Του Χρήστου Ηλιόπουλου*
Πριν από δέκα περίπου χρόνια το αφορολόγητο όριο για τους κοντικούς συγγενείς (τέκνα και σύζυγο του αποβιώσαντος) ήταν περίπου πέντε εκατομμύρια δρχ., ήτοι 15.000 ευρώ. Για περιουσία ή μερίδιο κληρονομίας που ελάμβανε ο κληρονόμος μέχρι του ποσού αυτού δεν πλήρωνε φόρο. Λίγο αργότερα το αφορολόγητο έγινε έξι εκατομμύρια δρχ. (περί τα 20.000 ευρώ).
Πριν από τέσσερα περίπου χρόνια το αφορολόγητο για την πρώτη κατηγορία κληρονόμων αυξήθηκε πάρα πολύ, από τα 20.000 στα 80.000 ευρώ, ενώ από 1-1-2008 το ελληνικό κράτος έδειξε το πλέον χαμογελαστό πρόσωπό του στον κληρονόμο (και σε πολλούς ομογενείς που κληρονομούν περιουσία στην Ελλάδα), καθώς κατήργησε εντελώς τον φόρο κληρονομίας, για την πρώτη κατηγορία κληρονόμων, έως 80.000 ευρώ, ενώ από τα 80.000 ευρώ και πάνω, ο φόρος γι’ αυτήν την κατηγορία των πιο στενών συγγενών, έγινε μόνο 1% επί της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου, δηλαδή σχεδόν ασήμαντος, εάν υπολογίσουμε ότι στην συντριπτική πλειοψηφία των ακινήτων ανά την Ελλάδα, η αντικειμενική αξία είναι χαμηλώτερη της πραγματικής.
Κατ’ αυτόν τον τρόπο, για τους συγγενείς της πρώτης κατηγορίας (συνήθως τέκνα και σύζυγο του κληρονομουμένου), που κληρονομούν μετά την 1-1-2008, για ακίνητο αντικειμενικής αξίας 80.000 ευρώ ο κληρονόμος δεν πληρώνει καθόλου φόρο κληρονομίας, ενώ η πραγματική αξία του εν λόγω ακινήτου μπορεί να ειναι και διπλάσια, δηλ. 160.000 ευρώ.
Με την οικονομική κρίση που έχει προσφάτως χτυπήσει την πόρτα και της Ελλάδος το κράτος αναζητεί τρόπους για να αυξήσει τα έσοδά του, χωρίς ωστόσο να δυσαρεστήσει τους πολίτες. Ένας τομέας που έχει συζητηθεί τους τελευταίους μήνες όπου θα μπορούσε να αυξηθεί ο φόρος είναι και ο φόρος κληρονομίας, ο οποίος, κατά την γνώμη μερικών, είναι πολύ μικρός.
Αρκετές φορές τους τελευταίους μήνες έχει υποστηριχθεί ότι θα αυξηθεί και πάλι ο φόρος κληρονομίας, στην προσπάθεια του κράτους να εξεύρει χρήματα, όμως μέχρι τώρα το σημαντικό αφορολόγητο, δηλαδή ένα πολύ ευνοϊκό μέτρο για τους κληρονόμους, έχει αντέξει και ο αρμόδιος υπουργός έχει δηλώσει ότι δεν θα καταργήσει το αφορολόγητο ως έχει σήμερα.
Στις 4 Οκτωβρίου, όμως, θα γίνουν στην Ελλάδα βουλευτικές εκλογές και αρκετοί βλέπουν ότι η αντιπολίτευση (ΠΑ.ΣΟ.Κ.), μπορεί να τις κερδίσει. Σ’ αυτήν την περίπτωση φαίνεται ότι η νέα κυβέρνηση θα καταργήσει το σημαντικό αυτό αφορολόγητο. Ο αρχηγός του κόμματος μάλιστα Γιώργος Παπανδρέου στην ομιλία του στις 12-9-2009 στην Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, αναλύοντας το οικονομικό πρόγραμμα της κυβερνήσεως, εάν κερδίσει τις εκλογές, ανακοίνωσε ότι θα αλλάξει τον τρόπο φορολογίας των κληρονομιών και ότι θα καταργήσει το σημαντικό αφορολόγητο. Στην ομιλία δεν δόθηκαν λεπτομέριες, όμως είναι κοινό μυστικό ότι το ΠΑ.ΣΟ.Κ. σκοπεύει να καταργήσει το εξαιρετικά αυτό ευνοϊκό καθεστώς για όσους κληρονομούν, αλλά και για όσους θέλουν να κάνουν γονική παροχή στα παιδιά τους, αντικαθιστώντας το με ένα σύστημα που θα έχει επίσης αφορολόγητο όριο, αλλά απ’ ότι φαίνεται, πολύ χαμηλώτερο εκείνου που ισχύει σήμερα.
Ενόψει των δεδομένων αυτών, καλό θα είναι όσοι σκοπεύουν να αποδεχθούν κληρονομία στην Ελλάδα, αλλά και εκείνοι που σκέπτονται να μεταβιβάσουν ακίνητα στα παιδιά τους με γονική παροχή, να ενεργήσουν γρήγορα, διότι κανείς δεν μπορεί να τους εγγυηθεί ότι το εξαιρετικά θετικό και ευνοϊκό καθεστώς στην φορολογία κληρονομιών και στις γονικές παροχές, που ισχύει σήμερα, θα ισχύει και λίγους μήνες αργότερα.
Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι
Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω,
Master of Laws.
bm-bioxoi@otenet.gr
ktimatologiolaw@yahoo.gr
Thursday, September 17, 2009
Wednesday, September 9, 2009
Κληρονομικό καταπίστευμα του Χρήστου Ηλιόπουλου
Μπορεί κάποιος να μην γίνει κληρονόμος αμέσως μετά τον θάνατο του κληρονομουμένου, αλλά αργότερα, σε μεταγενέστερο χρονικό σημείο; Η απάντηση είναι καταφατική. Στο ελληνικό δίκαιο υπάρχει η δυνατότητα αυτή σε δύο κύριως περιπτώσεις. Η μία είναι η περίπτωση της αποποίησης της κληρονομίας από τον αρχικό κληρονόμο, οπότε κάποιος άλλος μπορεί να γίνει κληρονόμος, ο οποίος αρχικώς δεν είχε κληρονομικό δικαίωμα.
Επί παραδείγματι, εάν αποβιώσει η σύζυγος και αφήσει τον σύζυγό της και τα δύο τους παιδιά, οι τελευταίοι μπορούν να αποποιηθούν της κληρονομίας, εντός προθεσμίας τεσσάρων μηνών από τον θάνατο, εκτός εάν είναι κάτοικοι εξωτερικού, οπότε η προθεσμία είναι ένα έτος. Μετά την αποποίηση του συζύγου και των παιδιών της θανούσης, κληρονόμοι καθίστανται τα αδέλφια ή και οι γονείς της θανούσης, εάν υπάρχουν.
Η άλλη περίπτωση κατά την οποία κάποιος γίνεται κληρονόμος, όχι όμως από την αρχή, αλλά σε μεταγενέστερο χρόνο είναι το κληρονομικό καταπίστευμα. Ο σύζυγος αφήνει διαθήκη, σύμφωνα με την οποία, επιθυμεί το σπίτι στο οποίο κατοικεί να μεταβιβασθεί στην σύζυγό του, η οποία όμως δεν θα έχει δικαίωμα να το πουλήσει ή να το διαθέσει κατ’ άλλον τρόπο (π.χ. δωρεά), χωρίς την συναίνεση της θυγατέρας τους, στην οποία και θα περιέλθει το σπίτι μετά τον θάνατο της συζύγου του διαθέτη. Χρονικό σημείο μπορεί να ορισθεί όχι μόνο ο θάνατος του αρχικού κληρονόμου (εδώ, της χήρας του διαθέτη), αλλά και άλλα γεγονότα, π.χ. όταν η θυγατέρα τους γίνει 18 ετών.
Η θυγατέρα του διαθέτη δεν καθίσταται κληρονόμος από την αρχή, από τον θάνατο δηλαδή του πατρός της. Αρχικώς, κληρονόμος γίνεται η σύζυγος (χήρα) του διαθέτη, η οποία όμως έχει έναν περιορισμό. Δεν δύναται να πωλήσει ή να μεταβιβάσει με άλλον τρόπο το σπίτι, διότι ο διαθέτης ορίζει ρητώς στην διαθήκη του ότι η επιθυμία του είναι μετά τον θάνατο και της συζύγου του, που είναι η αρχική κληρονόμος, το σπίτι να περιέλθει στην θυγατέρα τους, η οποία ονομάζεται καταπιστευματοδόχος.
Εννοείται ότι όσο ζει η αρχική κληρονόμος, σύζυγος του διαθέτη, αυτή δύναται να μεταβιβάσει το σπίτι, εφόσον συναινέσει σ’ αυτό και η θυγατέρα τους, εφόσον εκείνη, ως καταπιστευματοδόχος, δηλαδή απώτερη δικαιούχος που έχει δικαίωμα προσδοκίας στο ακίνητο, δικαιούται να συναινέσει στην μεταβίβαση και κατ’ αυτόν τον τρόπο ουσιαστικώς να παραιτηθεί των δικαιωμάτων της από το καταπίστευμα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι όσο ζει η κληρονόμος, δηλ, η σύζυγος του διαθέτη, όλες οι αγωγές και γενικώς οι δικαστικές πράξεις που αφορούν την κληρνομία πρέπει να επιδίδονται σ’ αυτήν και όχι στην θυγατέρα, η οποία δεν είναι ακόμα κληρονόμος, αλλά έχει μόνο δικαίωμα προσδοκίας κτήσεως της κληρονομίας.
Κατ’ αυτόν τον τρόπο, εάν κάποιος θέλει να ενάγει τους κληρονόμους του διαθέτη, θα στραφεί εναντίον και θα κοινοποιήσει το δικόγραφο στην κληρονόμο, δηλαδή στην χήρα του διαθέτη, ενώ εάν το κοινοποιήσει και στην θυγατέρα του, που είναι καταπιστευματοδόχος, η κοινοποιήση σ’ εκείνην δεν θα έχει νομικό αποτέλεσμα, διότι η θυγατέρα δεν είναι ακόμα κληρονόμος. (Σχετική η υπ’ αριθ. 1361/2008 απόφαση του Γ’ Τμήματος του Αρείου Πάγου).
Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι
Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω,
Master of Laws.
bm-bioxoi@otenet.gr
ktimatologiolaw@yahoo.gr
Επί παραδείγματι, εάν αποβιώσει η σύζυγος και αφήσει τον σύζυγό της και τα δύο τους παιδιά, οι τελευταίοι μπορούν να αποποιηθούν της κληρονομίας, εντός προθεσμίας τεσσάρων μηνών από τον θάνατο, εκτός εάν είναι κάτοικοι εξωτερικού, οπότε η προθεσμία είναι ένα έτος. Μετά την αποποίηση του συζύγου και των παιδιών της θανούσης, κληρονόμοι καθίστανται τα αδέλφια ή και οι γονείς της θανούσης, εάν υπάρχουν.
Η άλλη περίπτωση κατά την οποία κάποιος γίνεται κληρονόμος, όχι όμως από την αρχή, αλλά σε μεταγενέστερο χρόνο είναι το κληρονομικό καταπίστευμα. Ο σύζυγος αφήνει διαθήκη, σύμφωνα με την οποία, επιθυμεί το σπίτι στο οποίο κατοικεί να μεταβιβασθεί στην σύζυγό του, η οποία όμως δεν θα έχει δικαίωμα να το πουλήσει ή να το διαθέσει κατ’ άλλον τρόπο (π.χ. δωρεά), χωρίς την συναίνεση της θυγατέρας τους, στην οποία και θα περιέλθει το σπίτι μετά τον θάνατο της συζύγου του διαθέτη. Χρονικό σημείο μπορεί να ορισθεί όχι μόνο ο θάνατος του αρχικού κληρονόμου (εδώ, της χήρας του διαθέτη), αλλά και άλλα γεγονότα, π.χ. όταν η θυγατέρα τους γίνει 18 ετών.
Η θυγατέρα του διαθέτη δεν καθίσταται κληρονόμος από την αρχή, από τον θάνατο δηλαδή του πατρός της. Αρχικώς, κληρονόμος γίνεται η σύζυγος (χήρα) του διαθέτη, η οποία όμως έχει έναν περιορισμό. Δεν δύναται να πωλήσει ή να μεταβιβάσει με άλλον τρόπο το σπίτι, διότι ο διαθέτης ορίζει ρητώς στην διαθήκη του ότι η επιθυμία του είναι μετά τον θάνατο και της συζύγου του, που είναι η αρχική κληρονόμος, το σπίτι να περιέλθει στην θυγατέρα τους, η οποία ονομάζεται καταπιστευματοδόχος.
Εννοείται ότι όσο ζει η αρχική κληρονόμος, σύζυγος του διαθέτη, αυτή δύναται να μεταβιβάσει το σπίτι, εφόσον συναινέσει σ’ αυτό και η θυγατέρα τους, εφόσον εκείνη, ως καταπιστευματοδόχος, δηλαδή απώτερη δικαιούχος που έχει δικαίωμα προσδοκίας στο ακίνητο, δικαιούται να συναινέσει στην μεταβίβαση και κατ’ αυτόν τον τρόπο ουσιαστικώς να παραιτηθεί των δικαιωμάτων της από το καταπίστευμα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι όσο ζει η κληρονόμος, δηλ, η σύζυγος του διαθέτη, όλες οι αγωγές και γενικώς οι δικαστικές πράξεις που αφορούν την κληρνομία πρέπει να επιδίδονται σ’ αυτήν και όχι στην θυγατέρα, η οποία δεν είναι ακόμα κληρονόμος, αλλά έχει μόνο δικαίωμα προσδοκίας κτήσεως της κληρονομίας.
Κατ’ αυτόν τον τρόπο, εάν κάποιος θέλει να ενάγει τους κληρονόμους του διαθέτη, θα στραφεί εναντίον και θα κοινοποιήσει το δικόγραφο στην κληρονόμο, δηλαδή στην χήρα του διαθέτη, ενώ εάν το κοινοποιήσει και στην θυγατέρα του, που είναι καταπιστευματοδόχος, η κοινοποιήση σ’ εκείνην δεν θα έχει νομικό αποτέλεσμα, διότι η θυγατέρα δεν είναι ακόμα κληρονόμος. (Σχετική η υπ’ αριθ. 1361/2008 απόφαση του Γ’ Τμήματος του Αρείου Πάγου).
Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι
Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω,
Master of Laws.
bm-bioxoi@otenet.gr
ktimatologiolaw@yahoo.gr
Subscribe to:
Posts (Atom)
