Έρχονται αλλαγές στο κληρονομικό δίκαιο

Έρχονται αλλαγές στο κληρονομικό δίκαιο Του Χρήστου Ηλιόπουλου* Αθήνα, 28 Αυγούστου 2025 Το κληρονομικό δίκαιο είναι μία σειρά νομικών κανόνων πολύ βασικών για την κοινωνική και οικονομική ζωή των ανθρώπων μίας χώρας, ή συχνά και περισσότερων χωρών, όταν κληρονομούμενος, κληρονόμοι και περιουσία βρίσκονται σε περισσότερες από μία χώρες. Το κληρονομικό δίκαιο πρέπει να ισχύει για μεγάλο χρονικό διάστημα, ώστε τα ζητήματα της διαθέσεως της περιουσίας ενός προσώπου που έχει αποβιώσει να ρυθμίζονται με αναμενόμενο και σταθερό τρόπο για να επιτυγχάνεται ασφάλεια δικαίου. Στην Ελλάδα οι περισσότεροι κανόνες του κληρονομικού δικαίου ισχύουν από την εισαγωγή του Αστικού Κώδικα το 1946. Οι πολύ βασικές αρχές του αναφορικώς με τους πλησιέστερους συγγενείς και τα ποσοστά που έκαστος κληρονομεί είναι οι ακόλουθες, εφόσον αυτός που απεβίωσε είχε την ελληνική ιθαγένεια: Εάν αυτός που απεβίωσε δεν άφησε διαθήκη και συνεπώς θα εφαρμοσθεί η εξ αδιαθέτου κληρονομική διαδοχή, άν άφησε σύζυγο και παιδιά, ο ή η σύζυγος κληρονομεί το 1/4 ή 25% της κληρονομίας και τα τέκνα μοιράζονται μεταξύ τους τα υπόλοιπα 3/4 ή 75%. Εάν δεν άφησε σύζυγο, διότι π.χ. ο θανών ήταν διαζευγμένος ή ο σύζυγος είχε αποβιώσει, ή ακόμα και εάν ο θανών δεν είχε ποτέ παντρευτεί αλλά έχει παιδιά επειδή τα είχε αναγνωρίσει, τα παιδιά κληρονομούν το 100% της κληρονομίας και εάν είναι περισσότερα του ενός, σε ίσα μερίδια μεταξύ τους. Εάν ο θανών ή η θανούσα άφησε σύζυγο αλλά όχι παιδιά, τότε (πάντοτε εφόσον δεν υπάρχει διαθήκη), ο επιζών σύζυγος κληρονομεί το 50% και τα αδέλφια του κληρονομουμένου κληρονομούν το άλλο 50%. Εάν τα αδέλφια έχουν προαποβιώσει, δηλ. είχαν πεθάνει πριν τον κληρονομούμενο, στην θέση τους υπεισέρχονται τα παιδιά τους, δηλαδή τα ανήψια του κληρονομουμένου. Σε περίπτωση που ο θανών δεν είχε ούτε παιδιά, ούτε σύζυγο, τα αδέλφια του ή τα παιδιά των αδελφών του κληρονομούν την περιουσία, με τα παιδιά κάθε αδελφού να λαμβάνουν το μερίδιο που θα ελάμβανε ο γονέας τους εάν ζούσε όταν πέθανε ο αδελφός του ή η αδελφή του. Υπάρχουν φυσικά πολλές άλλες παραλλαγές και σενάρια για το ποιός κληρονομεί και σε ποιό ποσοστό αναλόγως του βαθμού συγγενείας κάθε κληρονόμου και πολλών άλλων παραγόντων που λαμβάνονται υπόψιν. Εάν υπάρχει διαθήκη, εφαρμόζονται οι διατάξεις της, με έναν όμως βασικό περιορισμό. Τα παιδιά και ο σύζυγος του κληρονομουμένου, αλλά και οι γονείς του εάν ζούσαν όταν αυτός απεβίωσε, λαμβάνουν οπωσδήποτε κληρονομικό μερίδιο, ακόμα και αν στην διαθήκη δεν αναφέρεται ότι έχουν κάποιο μερίδιο. Το μερίδιο αυτό ονομάζεται νόμιμη μοίρα και είναι το μισό από το μερίδιο που θα ελάμβανε ο κληρονόμος, εάν δεν υπήρχε διαθήκη. Ένα παράδειγμα: Ο κληρονομούμενος δεν είχε σύζυγο όταν πέθανε και άφησε δύο παιδιά. Άφησε και διαθήκη που γράφει ότι αφήνει την περιουσία του στο ένα από τα δύο παιδιά του. Το άλλο παιδί, παρά το ότι στην διαθήκη δεν γράφει ότι λαμβάνει κάποιο μερίδιο, θα λάβει οπωσδήποτε το 25%, αφού εάν δεν υπήρχε διαθήκη θα ελάμβανε το 50%. Σε άλλο παράδειγμα, εάν ο κληρονομούμενος άφησε με διαθήκη του όλη την κληρονομία στα αδέλφια του, ενώ είχε και σύζυγο στην οποία δεν αφήνει τίποτα. Η σύζυγος δικαιούται να λάβει το 25% της κληρονομίας, έστω κι αν δεν την αναφέρει καθόλου η διαθήκη, ή ακόμα κι αν γράφει ότι ο διαθέτης δεν επιθυμεί η σύζυγός του να λάβει τίποτα. Επομένως, σ’ αυτό το παράδειγμα, παρά το ότι η διαθήκη γράφει ότι όλη η κληρονομία πηγαίνει στα αδέλφια του θανόντος, δηλαδή το 100%, η σύζυγος δικαιούται να λάβει το 25% και τα αδέλφια του θανόντος να λάβουν το 75% και όχι το 100% που ορίζεται στην διαθήκη. Σήμερα, 28 Αυγούστου 2025 έχει συσταθεί στην Ελλάδα μία επιτροπή νομομαθών που ετοιμάζει σοβαρές αλλαγές στο κληρονομικό δίκαιο. Οι αλλαγές αυτές θα ισχύσουν με νόμο τους επόμενους μήνες. Θα αφορούν θανάτους που θα συμβούν από την εφαρμογή των αλλαγών και για το μέλλον, όχι για κληρονομιές που έχουν δημιουργηθεί αυτήν την στιγμή. Δημοσιογραφικές πληροφορίες αναφέρουν ότι με τις αλλαγές, ο ή η σύζυγος δεν θα κληρονομεί πλέον το 1/4 ή 25% όπως ισχύει σήμερα, αλλά το μερίδιο του συζύγου θα αυξηθεί στο 1/3 ή στο 33,33%. Αλλαγές αναμένονται και στην νόμιμη μοίρα και σε άλλες διατάξεις. Θα αναμένουμε με μεγάλο ενδιαφέρον τις αλλαγές αυτές και θα σας ενημερώσουμε όταν αυτές γίνουν νόμος του ελληνικού κράτους. *Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Master of Laws. www.greekadvocate.eu bm-bioxoi@otenet.gr

Greek citizenship based on a grandparent

Greek citizenship based on a grandparent By Christos ILIOPOULOS* Athens, 30 July 2025 The last few years there has been a significant increase in the demand for the Greek citizenship and the Greek / European passport all over the world, primarily among descendants of Greeks. Children and grandchildren of people who were born in Greece, or where Greek by ethnicity in other countries, are flooding the Greek Consulates around the world and the administration in Greece, with requests for advice on how they can obtain the Greek citizenship, based on a Greek – born ancestor or an ancestor who was ethnically Greek and was living in another country. Since we can’t outline here the detailed sections of the Greek legislation on various types of cases, depending on the different facts and circumstances of each particular case, we can say that the two main options for citizenship application are a) the more straightforward application based only on documents which we could call Option 1 and b) the application which is based both on documents and on the interview of the applicant with the Greek Consul, which we could call Option 2. In this article we deal with the basics of an application based on a grandparent who was either born in Greece as a Greek citizen, or who was a citizen of another country (Turkey, Lebanon, Romania, Syria), but was ethnically Greek. Applicants who are interested in obtaining the Greek citizenship and both their parents or one of them were born in Greece, usually follow what we have called Option 1 procedure. Unless, their documents or the circumstances of their case have a particular problem which prohibits them from filing an Option 1 application (only documents), and thus they have to follow Option 2 (documents plus interview). Those who wish to claim the Greek citizenship based on a grandparent, or even a great grandparent, and the intermediary persons (their parent or even grandparent) did not obtain the Greek citizenship and are not in life today, have to apply through what we call Option 2, meaning the application based on Article 10 of the Code of Greek Citizenship. This type of application is not only based on documents, but also on the interview with the Greek Consul. As far as the documents are concerned, the Option 2 procedure could be described as more “lenient, in the sense that the Greek administration will not “kill” the case if a discrepancy in a name is discovered among several documents, or even if one document is missing or is not in the right form, which would have definitely been needed in Option 1. The lack of harmony in the names in the various certificates or the absence of one document in its proper form in the process of Option 2 will be balanced or substituted by the interview with the Consul of Greece. If the Consul after the interview forms a positive opinion about the applicant’s Greek conscience, the lack of some document may not be an obstacle to the successful outcome of the citizenship quest. As a conclusion, we could say that if a foreign national seeks the Greek citizenship today based on the fact that a grandparent was a Greek citizen, the main question will be whether the parent of this applicant, meaning the child of the Greek grandparent, is in life today. If the parent is in life today, it is the parent who will be the first applicant for the Greek citizenship (Option 1) and once this application is successful, the present applicant, who is the grandchild of the Greek grandfather, will follow with a second application under Option 1. If the parent is not in life today and therefore cannot file under Option 1 for the citizenship, the grandchild is left only with Option 2, meaning with the possibility of filing under article 10 of the Code of Greek Citizenship. *Christos ILIOPOULOS, attorney at the Supreme Court of Greece , LL.M. www.greekadvocate.eu e-mail: bm-bioxoi@otenet.gr