήθως η έφεση ασκείται αμέσως μετά το τέλος της δίκης που κατέληξε σε ποινική καταδίκη.
Η ίδια δεκαήμερη προθεσμία παρέχεται για άσκηση εφέσεως και όταν ο κατηγορούμενος δεν παραστάθηκε αυτοπροσώπως στο δικαστήριο, αλλά εκπροσωπήθηκε από δικηγόρο, αφού ο κατηγορούμενος είχε μείνει στην αλλοδαπή. Ο δικηγόρος που εκπροσώπησε τον κατηγορούμενο διά πληρεξουσίου που του είχε στείλει από το εξωτερικό ο ομογενής, θα έχει συνήθως και το δικαίωμα να ασκήσει έφεση για τον εντολέα του.
Στην περίπτωση όμως που ο ομογενής καταδικάσθηκε στην Ελλάδα χωρίς να είναι παρών (δηλαδή ερήμην) και δεν εκπροσωπήθηκε ούτε από δικηγόρο στην δίκη, εφόσον ο ομογενής είναι μόνιμος κάτοικος εξωτερικού, έχει προθεσμία τριάντα ημερών για να ασκήσει έφεση. Μάλιστα, οι τριάντα ημέρες αρχίζουν να μετρούν όχι από την ημέρα της δίκης, αλλά από την ημέρα κατά την οποία του επιδόθηκε η καταδικαστική απόφαση.
Η επίδοση γίνεται είτε όταν το Προξενείο καλέσει τον ομογενή για να του δώσει την απόφαση, είτε με ανάρτηση της απόφασης στο Δημαρχείο της πόλεως όπου είχε την κατοικία του ο καταδικασθείς στην Ελλάδα, εάν το ελληνικό δικαστήριο δεν γνωρίζει ότι είναι κάτοικος εξωτερικού.
Όταν λοιπόν ομογενής καταδικασθεί ερήμην σε φυλάκιση στην Ελλάδα, μπορεί να ασκήσει έφεση εντός προθεσμίας τριάντα ημερών, μέσω δικηγόρου στην Ελλάδα, στον οποίο ο ομογενής πρέπει να στείλει πληρεξούσιο, που θα του παρέχει την εξουσία να ασκήσει έφεση στο όνομά του. Το κείμενο του πληρεξουσίου πρέπει να ετοιμάσει δικηγόρος Ελλάδος, που γνωρίζει πώς πρέπει να διατυπωθεί το πληρεξούσιο που θα υπογραφεί στο Προξενείο για να γίνει σωστά η έφεση και να μπορέσει ο ομογενής να έχει πιθανότητες αθωώσεως στο Εφετείο, ακόμα κι αν ο ίδιος δεν μπορεί να έλθει στην Ελλάδα.

Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι
Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω,
Master of Laws.