Νόμιμα τα βιομετρικά διαβατήρια

Του Χρήστου Ηλιόπουλου* Στην Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε), περιλαμβανομένης της Ελλάδος, εδώ και αρκετά χρόνια τα διαβατήρια που εκδίδονται από κάθε κράτος μέλος της Ε.Ε. έχουν κοινά χαρακτηριστικά για όλες τις χώρες και περιέχουν βιομετρικά στοιχεία, δηλ. πληροφορίες που βοηθούν τις αρχές να επαληθεύουν ότι αυτός που κατέχει το συγκεκριμένο διαβατήριο είναι πράγματι ο νόμιμος κάτοχός του. Ορισμένοι υπέρμαχοι της προστασίας των προσωπικών δεδομένων έχουν κατά καιρούς υποστηρίξει ότι η αποθήκευση στο μικροτσίπ του διαβατηρίου πληροφοριών για το άτομο του κατόχου του διαβατηρίου παραβιάζει της προστασία της ιδιωτικής σφαίρας του προσώπου. Μία παρόμοια υπόθεση έφθασε στα δικαστήρια στην Γερμανία και κατέληξε να απασχολήσει το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Γερμανός πολίτης υπέβαλε αίτηση στις αρχές της πόλης Μπόχουμ για έκδοση διαβατηρίου, αλλά αρνήθηκε να δώσει τα ψηφιακά δακτυλικά αποτυπώματά του για να αποθηκευθούν στο υπό έκδοση διαβατήριο. Ως αποτέλεσμα της άρνησής του ήρθε η απόρριψη του αιτήματός του για διαβατήριο από τις γερμανικές αρχές. Ο γερμανός πολίτης άσκησε προσφυγή αιτούμενος το γερμανικό δικαστήριο να υποχρεώσει τον Δήμο του Μπόχουμ να εκδώσει το διαβατήριό του χωρίς ψηφιακά δακτυλικά αποτυπώματα. Το δικαστήριο υπέβαλε ερώτημα προς το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το αν ο Κανονισμός της Ε.Ε. που προβλέπει την αποτύπωση βιομετρικών δεδομένων στα διαβατήρια είναι συμβατός με τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε. που μεταξύ άλλων προστατεύει την ιδιωτική ζωή. Το Δικαστήριο της Ε.Ε. μελέτησε τα δύο βασικά αντικρουόμενα δικαιώματα που ενεπλέκοντο στην υπόθεση. Από την μία πλευρά υπάρχει η αναμφισβήτητη ανάγκη για ασφάλεια στην χρήση των διαβατηρίων και για την καταπολέμηση της πλαστογράφησης και παραποίησής τους, με αξιοπιστία στην ταυτοποίηση του πραγματικού κατόχου και του διαβατηρίου και αποφυγή δόλιας χρήσης του. Από την άλλη, πρέπει πάντοτε να διασφαλίζεται η προστασία της ιδιωτικής ζωής κάθε πολίτη, αλλά και των προσωπικών δεδομένων του από μη αρμόζουσα χρήση. Τα βιομετρικά διαβατήρια αποθηκεύουν τόσο την εικόνα του κατόχου τους, όσο και δύο επίπεδα δακτυλικών αποτυπωμάτων, αλλά και άλλα στοιχεία που επιτρέπουν μόνο σε όποιον ελέγχει το διαβατήριο την επαλήθευση της γνησιότητάς του, αλλά και της ταυτοποίησης των στοιχείων του διαβατηρίου με το πρόσωπο που το φέρει. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο (υπόθεση Schwarz v. Stadt Bochum, 2013) κατέληξε τελικώς στο συμπέρασμα ότι ο Κανονισμός της Ε.Ε. που προβλέπει τον τρόπο εκδόσεως των βιομετρικών διαβατηρίων δεν παραβιάζει τα θεμελιώδη δικαιώματα του ανθρώπου. Αν και η λήψη ψηφιακών δακτυλικών αποτυπωμάτων και η διατήρησή τους στο διαβατήριο αποτελεί προσβολή των δικαιωμάτων της ιδιωτικής ζωής και της προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, τα μέτρα αυτά δικαιολογούνται από τον σκοπό προστασίας από την δόλια χρήση των διαβατηρίων. Σε κάθε περίπτωση τα ψηφιακά δακτυλικά αποτυπώματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν με μοναδικό σκοπό την εξακρίβωση της γνησιότητας του διαβατηρίου και της ταυτότητος του κατόχου του, ενώ η διατήρησή τους προβλέπεται μόνο εντός του διαβατηρίου, την αποκλειστική κατοχή του οποίου εξακολουθεί να έχει ο κάτοχός του. Επομένως, ο γερμανός πολίτης που ξεκίνησε την δίκη άκουσε την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, που εν ολίγοις του είπε ότι αν θέλει να λάβει διαβατήριο πρέπει να δώσει στις αρχές τα δακτυλικά αποτυπώματά του και ότι αυτό δικαιολογείται από το ότι η ανάγκη για ασφάλεια στην χρήση των διαβατηρίων και κατ’ επέκταση για ασφάλεια από παράνομες πράξεις υπερισχύει της σαφώς μικρότερης εμβέλειας εν προκειμένω προσβολής του δικαιώματος στην ιδιωτική ζωή. Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Master of Laws. www.greekadvocate.eu bm-bioxoi@otenet.gr ktimatologiolaw@yahoo.gr