Δυσκολεύουν τους κατοίκους εξωτερικού στις δίκες στην Ελλάδα

Δυσκολεύουν τους κατοίκους εξωτερικού στις δίκες στην Ελλάδα Του Χρήστου Ηλιόπουλου* Εδώ και δύο χρόνια οι μισές περίπου αστικές δίκες στην Ελλάδα γίνονται με την νέα δικονομία, δηλαδή με έναν πιο γρήγορο τρόπο, που δεν θα ήταν υπερβολή να χαρακτηρίσει κάποιος ως επανάσταση στο σύστημα απονομής της δικαιοσύνης στην χώρα μας. Ενώ με την παλαιά δικονομία, που εξακολουθεί να ισχύει για κάποιες άλλες κατηγορίες δικαστικών υποθέσεων, από την κατάθεση της αγωγής στην γραμματεία του δικαστηρίου περνούν πολλοί μήνες ή και πάνω από ένας χρόνος μέχρι να συζητηθούν για πρώτη φορά στο δικαστήριο, με τη νέα δικονομία, η συζήτηση της υποθέσεως, δηλαδή ουσιαστικά η δίκη, γίνεται περίπου μέσα σε τέσσερις μήνες από την κατάθεση της αγωγής, χωρίς μάλιστα να προβλέπεται η δυνατότητα αναβολής. Το νέο αυτό σύστημα φαίνεται να έχει πλεονεκτήματα ως προς τον συντομώτερο χρόνο απονομής δικαιοσύνης σε πρώτο βαθμό, παρουσιάζει όμως και δυσλειτουργίες κυρίως αναφορικώς με τα δικαιώματα όσων κατοικούν εκτός Ελλάδος, όταν χρειασθεί να αμυνθούν σε δικαστήριο στην Ελλάδα. Με άλλα λόγια, οι κάτοικοι εξωτερικού στερούνται του επαρκούς χρόνου που χρειάζονται για να προετοιμάσουν την απάντησή τους και την αντίκρουση της αγωγής. Ο ενάγων, αυτός δηλαδή που ασκεί την αγωγή, έχει πολύ χρόνο πριν την άσκησή της να επισκευθεί δικηγόρο, να συζητήσει την πιθανότητα να κάνει δικαστήριο, να προετοιμάσει την αγωγή του και κυρίως, να ετοιμάσει τις αποδείξεις που θα χρειασθεί στο δικαστήριο, δηλ. έγγραφα και μάρτυρες. Έχει λοιπόν στην διάθεσή του πολλές εβδομάδες πριν την άσκηση της αγωγής, κατά τις οποίες συντάσσεται η αγωγή και επικοινωνεί με τον δικηγόρο του για την καλύτερη προετοιμασία της δίκης. Αντιθέτως, ο εναγόμενος έχει μόνο 70 ημέρες για να κάνει όλα τα παραπάνω. Ενώ λοιπόν ο ενάγων έχει μήνες πριν την άσκηση της αγωγής και επιπλέον 100 μέρες μετά την άσκησή της για να καταθέσει τις προτάσεις του στο δικαστήριο, ο εναγόμενος, που μάλιστα δεν ξέρει μέχρι αυτή την στιγμή τίποτα για το δικαστήριο αυτό, έχει μόνο 70 ημέρες για την κατάθεση των δικών του προτάσεων, με τις οποίες θα αντικρούει την αγωγή. Εδώ σημειώνεται μία παραβίαση της αρχής της ισότητας των όπλων μεταξύ των διαδίκων, διότι ενώ ο ενάγων έχει 100 ημέρες, ο εναγόμενος, που δεν ξέρει και τίποτα για την δίκη μέχρι την κοινοποίηση σ’ αυτόν της αγωγής, έχει μόνο 70. Η αδικία αυτή εις βάρος του εναγομένου μεγεθύνεται, όταν ο εναγόμενος κατοικεί στο εξωτερικό. Στην περίπτωση αυτή, με τη νέα δικονομία παρατείνεται μεν η προθεσμία που έχει ο ενάγων για επίδοση στο εξωτερικό και από 30 ημέρες από την κατάθεση της αγωγής έχει 60 όταν ο εναγόμενος είναι κάτοικος εξωτερικού, ενώ και η κατάθεση των προτάσεων από 100 ημέρες πηγαίνει στις 130. Επομένως, ο κάτοικος εξωτερικού πάλι αδικείται, διότι εξακολουθεί να έχει 30 ημέρες λιγότερες εν σχέσει προς τον ενάγοντα, για να προετοιμάσει την άμυνά του και να καταθέσει προτάσεις στο δικαστήριο (ο ενάγων κοινοποιεί στο εξωτερικό εντός 60 ημερών από την κατάθεση της αγωγής και ο εναγόμενος που μένει εκτός Ελλάδος έχει 70 ημέρες μόνο για να προετοιμασθεί και να καταθέσει την πλήρη φάκελλό του). Με την νέα δικονομία συνεπώς δεν αναγνωρίζεται καμία παράταση προθεσμίας στον κάτοικο εξωτερικού, που επειδή ακριβώς διαμένει μακρυά από την Ελλάδα και συχνά δεν γνωρίζει τίποτα ή πολύ λίγα από το δικαστικό και νομικό σύστημα της χώρας, βρίσκεται σε μειονεκτική θέση σε σχέση με τον ενάγοντα κάτοικο Ελλάδος. Με την παλαιά δικονομία αναγνωρίζεται ότι ο κάτοικος εξωτερικού χρειάζεται αντικειμενικώς περισσότερο χρόνο λόγο της απόστασης από την Ελλάδα, για να προετοιμάσει την άμυνά του στην δίκη και γι’ αυτό η επίδοση της αγωγής στην κατοικία του στο εξωτερικό πρέπει να γίνει 90 ημέρες πριν την δίκη, ενώ εάν είναι κάτοικος Ελλάδος, η επίδοση γίνεται έως 60 ημέρες προ της δίκης. Αναγνωρίζεται δηλαδή μία περίοδος 30 ημερών περισσότερο που δίνεται στον κάτοικο εξωτερικού. Με τη νέα δικονομία δεν δίνεται καμία μεγαλύτερη προθεσμία στον κάτοικο εξωτερικού για να προετοιμασθεί για μία δίκη στην Ελλάδα, παρά το γεγονός ότι κατοικεί μακρυά από την χώρα, δεν έχει την ίδια ευχέρεια να επικοινωνήσει με δικηγόρο στην Ελλάδα και να συλλέξει τις αναγκαίες αποδείξεις, ενώ συχνά δεν έχει καν ΑΦΜ στην Ελλάδα, που τώρα πλέον είναι απαραίτητο για να κάνεις δίκη, έστω και ως εναγόμενος, ενώ δυσκολεύεται πολύ ακόμα και στην χορήγηση εξουσιοδότησης στον δικηγόρο του στην Ελλάδα, αφού για να την υπογράψει πρέπει να μεταβεί στο Προξενείο, πού συχνά θα του κλείσει ραντεβού μετά από εβδομάδες, ενώ μπορεί και να μένει εκατοντάδες χιλιόμετρα μακρυά από το Προξενείο και να δυσκολεύεται να κάνει το ταξείδι μέχρι εκεί. Αντιστοίχως, η νέα δικονομία παρουσιάζει και μία μεγάλη δυσκολία και για τον ενάγοντα, όταν αυτός πρέπει να επιδώσει στο εξωτερικό εντός 60 μόνο ημερών από την κατάθεση της αγωγής. Σύμφωνα με το νόμο και τη νομολογία, η επίδοση στον εναγόμενο κάτοικο εξωτερικού πρέπει να είναι πραγματική, κατά την Σύμβαση της Χάγης με επίδοση της αγωγής στην κατοικία του εναγομένου στο εξωτερικό και όχι με την (πλασματική) επίδοση στον Εισαγγελέα Πρωτοδικών που προβλέπει κατ’ αρχάς η δικονομία. Όμως πραγματική και όχι πλασματική επίδοση στο εξωτερικό εντός 60 ημερών είναι πάρα πολύ δύσκολο να επιτευχθεί τις περισσότερες φορές και σ’ αυτό το σημείο η νέα δικονομία παρουσιάζει άλλη μία δυσλειτουργία. *Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Master of Laws. www.greekadvocate.eu bm-bioxoi@otenet.gr

Αν δεν δηλώσεις το ακίνητό σου το χάνεις

Αν δεν δηλώσεις το ακίνητό σου το χάνεις Του Χρήστου Ηλιόπουλου* Περισσότερο από είκοσι χρόνια έχουν περάσει από τότε που το ελληνικό κράτος κάλεσε τους ιδιοκτήτες ακινήτων στην Ελλάδα να τα δηλώσουν στο Κτηματολόγιο, δηλαδή στο νέο, τότε, σύστημα καταγραφής ακινήτων, που εξασφαλίζει περισσότερες εγγυήσεις ασφαλείας δικαίου σχετικώς με την κυριότητα, την περιγραφή και την μεταβίβαση ακινήτων παντός είδους, ήτοι αγροτεμάχια, οικόπεδα, μονοκατοικίες, διαμερίσματα, αποθήκες, χώρους σταθμεύσεως κλπ. καθώς και ποσοστά εξ αδιαιρέτου επ’ αυτών. Από την αρχή της δημιουργίας του Κτηματολογίου, στην δεκαετία του 1990, ο νέος θεσμός έχει εισαχθεί με πολύ αργό ρυθμό στις περισσότερες περιοχές της Ελλάδος, με τους ιδιοκτήτες ακινήτων να καλούνται ανά περιοχή να καταθέσουν τα συμβόλαια και τα άλλα αποδεικτικά έγγραφα που κατέχουν αναφορικώς με παντός είδους ακίνητη ιδιοκτησία. Για να δοθεί ένα κίνητρο δήλωσης των ακινήτων στο Κτηματολόγιο έχουν θεσπισθεί σειρά διατάξεων που ορίζουν ότι δεν μπορείς να μεταβιβάσεις το ακίνητό σου, ούτε να το διεκδικήσεις στο δικαστήριο, εάν δεν το έχεις δηλώσει στο Κτηματολόγιο. Μεγάλη σημασία έχει μία διάταξη που ορίζει ότι εάν περάσουν δέκα χρόνια μετά από την οριστική λειτουργία του Κτηματολογικού Γραφείου σε μία περιοχή, όσα ακίνητα είναι “ορφανά¨, όσα δηλαδή έχουν εντοπισθεί από το Κτηματολόγιο αλλά κανένας δεν τα έχει δηλώσει ως δικά του, περιέρχονται στην κυριότητα του Δημοσίου. Μετά από αυτό το γεγονός, το μόνο δικαίωμα που θα απομένει σε κάποιον που θα υποστηρίζει ότι το ακίνητο που πήρε το Δημόσιο ήταν δικό του, θα είναι να διεκδικήσει αποζημίωση από το κράτος ίση με την αξία του ακινήτου που δεν είχε δηλώσει εμπροθέσμως στο Κτηματολόγιο και του οποίου μετά την πάροδο της δεκαετίας έχασε πλέον την κυριότητα. Ο κανόνας της δεκαετίας μετά από διαδοχικές παρατάσεις έγινε κανόνας της 14ετίας, για να δοθεί μεγαλύτερη δυνατότητα στους ιδιοκτήτες να τα δηλώσουν. Επειδή όμως ο χρόνος περνάει αμείλικτα, ιδίως για όσους αμελούν, τα 14 έτη παρήλθαν για το πρόγραμμα δήλωσης ακινήτων στο Κτηματολόγιο σε πολλές περιοχές ανά την Ελλάδα και εντός του 2018 συμπληρώνονται πλέον οι προθεσμίες σύμφωνα με τις οποίες όσα ακίνητα είναι “αγνώστου ιδιοκτήτη”, δηλ. ενώ έχουν καταγραφεί ως ξεχωριστές ιδιοκτησίες δεν έχει υπάρξει δήλωση στο Κτηματολόγιο από κάποιον (φυσικό ή νομικό πρόσωπο) που να ισχυρίζεται ότι είναι δικό του, περνούν στην κυριότητα του Δημοσίου. Δημοσιογραφικές πηγές αναφέρουν ότι πρόκειται σ’ αυτή την φάση για 200.000 περίπου ακίνητα “αγνώστου ιδιοκτήτη” που εντός του 2018 πρόκειται να περιέλθουν στο Δημόσιο, εκτός κι αν δοθεί νέα παράταση. Στο ενδεχόμενο νέας παράτασης συνηγορεί το γεγονός ότι στον προϋπολογισμό του 2018 δεν προβλέπεται κονδύλιο για αποζημιώσεις όσων θα χάνουν μ’ αυτόν τον τρόπο το ακίνητό τους. Επίσης, από τους συλλόγους ιδιοκτητών ακούγονται αιτήματα περί παράτασης της 14ετίας έως την εικοσαετία, ώστε να συμπίπτουν οι διατάξεις του Κτηματολογίου με την γενική αρχή της (εκτάκτου) χρησικτησίας που είναι τα είκοσι χρόνια. Σε κάθε περίπτωση, όσοι είναι ιδιοκτήτες ακινήτων στην Ελλάδα και έχουν αμελήσει να ελέγξουν εάν στην περιοχή που βρίσκεται το ακίνητό τους έχει εισαχθεί ο θεσμός του Κτηματολογίου, ή γεγονότα ανωτέρας βίας τους είχαν στερήσει την δυνατότητα να επιμεληθούν των υποθέσεών τους, αλλά τώρα βρήκαν πλέον τον χρόνο να ασχοληθούν, πρέπει να ερευνήσουν μέσω των τοπικών αρχών εάν λειτουργεί Κτηματολόγιο στην περιοχή του ακινήτου τους. Θα πρέπει να απευθυνθούν στο Κτηματολόγιο, στους τοπικούς Δήμους, ή σε δικηγόρους και συμβολαιογράφους για να μάθουν πώς μπορούν έστω και την ενδεκάτη ώρα να συλλέξουν τους τίτλους, τα συμβόλαια, τα τοπογραφικά και τα άλλα αποδεικτικά που έχουν, ή πώς μπορούν να τα εντοπίσουν τώρα και να λάβουν αντίγραφά τους και πώς μπορούν τώρα να συντάξουν νέα τοπογραφικά με την βοήθεια ειδικών, εφόσον γνωρίζουν πού βρίσκονται τα ακίνητά τους και μπορούν να υποδείξουν τα όριά τους. *Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Master of Laws. www.greekadvocate.eu bm-bioxoi@otenet.gr