Δύο σύζυγοι μπορούν να φορολογούνται σε δύο διαφορετικές χώρες!

Του Χρήστου Ηλιόπουλου* Αθήνα, 12 Ιουλίου 2016. Μέχρι σήμερα η ελληνική φορολογική διοίκηση γνώριζε τον κανόνα ότι οι δύο σύζυγοι πρέπει να υποβάλλουν φορολογική δήλωση κοινή και βεβαίως ότι οι δύο σύζυγοι υποχρεούνται να υποβάλλουν την φορολογική δήλωσή τους στην ίδια χώρα. Δεν ήταν εφικτό να υποβληθεί φορολογική δήλωση από τον καθένα εκ των συζύγων σε διαφορετική χώρα. Το επιχείρημα της εφορίας απλό, κατανοητό και ολίγον παλαιομοδίτικο. Οι δύο σύζυγοι, εφόσον παραμένουν σύζυγοι, δεν μπορεί παρά να ζουν στην ίδια χώρα και συνεπώς να υποβάλλουν στην ίδια χώρα την φορολογική δήλωσή τους. Μόνο αν οι σύζυγοι υπέβαλαν ιδιωτικό συμφωνητικό ή άλλα έγγραφα από τα οποία προέκυπτε ότι ήταν σε διάσταση, θα μπορούσε να υπάρξει δυνατότητα ξεχωριστής φορολογικής δήλωσης για καθέναν τους και μάλιστα ο ένας ως κάτοικος Ελλάδος και ο άλλος ως κάτοικος εξωτερικού. Διαφορετικά, η εφορία αδυνατούσε να αντιληφθεί πώς ήταν δυνατόν δύο σύζυγοι, που ζουν αρμονικά μαζί και δεν είναι σε διάσταση, θα μπορούσαν να είναι φορολογικοί κάτοικοι δύο διαφορετικών χωρών. Η πραγματικότητα ωστόσο που έχει διαμορφωθεί τα τελευταία χρόνια, με την εξέλιξη των επικοινωνιών, την μεγάλη κινητικότητα των ανθρώπων για επαγγελματικούς σκοπούς, την ευκολότερη και φθηνότερη μετακίνηση πλέον των ανθρώπων από χώρα σε χώρα, αλλά και την οικονομική κρίση που έχει οδηγήσει χιλιάδες Ελλήνων σε εύρεση εργασίας εκτός Ελλάδος, οδήγησαν πολλούς συζύγους να ζουν μεν χωριστά ο ένας από τον άλλο για μεγάλο μέρος του έτους, χωρίς όμως να βρίσκονται σε διάσταση. Όταν κάποιοι σύζυγοι που εργάζονταν και αμείβονταν σε διαφορετικές χώρες (δηλ. ο ένας στην Ελλάδα και ο άλλος στο εξωτερικό), χωρίς να είναι σε διάσταση, θέλησαν αν υποβάλουν φορολογική δήλωση ξεχωριστά και μάλιστα ο κάτοικος εξωτερικού στην χώρα του εξωτερικού όπου αποκτά το εισόδημά του, η εφορία δεν δέχθηκε ότι υπάρχει τέτοια δυνατότητα και επέμεινε ότι ο παρά ταύτα κάτοικος εξωτερικού πρέπει να υποβάλει φορολογική δήλωση στην Ελλάδα, μαζί με τον σύζυγό του, που εργάζεται και φορολογείται στην Ελλάδα. Ένας Γερμανός αρχιτέκτων παντρεμένος με Ελληνίδα υπέβαλε το ίδιο αίτημα και πήρε την ίδια, αρνητική, απάντηση από την εφορία, οπότε προσέφυγε στο δικαστήριο ζητώντας να του δοθεί η δυνατότητα να υποβάλει φορολογική δήλωση στην Γερμανία για το εισόδημα που αποκτούσε εκεί και όχι στην Ελλάδα, όπου υποβάλει δήλωση η σύζυγός του. Η υπόθεση έφθασε γρήγορα στο ανώτερο δικαστήριο για διαφορές με το κράτος, δηλ. στο Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ), το οποίο εξέδωσε προσφάτως την ενδιαφέρουσα υπ΄αριθ. 1445/2016 απόφασή του που αλλάζει το τοπίο και υποχρεώνει ουσιαστικώς την εφορία να αλλάξει τα τεχνικά συστήματά της και να δέχεται πλέον δύο σύζυγοι να υποβάλουν ξεχωριστά φορολογική δήλωση, ο μεν ένας στην Ελλάδα, ο δε άλλος στο εξωτερικό, εφόσον προκύπτει από στοιχεία ότι ο τελευταίος ζει με κάποιο χαρακτήρα μονιμότητος στην χώρα του εξωτερικού και εκεί αποκτά το εισόδημά του. Ποιά είναι τα στοιχεία αυτά; Το Δικαστήριο ανέφερε ενδεικτικώς το αν στην χώρα του εξωτερικού υπάρχει στέγη (έχει δηλαδή ο φορολογούμενος ιδιόκτητη κατοικία ή την μισθώνει), η φυσική παρουσία στο εξωτερικό του ίδιου, των μελών της οικογένειάς του (στην οποία δεν περιλαμβάνονται μόνον ο ή η σύζυγος και τα τέκνα αυτού), ο τόπος άσκησης των επαγγελματικών δραστηριοτήτων, ο τόπος των περιουσιακών συμφερόντων, ο τόπος των διοικητικών δεσμών με τις δημόσιες αρχές και φορείς (ασφαλιστικούς, επαγγελματικούς, κοινωνικούς), ο τόπος ανάπτυξης πολιτικών, πολιτισμικών ή άλλων δραστηριοτήτων. *Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Master of Laws. bm-bioxoi@otenet.gr ktimatologiolaw@yahoo.gr www.greekadvocate.eu