Μικρή Η Προθεσμία Για Δήλωση Κληρονομιάς Εξωτερικού

Μικρή Η Προθεσμία Για Δήλωση Κληρονομιάς Εξωτερικού Του Χρήστου Ηλιόπουλου* Αθήνα, 18 Φεβρουαρίου 2024 Η προθεσμία για να δηλωθεί μία κληρονομιά στην ελληνική εφορία έγινε εννέα μήνες από τον θάνατο του κληρονομουμένου, από έξι που ήταν μέχρι προσφάτως. Αυτό ισχύει για τους κληρονόμους που είναι κάτοικοι Ελλάδος, εφόσον και ο κληρονομούμενος απεβίωσε στην Ελλάδα, ανεξαρτήτως του αν η κληρονομία βρίσκεται στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό. Εάν ο κληρονόμος είναι κάτοικος εξωτερικού, ή εάν ο κληρονομούμενος απεβίωσε στο εξωτερικό, η προθεσμία για να δηλωθεί η κληρονομία στην εφορία είναι δώδεκα μήνες. Η προθεσμία των εννέα ή δώδεκα μηνών ισχύει εφόσον ο θανών απεβίωσε αδιάθετος, δηλαδή δεν έχει δημοσιευθεί διαθήκη. Εάν υπάρχει δημοσιευθείσα διαθήκη, στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό, η προθεσμίες αρχίζουν να μετρούν από την ημέρα δημοσίευσης της διαθήκης. Στην περίπτωση που η διαθήκη έχει δημοσιευθεί στο εξωτερικό και απλώς καταχωρείται στην Ελλάδα για να ισχύσει, η προθεσμία εκκινεί από την δημοσίευση στο εξωτερικό. Εάν οι κληρονόμοι δεν προλάβουν να υποβάλουν δήλωση εντός των άνω προθεσμιών συνήθως δεν έρχεται το τέλος του κόσμου και δεν χάνουν τα δικαιώματά τους επί της κληρονομίας. Αν η αξία του μεριδίου τους είναι κάτω από το αφορολόγητο όριο, για την εκπρόθεσμη δήλωση της κληρονομίας θα τους επιβληθεί απλώς ένα πρόστιμο που σήμερα είναι 102,40 ευρώ για κάθε κληρονόμο. Αν όμως η αξία του μεριδίου τους είναι πάνω από το αφορολόγητο, οπότε θα προκύπτει φόρος κληρονομίας, αυτός ο φόρος κάθε μήνα που περνάει μετά την λήξη της προθεσμίας αυξάνεται με ένα επιτόκιο που είναι περίπου 0,73 % κάθε μήνα. Ο κληρονόμος ή οι κληρονόμοι υποχρεούνται από την στιγμή που μαθαίνουν ότι δικαιούνται κληρονομικού μεριδίου, να εντοπίσουν τα στοιχεία της κληρονομίας, ήτοι ακίνητα, κινητά, μετρητά χρήματα, υπόλοιπα τραπεζικών λογαριασμών, μετοχές κλπ., να υπολογίσουν την αξία τους, να περιγράψουν τα ακίνητα και να τα δηλώσουν τελικώς ως σύνολο στην εφορία. Όταν τα περιουσιακά αυτά στοιχεία βρίσκονται στην Ελλάδα, η εξεύρεση και η περιγραφή τους μπορεί να είναι ευκολώτερη ή να μην παρουσιάζει πολλά προβλήματα. Αντιθέτως, όταν τα στοιχεία της κληρονομίας βρίσκονται εκτός Ελλάδος, ο εντοπισμός τους, ο υπολογισμός της αξίας τους, αλλά και η πραγματική κτήση τους από τον κληρονόμο συνήθως απαιτεί πολύ περισσότερο χρόνο. Στο σημείο αυτό εντοπίζουμε ένα κενό στην ελληνική νομοθεσία που οδηγεί σε μία αδικία εις βάρος του κληρονόμου που καλείται να εντοπίσει και να υπολογίσει την αξία περιουσιακών στοιχείων στο εξωτερικό, όπου δεν γνωρίζει πρόσωπα και καταστάσεις, ούτε τον νόμο και τις διαδικασίες μίας χώρας τους εξωτερικού εν σχέσει προς την λήψη υπολοίπων τραπεζικών λογαριασμών εξωτερικού, αλλά και ολόκληρων χαρτοφυλακίων επενδυτικών προϊόντων, ακινήτων σε άλλες χώρες, διαδικασιών δημοσίευσης διαθήκης και εκτίμησης ακινήτων στην αλλοδαπή. Για να τα βρει όλα αυτά στο εξωτερικό ο κληρονόμος που διαμένει στην Ελλάδα χρειάζεται χρόνο και η προθεσμία που του δίνει ο νόμος, δηλαδή μόνο εννέα μήνες, όσο δηλαδή και για την περιουσία που βρίσκεται στην Ελλάδα, συνήθως δεν επαρκεί. Αυτό το κενό του νόμου, δηλαδή το γεγονός ότι για κληρονόμο κάτοικο Ελλάδος με κληρονομούμενο που απεβίωσε επίσης στην Ελλάδα, αλλά η κληρονομία βρίσκεται στο εξωτερικό, η προθεσμία για την υποβολή της δήλωσης φόρου κληρονομίας είναι μόνο εννέα μήνες, όσο και για την κληρονομία που βρίσκεται στην Ελλάδα, δημιουργεί μία αδικία εις βάρος του κληρονόμου που καλείται να εντοπίσει και να εκτιμήσει κληρονομιαία στοιχεία στο εξωτερικό. Αποτέλεσμα της σχετικά μικρής προθεσμίας των εννέα μηνών για κληρονομία στο εξωτερικό είναι η αδυναμία υποβολής της δήλωσης εμπροθέσμως και η επιβολή προστίμου ή προσαυξήσεων στον φόρο κληρονομίας, λόγω εκπρόθεσμης δήλωσης. Για τους λόγους αυτούς, ο κληρονόμος που κατοικεί στην Ελλάδα αλλά μαθαίνει ότι δικαιούται κληρονομίας στο εξωτερικό ενώ ο κληρονομούμενος ζούσε στην Ελλάδα, πρέπει να κινηθεί γρήγορα ώστε να μάθει ποια είναι τα στοιχεία της κληρονομίας στο εξωτερικό, ποια η περιγραφή και η αξία τους και πώς θα τα αποκτήσει στην πράξη, για να αποφύγει πρόστιμα και προσαυξήσεις φόρων στην Ελλάδα και για να καταφέρει εγκαίρως να αποκτήσει την κατοχή των κληρονομιαίων (π.χ. να λάβει τα χρήματα από το εξωτερικό στην Ελλάδα), για να μπορεί να καταβάλει και τους σχετικούς φόρους κληρονομίας, αν το κληρονομικό μερίδιό του υπερβαίνει το εκάστοτε αφορολόγητο όριο. *Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Master of Laws. www.greekadvocate.eu bm-bioxoi@otenet.gr