Κληρονομούν τα ανήψια ή όχι;

Του Χρήστου Ηλιόπουλου* Στην Ελλάδα στην πρώτη σειρά της κληρονομικής διαδοχής είναι τα τέκνα και ο σύζυγος του θανόντος. Όταν δεν υπάρχει διαθήκη, ο σύζυγος, εφόσον υπάρχουν και τέκνα, κληρονομεί το ένα τέταρτο (1/4) της κληρονομίας και τα τέκνα λαμβάνουν τα υπόλοιπα τρία τέταρτα (3/4). Αν δεν υπάρχουν τέκνα, τότε ο σύζυγος λαμβάνει το μισό της κληρονομίας και τα αδέλφια του θανόντος λαμβάνουν το άλλο μισό. Αν δεν υπάρχουν ούτε παιδιά, ούτε σύζυγος του θανόντος, τότε κληρονομούν τα αδέλφια του, σε ίσα μερίδια, εφόσον οι γονείς του κληρονομουμένου δεν είναι στην ζωή. Αν κάποια αδέλφια έχουν προαποβιώσει, έχουν δηλαδή πεθάνει πριν τον κληρονομούμενο αδελφό τους, τότε το μερίδιο που θα έπαιρναν το παίρνουν τα παιδιά τους, δηλ. τα ανήψια του κληρονομουμένου. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, στο ελληνικό δίκαιο εφαρμόζεται ο σαφής και αναμφισβήτητος κανόνας ότι όταν ο θανών δεν άφησε παιδιά αλλά μόνο σύζυγο, οπότε τα αδέλφια του θανόντος λαμβάνουν το 50% της κληρονομίας, αλλά και όταν ο θανών δεν άφησε ούτε παιδιά ούτε σύζυγο, οπότε τα αδέλφια του λαμβάνουν το 100% της κληρονομίας, σε περίπτωση που κάποια αδέλφια του κληρονομουμένου έχουν αποβιώσει πριν τον κληρονομούμενο, το μερίδιό τους δεν χάνεται, αλλά πηγαίνει στα παιδιά τους ή στα εγγόνια τους, αν δεν ζουν ούτε τα παιδιά τους. Επί παραδείγματι, εάν έχει αποβιώσει ο Α χωρίς τέκνα, σύζυγο και γονείς και έχει αφήσει δύο αδέλφια και δύο ανηψιές, κόρες της προαποβιωσάσης αδελφής του, θα υπάρξουν τρία ίσα κληρονομικά μερίδια. Τα δύο εν ζωή αδέλφια θα κληρονομήσουν από 1/3 της κληρονομίας, ενώ οι δύο ανηψιές θα λάβουν μαζί το υπόλοιπο 1/3, δηλαδή η κάθε μία θα λάβει από 1/6. Η λύση να κληρονομούν τα ανήψια του θανόντος σε περίπτωση κατά την οποία κάποιος αδελφός ή αδελφή έχουν αποβιώσει πριν τον κληρονομούμενο είναι αυτονόητη στο ελληνικό δίκαιο και ισχύει τουλάχιστον από το 1946, όταν εισήχθη στην Ελλάδα ο Αστικός Κώδικας. Η προφανής αυτή λύση ωστόσο δεν είναι τόσο αυτονόητη σε άλλες χώρες, όπως επί παραδείγματι σε μερικές πολιτείες της Αυστραλίας, όπου το ζήτημα εάν κληρονομούν τα ανήψια, δηλ. τα τέκνα προαποβιωσάντων αδελφών ήταν αμφισβητούμενο αν πρέπει να ισχύει ή όχι. Κατ΄αυτόν τον τρόπο, στη Νέα Νότιο Ουαλία μέχρι το 2006 το θέμα αν κληρονομούν τα ανήψια προαποβιωσάντων αδελφών δεν ήταν πλήρως διευκρινισμένο, με αποτέλεσμα να παρουσιάζονται αμφισβητήσεις. Για τον λόγο αυτόν είναι πολύ σημαντικό να διευκρινίζεται το δίκαιο ποιάς χώρας εφαρμόζεται επί της κληρονομίας κάποιου που είχε διπλή ιθαγένεια. Εάν μία γυναίκα είχε γεννηθεί στην Ελλάδα από Έλληνες γονείς και είχε βεβαίως την ελληνική ιθαγένεια, μετανάστευσε στην Αυστραλία και απέκτησε εκεί και την αυστραλιανή ιθαγένεια, όταν αποβιώσει, για την περιουσία που βρίσκεται στην Ελλάδα εφαρμόζεται το ελληνικό δίκαιο. Αν όμως ο κληρονομούμενος είχε μόνο μία ιθαγένεια, π.χ. την καναδική, για την περιουσία που άφησε στην Ελλάδα και για το ποιοί και σε τι ποσοστά κληρονομούν θα ισχύσει το καναδικό κληρονομικό δίκαιο και όχι το ελληνικό. Οι φόροι ωστόσο θα πληρωθούν σύμφωνα με το ελληνικό δίκαιο, διότι η περιουσία βρίσκεται στην Ελλάδα. Επίσης η μεταβίβαση της κυριότητας από τον κληρονομούμενο στον ή στους κληρονόμους θα γίνει σύμφωνα με το ελληνικό δίκαιο, έστω κι αν ο θανών ήταν υπήκοος άλλης χώρας και όχι της Ελλάδος. Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Master of Laws. www.greekadvocate.eu bm-bioxoi@otenet.gr ktimatologiolaw@yahoo.gr